Ingurumen toxikogenomika. Animaliek, toxikoak diren konposatu kimikoen aurrean erantzuten dute, bizi direneko ingurumen naturalaren aldaketen aurrean moldatzen diren modu berean, eta konpentsazio-mekanismoak garatzen dituzte. Mekanismo hauen bidez tratamenduari aurre egiteko gai ez badira, organismoek efektu toxikoak jasan ditzakete. Konpentsazio/toxikotasun-erantzun hauetako asko transkripzio mailan daude erregulatuta, gene-sare espezifikoak gain edo azpierregulatuz. Azken urteotan, positiboki edo negatiboki erregulaturiko geneak, esposizio zehatzen zein egoera patologikoen diagnostiko direnak, biomarkatzaile molekular bihurtu dira, ingurumen toxikologiaren ikerkuntzaren lehenengo lerroan, ingurumenaren osasuna aztertzeko tresna gisa erabiltzen direlarik. BZIT ikerketa-taldea RT-PCR eta in situ hibridazioa erabiltzen aritu da besteak beste, metal (metalotioneinak muskuilu eta zizareetan), hidrokarburo aromatiko polizikliko (CY P1A1 arrainetan), peroxisomen proliferatzaile (AO X1 eta PPAR muskuilu eta arrainetan) edo xenoestrogenoen (bitelogenina eta CY P19 arrainetan) esposizioaren diagnostiko diren geneen espresioa kuantifikatzeko. Kasu gehienetan, sekuentzia geniko horiek gure laborategian azterturiko espezie behaleetan ezezagunak zirenez, klonatu ditugu, ebolutiboki kontserbaturiko geneen guneekiko diseinaturiko hasle andeatuak erabiliz eta PCR bidez (EB-k diruz lagundutako BEEP proiektua, 2001-2004; MEC-ek diruz lagundutako BIOMTOOLS proiektua, 2002-2005 eta PRESTEPSE proiektua, 2004-2007 eta Eusko Jaurlaritzaren ETORTEK IMPRES proiektua, 2003-2007). Biomarkatzaile ''konbentzionalez'' gain, hau da, zenbait xenobiotikoren eraginpean erregulatzen diren gene ezagunez gain, gene-sareak aztertzen dituzten ekoizpen altuko transkriptoma-ikerketek, ehunka zein milaka gene aldi berean jarraitzeko abantaila eskaintzen dute, konposatu kimikoek eragin ditzaketen eta patogenesian (minbizia, zoldura, ugalketa, garapen, zein portaera mailako alterazioak eta abar) inplikatuta egon daitezkeen geneen arteko elkarrekintza-sareak azaleraziz. Zentzu honetan, FISHtoTXIPS eta ITSAS onTXIP izeneko SAIOTEK proiektuetan (2006-2008) toxikologikoki esanguratsua den eta 175 generen espresio mailak saio bakarrean aztertzea ahalbidetuko duen dentsitate baxuko mikrotxipa garatu dugu Chelon labrosus lazunean. Anelido, muskuilu eta arrainetan xenobiotikoen eraginpeko esposizio-biomarkatzaile molekular berriak eta espezifikoagoak aurkitzeko helburuarekin, mikrotxipak aplikatu ditugu hurrengo espezieetan: Mytilus galloprovincialis muskuiluan (1746 gene, MEC-ek diruz lagundutako CANCER MAR proiektua, 2006-2009), Scophthalmus maximus erreboiloan (2745 gene, EB-k diruz lagundutako PRAG MA proiektua, 2006-2007) edo Lumbricus rubellus zizarean (11000 gene, Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ETORTEK BERRILUR-II proiektua, 2006-2008).