| Left unit | Sense | Right unit | Relation type | Relation name | Document | Tagger | rhetdb | Area | Notes |
| Farmako tuberkulostatikoak agertu arte, biriketako tuberkulosia tratatzeko erbiltzen ziren bi teknika, torakoplastia eta pneumotorax terapeutikoa dira. | <-- | Pneumologoak gaur, arnas gutxiegitasuna eramaten duten pakipleuritisean, bular kaiolaren itxuragabetasunean eta eskoliosian dautzan ondoriozko konplikazioei egin behar die aurre. | elaborazioa | N-S | GMB0001-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Prozedura kirurgikoak duela 45#5 urte burutu ziren | <-- | eta hurrengo hauetan zeutzan: Alde bateko torakoplastia 13 kasutan (7 eskuineko aldean eta 6 ezkerrekoan); Pneumotoraxa 15 kasutan (7 eskuinekoak eta 8 ezkerrekoak); alde bietako torakoplastia kasu baten eta torakoplastia eta pneumotoraxen konbinazioa beste kasu baten. | elaborazioa | N-S | GMB0001-GS.rs3 | GS | Beginning | eta hurrengo hauetan zeutzan | Medikuntza | |
| Sei kasutan gaixoek gaueko VMDa hartzen zuten (bostek BIPAP eta batek bolumetrikoa); sie kasu hauetatik bostek, VMD instalatu aurretik etxeko oxigenoterapia kronikoa (EOK) zeramaten. | <-- | Azpimarratzekoa da gaueko VMDa hartzen zuten gaixoetariko lauri EOKa kendu ahal izan zitzaiela. | elaborazioa | N-S | GMB0001-GS.rs3 | GS | Middle | kasu hauetatik | Medikuntza | |
| Gaixo guztiek zeukaten aireztapen gutxiegitasuna; | <-- | hamar kasutan butxaketa-motakoa zen eta gainerakoetan ezbutxa ketakoa edo mistoa zen. | elaborazioa | N-S | GMB0001-GS.rs3 | GS | Middle | hamar kasutan | Medikuntza | |
| Sei kasutan gaixoek gaueko VMDa hartzen zuten (bostek BIPAP eta batek bolumetrikoa); | <-- | sie kasu hauetatik bostek, VMD instalatu aurretik etxeko oxigenoterapia kronikoa (EOK) zeramaten. | elaborazioa | N-S | GMB0001-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Burezur kanpoko lesio karotideoen tratatze kirurgikoan gure taldeak 10 urtetan zehar bifurkazio karotideoaren endarterektomia bitartez izandako esperientzia aurkezten dugu. | <-- | Bereziki azpimarratu nahi ditugu hura burutzeko kontrol peroperatorioa shunt endoluminalik gabe eta emaitza goiztiarrak. | elaborazioa | N-S | GMB0002-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Eboluzioan zehar, pazienteen %74ek antimikrobiano bat edo gehiagorekiko erresistentziak garatu dituzte. | <-- | Eboluzio klinikoari dagokionez, heriotza-tasa %38koa izan da urtebetean. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Kerruan identifikatutako P. aeruginosa eta ondesteko frotisekoa berberak dira | <-- | mikroorganismo hori bi laginetan identifikatu zen kasuen (10 kasu) %90ean. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arnas hartzeko arazoak dituzten 39 paziente kroniko aztertu dira; | <-- | 1998an iritsi ziren gure zentrora eta P. aeruginosa isolatu zen haien kerruan. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Antibiogramak erresistentzi maila apala erakusten du Amikazina (%0), Tikarzilina (%5), Imipenem (%13,3) eta Gantamizinarekiko (%14,2). | <-- | Eboluzioan zehar, pazienteen %74ek antimikrobiano bat edo gehiagorekiko erresistentziak garatu dituzte. Eboluzio klinikoari dagokionez, heriotza-tasa %38koa izan da urtebetean. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Azterketa genetikoak erakusten duenez, pazienteen %82k klon bakar bat dute; klon hori da, oro har, irauteko joera duena, aldagai subzionalekin kasuren batean edo beste. | <-- | Genetikoki aztertutako 41 pazienteetatik, 29k (%70) klon propioa dute (esklusiboa) eta 12k (%29) paziente batekin edo birekin gehienez elkarbanatzen dute berea. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pseudomonak tratamendu antibiotikoa izan duten pazienteetan irauteko gaitasuna du. | <-- | Azterketa genetikoen arabera, Pseudomona bera da irauteko joera duena; beraz, sentikortasun antimikrobianoaren etengabeko aldaketa ebolutiboak ez daude, oro har, geruza berrien mende. Paziente gehienek ez dituzte klon berdinak elkarbanatzen; ondorioz, ez dirudi infekzio-iturri komun bat dagoenik, salbuespenak salbuespen. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Azterketa genetikoak erakusten duenez, pazienteen %82k klon bakar bat dute; | <-- | klon hori da, oro har, irauteko joera duena, aldagai subzionalekin kasuren batean edo beste. | elaborazioa | N-S | GMB0201-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Prostataren lobulo lateral bakoitzetik hiru (3) lagin atera ditugu. | <-- | kasu batzuetan laginen kopurua hadiagoa izan da. | elaborazioa | N-S | GMB0202-GS.rs3 | GS | Beginning | kasu batzuetan | Medikuntza | |
| Ekografikoki Bideratutako Prostataren Biopsia (EBPB) egindako lehenengo seiehun (600) gaixoei borondatezko inkesta zuzendu genien eta bere erantzunak baloratu ditugu. Biopsia egiteko, pistola automatikoa 18Gko orratzarekin erabili dugu. Prostataren lobulo lateral bakoitzetik hiru (3) lagin atera ditugu. Kasu batzuetan laginen kopurua hadiagoa izan da. | <-- | Seiehunetik, hirurehun eta larogeita hamabik (392) erantzun zuten (% 65,3ak). Erantzuleen artean, %29,9ak ez zuen konplikaziorik nozitu. %3,8ak larrialdietara jo behar izan zuen. Odoljarioa %59,6an gertatu zen eta hau kontutan hartzeko kopurua da. Horrela gauzak, aurreratu behar zaie odoljarioa sarritan gertatzen dela eta egun batzuetan luzatzen dela, nahiz eta kantitate urria izan. Oso pertsona gutxik adierazi digute mina jasanezina zela edo anestesiaren beharra dagoenik. | elaborazioa | N-S | GMB0202-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| "Estomatitis aftosa recurrente" deritzon patologia, ahoan agertzen den ugarienetako bat da. | <-- | Honen etiologia eztabaidagarria da. | elaborazioa | N-S | GMB0301-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ultzera mingarri batzu bezela agertzen da, tamainu, kokapena eta iraunkortasuna aldakorra izanik. | <-- | Hauek periodiki beragertzen dira. | elaborazioa | N-S | GMB0301-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| "Estomatitis aftosa recurrente" deritzon patologia, ahoan agertzen den ugarienetako bat da. Honen etiologia eztabaidagarria da. | <-- | Ultzera mingarri batzu bezela agertzen da, tamainu, kokapena eta iraunkortasuna aldakorra izanik. Hauek periodiki beragertzen dira. | elaborazioa | N-S | GMB0301-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Erabiltzaileen perfil orokorra ondokoa dela esan daiteke: gizonezkoa (%51,4), heldua (43,2 urteko media) eta patologia traumatologikoagatik kontsultatzen duena (%50,5). | <-- | Galdakao inguruko herrietatik datorrelarik gehiengoa. | elaborazioa | N-S | GMB0401-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Larrialdi zerbitzuetako asistentzia medikuen kopurua gehituz doa etengabe, estatu españolean igoera hau urteko %4an kokatzen da. | <-- | Erabiltzaileen %80ak bere kabuz erabakitzen dute larrialdi zerbitzu batetara jotzea eta kontsulta hauen %70a larritasun gutxikotzat jotzen dituzte zerbitzu hauetako medikuek. | elaborazioa | N-S | GMB0401-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gure zentroan, 1992 urtetik aurrera erabili dugu errutinaz proba osagarri hori. | <-- | Gaur arte sorbaldaren 1.200 esplorazio ekografiko egin dira. | elaborazioa | N-S | GMB0402-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Erdietsiriko emaitzen arabera, eta bere izaera ez inbaditzailea, bizkorra eta kostu apalekoa dela, uste dugu ekografia proba osagarri funtsezkoa dela ustez bizkarreko sindrome subakromiala duten gaixoen aukera egiteko orduan. | <-- | Proba horrek gainera, lesioaren neurriaren eta tokiari buruzko baliozko informazioa ematen du, lesioak berez ematen duen informazio urriak ez bezala. | elaborazioa | N-S | GMB0402-GS.rs3 | GS | Middle | gainera | Medikuntza | |
| Ekografia ezartzen ari da esplorazio metodo osagarri gisa sorbaldean zati bigunen lesioak diagnostikatzeko orduan, bereziki mahukatxo birakariaren lesioetan. | <-- | Gure zentroan, 1992 urtetik aurrera erabili dugu errutinaz proba osagarri hori. Gaur arte sorbaldaren 1.200 esplorazio ekografiko egin dira. | elaborazioa | N-S | GMB0402-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Miokloniak eta elektroentzefalograma bat antzeman zaizkio; | <-- | azken hori, gainera, Creuzfeldt-Jakob gaixotasunarekin bateragarria da, besteak beste. | elaborazioa | N-S | GMB0501-GS.rs3 | GS | Beginning | azken hori, gainera | Medikuntza | |
| Zenbait Zerbitzutan oso ohikoak izaten dira narriadura kognitiboa dakarten prozesuak. | <-- | gehientsuenetan, endekapenezko dementziekin daude loturik. Gaitzak bizkor aurrera egiten badu, beraz, alde batera utzi behar dira beste prozesu guztiak. | elaborazioa | N-S | GMB0501-GS.rs3 | GS | Beginning | gehientsuenetan | Medikuntza | |
| Bere gorputzaren ohiko funtzionamendua narriatu delako dago ospitalean. | <-- | Miokloniak eta elektroentzefalograma bat antzeman zaizkio; azken hori, gainera, Creuzfeldt-Jakob gaixotasunarekin bateragarria da, besteak beste. 14-3-3 proteinaren azterketa egin zaio, eta emaitza positiboak lortu dira. | elaborazioa | N-S | GMB0501-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| By-pass gastrikoa da guk aukeratu dugun teknika: | <-- | Roux-en Yaren heldulekuen luzerak gizentasun mailara egokitzen dira. | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Kirurgia primario honekin dagoeneko 234 ebakuntza egin dira gaixoari ebakia eginez, eta 186 laparoskopia bitartez. | <-- | Kirurgia mota honetan, heriotza tasa % 0,5ekoa da, eta ebakuntza osteko arazoak, berriz, % 5,5ekoak dira: odoljarioa (% 4,8) eta dehiszentzia anastomotikoa (% 1,7). | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Batez bestean galtzen den gainkarga, berriz, % 71koa da. | <-- | Gaixoen % 79k gainkargaren % 50 baino gehiago galtzen dute, eta "arrakasta irizpidetzat" jotzen da hori. | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| By-pass gastrikoa da guk aukeratu dugun teknika: Roux-en Yaren heldulekuen luzerak gizentasun mailara egokitzen dira. | <-- | Kirurgia primario honekin dagoeneko 234 ebakuntza egin dira gaixoari ebakia eginez, eta 186 laparoskopia bitartez. Kirurgia mota honetan, heriotza tasa % 0,5ekoa da, eta ebakuntza osteko arazoak, berriz, % 5,5ekoak dira: odoljarioa (% 4,8) eta dehiszentzia anastomotikoa (% 1,7). Epe luzera, laparoskopiari esker, sabel-etenak % 31tik % 0,5era murriztu dira. Batez bestean galtzen den gainkarga, berriz, % 71koa da. Gaixoen % 79k gainkargaren % 50 baino gehiago galtzen dute, eta "arrakasta irizpidetzat" jotzen da hori. Horrenbestez, bizi-kalitatea eta gizentasunarekin lotutako bestelako erikortasuna nabarmen hobetu dira. | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ebakuntza egindako 80 gaixoetatik 40ri beste teknika bat egin behar izan zieten gerora. | <-- | By-pass gastrikoa da guk aukeratu dugun teknika: Roux-en Yaren heldulekuen luzerak gizentasun mailara egokitzen dira. Kirurgia primario honekin dagoeneko 234 ebakuntza egin dira gaixoari ebakia eginez, eta 186 laparoskopia bitartez. Kirurgia mota honetan, heriotza tasa % 0,5ekoa da, eta ebakuntza osteko arazoak, berriz, % 5,5ekoak dira: odoljarioa (% 4,8) eta dehiszentzia anastomotikoa (% 1,7). Epe luzera, laparoskopiari esker, sabel-etenak % 31tik % 0,5era murriztu dira. Batez bestean galtzen den gainkarga, berriz, % 71koa da. Gaixoen % 79k gainkargaren % 50 baino gehiago galtzen dute, eta "arrakasta irizpidetzat" jotzen da hori. Horrenbestez, bizi-kalitatea eta gizentasunarekin lotutako bestelako erikortasuna nabarmen hobetu dira. | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gure esperientziaren datuak aurkeztuko ditugu: 556 ebakuntza egin dizkiegu 507 gaixori, 1996ko apiriletik gaur egunera arteko tartean. | <-- | Gastroplastia bertikal eraztunduna oso teknika murriztailea zen hasiera batean, baina baztertu egin zuten; izan ere, pisu galera desegokia eta etengabeko gonbitoak zirela tarteko, gaixoen bizi-kalitatea benetan kaskarra zen. Ebakuntza egindako 80 gaixoetatik 40ri beste teknika bat egin behar izan zieten gerora. By-pass gastrikoa da guk aukeratu dugun teknika: Roux-en Yaren heldulekuen luzerak gizentasun mailara egokitzen dira. Kirurgia primario honekin dagoeneko 234 ebakuntza egin dira gaixoari ebakia eginez, eta 186 laparoskopia bitartez. Kirurgia mota honetan, heriotza tasa % 0,5ekoa da, eta ebakuntza osteko arazoak, berriz, % 5,5ekoak dira: odoljarioa (% 4,8) eta dehiszentzia anastomotikoa (% 1,7). Epe luzera, laparoskopiari esker, sabel-etenak % 31tik % 0,5era murriztu dira. Batez bestean galtzen den gainkarga, berriz, % 71koa da. Gaixoen % 79k gainkargaren % 50 baino gehiago galtzen dute, eta "arrakasta irizpidetzat" jotzen da hori. Horrenbestez, bizi-kalitatea eta gizentasunarekin lotutako bestelako erikortasuna nabarmen hobetu dira. | elaborazioa | N-S | GMB0502-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Whipple (EW) gaixotasunak hesteei eragiten die bereziki. | <-- | gehientsuenetan, diagnostikoaren oinarrian gaizki xurgatzea eta sindrome toxikoa daude. | elaborazioa | N-S | GMB0503-GS.rs3 | GS | Beginning | gehientsuenetan | Medikuntza | |
| Hobetu beharreko atentzioa gehien ematen duten alderdiak honako hauek dira: gaixoak iktusaren lehen sintomak nabaritzen dituenetik larrialdietara iristen den arte egon ohi den atzerapena eta larrialdietan sartzen denetik neuroirudi diagnostikoa egiten zaion arte. | <-- | kasu bietan, bariazio koefiziente zabalak eta 3 ordo baino gahiagoko erdiko balioak daude. | elaborazioa | N-S | GMB0504-GS.rs3 | GS | Beginning | kasu bietan | Medikuntza | |
| 41 oinetan (%64,1) emaitza bikainak erdietsi genituen; 22 oinetan (%34,4) emaitza onak; eta kasu bakarrean (%1,5) emaitza txarrak. | <-- | Lehen mailako arretan, erradiologikoki, estatistikari begira hobekuntza nabarmena sumatu genuen Costa-Bartani, Meary eta astragaloaren oin zolako flexioko angeluetan. Era berean, Giannestras angeluaren aldakuntza txiki bat aurkitu genuen, eta ez genuen inolako aldaketarik ikusi astragalo-kalkaneo angeluaren neurketan. | elaborazioa | N-S | GMB0601-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Basurtoko (Bilbo) Ospitaleko Medikuntza Arlo batean ospitaleratuta dauden 92 gaixok parte hartu dute. | <-- | Pierre Martyren Sailkapen Psikosomatikoa aplikatzeko beharrezkoa den historia patopsikobiografikoa egiteko asmoz, elkarrizketa egin zitzaien gaixo guztiei. | elaborazioa | N-S | GMB0701-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Guztira, foku bakarreko 442 bularreko minbizi aztertu dira, pieza histologikoan (pT1) 2 cm edo gutxiago dituztenak. | <-- | Guztiak 1993ko urtarrilaren eta 2005eko abenduaren artean operatu ziren. Horien artetik, 369 NOS kartzinoma duktal iragazkorrak izan ziren, eta horiexek baino ez dira aztertu. 369 horien artetik, berriz, 346 kasuei dagozkien datu inmunohistokimiko osoak ditugu (RE, RP, c-erb-B2, p53 eta Ki67) eta horiek dira, hain zuzen ere, amaierako azterketan sartu ditugunak. | elaborazioa | N-S | GMB0702-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Guztiak 1993ko urtarrilaren eta 2005eko abenduaren artean operatu ziren. | <-- | Horien artetik, 369 NOS kartzinoma duktal iragazkorrak izan ziren, eta horiexek baino ez dira aztertu. 369 horien artetik, berriz, 346 kasuei dagozkien datu inmunohistokimiko osoak ditugu (RE, RP, c-erb-B2, p53 eta Ki67) eta horiek dira, hain zuzen ere, amaierako azterketan sartu ditugunak. | elaborazioa | N-S | GMB0702-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ikerketa berriek, "micorarrays" teknika erabiliz, pronostiko txarra duen bularreko minbiziaren azpitalde bat hauteman dute. | <-- | Tumore horiek ez dituzte hormona hartzaileak eta c-erb-B2 onkogenea adierazten; eta bai, ordea, epitelio basaleko geruzaren zelulei dagozkien kitokeratinak. Horren ondorioz, tumore fenotipo horri "basala" esaten zaio. | elaborazioa | N-S | GMB0702-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Tumore horiek ez dituzte hormona hartzaileak eta c-erb-B2 onkogenea adierazten; eta bai, ordea, epitelio basaleko geruzaren zelulei dagozkien kitokeratinak. | <-- | Horren ondorioz, tumore fenotipo horri "basala" esaten zaio. | elaborazioa | N-S | GMB0702-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Kitokeratina basalak zehaztu gabe daudenez, txosten anatomopatologikoetan erabili ohi diren parametroen bidez "basal-like" tumoreen azpitaldea hauteman dezakegu, gaitzaren egoera oso goiztiarrean. | <-- | Azpitalde hori biologikoki oso erasokorra izan ohi da. | elaborazioa | N-S | GMB0702-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gure biztanleen artean, T1 bularreko minbizietako gongoil zentinela aztertzean, oro har, lau gaixotik gongoil positibo bat hauteman ohi da. | <-- | kasuen erdian edo gehiagoetan, gongoil hori basapean egongo den positibo bakarra izango da. | elaborazioa | N-S | GMB0703-GS.rs3 | GS | Beginning | kasuen erdian | Medikuntza | |
| Spearman testaren bidez, besapeko gongoila metastasiaren presentzia korrelazioan jarri genuen eskura genituen datu klinikoekin eta biologikoekin (histologia, tamaina, maila histologikoa eta nuklearra, hormona hartzaileak, Ki67, c-erb-B2 eta p53). | <-- | pT1 tumoreko 13 kasuetan ez zen gongoila inbasiorik hauteman; aldiz, pT1 101 tumoretatik 19 kasutan (%18.6) inbasioa hauteman zen, eta pT1c tumoreen artetik 93 kasutan (32.6%). Azterketa estatistikoek erakutsi zuten gongoilaren inbasioari nabarmen lotutako faktoreak izan zirela; alde batetik, 3. maila histologikoa (p = 0.0066); eta bestetik, %10etik gorako Ki67 indizea (p = 0.0036). Bestalde, gongoiletako inbasiorik ez zegoela nahiko ongi aurreikusi zen honako kasu hauetan: 5 mm edo txikiagoetan (pT1a) (p = 0.022), histologia barietate tubular puruan (p = 0.0026), 1. maila nuklearrean (p = 0.0018), eta 1. maila histologikoan (p = 0.0022). | elaborazioa | N-S | GMB0703-GS.rs3 | GS | Middle | 13 kasuetan | Medikuntza | |
| Tamainen araberako banaketa honako hau izan zen: 0-5 mm (pT1a), 13 kasu; 6-10 mm (pT1b), 102 kasu; 11-20 mm (pT1c), 285 kasu. | <-- | Spearman testaren bidez, besapeko gongoila metastasiaren presentzia korrelazioan jarri genuen eskura genituen datu klinikoekin eta biologikoekin (histologia, tamaina, maila histologikoa eta nuklearra, hormona hartzaileak, Ki67, c-erb-B2 eta p53). pT1 tumoreko 13 kasuetan ez zen gongoila inbasiorik hauteman; aldiz, pT1 101 tumoretatik 19 kasutan (%18.6) inbasioa hauteman zen, eta pT1c tumoreen artetik 93 kasutan (32.6%). Azterketa estatistikoek erakutsi zuten gongoilaren inbasioari nabarmen lotutako faktoreak izan zirela; alde batetik, 3. maila histologikoa (p = 0.0066); eta bestetik, %10etik gorako Ki67 indizea (p = 0.0036). Bestalde, gongoiletako inbasiorik ez zegoela nahiko ongi aurreikusi zen honako kasu hauetan: 5 mm edo txikiagoetan (pT1a) (p = 0.022), histologia barietate tubular puruan (p = 0.0026), 1. maila nuklearrean (p = 0.0018), eta 1. maila histologikoan (p = 0.0022). | elaborazioa | N-S | GMB0703-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| 400 tumoretatik 336 (%84.0) NOS kartzinoma duktal iragazkorrak izan ziren, 32 (%8.0) gingiltxo kartzinomak, 22 kartzinoma tubular puruak (%5.59), eta 10 ohikoak ez diren histologia barietatekoak. | <-- | Tamainen araberako banaketa honako hau izan zen: 0-5 mm (pT1a), 13 kasu; 6-10 mm (pT1b), 102 kasu; 11-20 mm (pT1c), 285 kasu. Spearman testaren bidez, besapeko gongoila metastasiaren presentzia korrelazioan jarri genuen eskura genituen datu klinikoekin eta biologikoekin (histologia, tamaina, maila histologikoa eta nuklearra, hormona hartzaileak, Ki67, c-erb-B2 eta p53). pT1 tumoreko 13 kasuetan ez zen gongoila inbasiorik hauteman; aldiz, pT1 101 tumoretatik 19 kasutan (%18.6) inbasioa hauteman zen, eta pT1c tumoreen artetik 93 kasutan (32.6%). Azterketa estatistikoek erakutsi zuten gongoilaren inbasioari nabarmen lotutako faktoreak izan zirela; alde batetik, 3. maila histologikoa (p = 0.0066); eta bestetik, %10etik gorako Ki67 indizea (p = 0.0036). Bestalde, gongoiletako inbasiorik ez zegoela nahiko ongi aurreikusi zen honako kasu hauetan: 5 mm edo txikiagoetan (pT1a) (p = 0.022), histologia barietate tubular puruan (p = 0.0026), 1. maila nuklearrean (p = 0.0018), eta 1. maila histologikoan (p = 0.0022). | elaborazioa | N-S | GMB0703-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hipertentsiorako tratamendu farmakologikoa konplexua da, hori adierazten du medikuek errezetatutako eta laborategi farmazeutikoek eskainitako farmako aukera zabala. | <-- | Hipertentsio arterialaren prebalentzia handia da, batez ere 65 urtetik gorako pertsonetan. | elaborazioa | N-S | GMB0801-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Farmako zehatz baten presentazio berdinen artean prezio ezberdintasun garrantzitsuak existitzen dira. | <-- | Merkatuak eskaintzen digun espezialitate merkeena aukeratuko bagenu 6.463.400,35-ko aurrezpena lortuko genuke. | elaborazioa | N-S | GMB0801-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Farmako antihipertentsiboen kostu ekonomikoak 72.050.133,02 suposatzen du. | <-- | Farmako zehatz baten presentazio berdinen artean prezio ezberdintasun garrantzitsuak existitzen dira. Merkatuak eskaintzen digun espezialitate merkeena aukeratuko bagenu 6.463.400,35-ko aurrezpena lortuko genuke. | elaborazioa | N-S | GMB0801-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| 1996. eta 2004. urteen bitartean gure ospitalean izandako 23 infekzio protesiko aztertu ditugu. | <-- | horien artean, 6 kasu baztertu ditugu hainbat arrazoirengatik. | elaborazioa | N-S | GMB0802-GS.rs3 | GS | Beginning | horien artean, 6 kasu | Medikuntza | |
| Gure ospitalean PTRko infekzio kroniko guztiak bi alditan eginiko ordezko protesien bidez tratatu ziren (LCCK protesiekin: Legacy Constrained Condylar Knee zementu antibiotikoarekin). | <-- | Bigarren aldiaren ondoren, batez beste, 23 hilabeteko jarraipena egin zitzaien pazientei, 3 hilabeteko eta 5 urteko tarteekin. | elaborazioa | N-S | GMB0802-GS.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Belauneko protesiaren infekzioa arazo larria da pazientearentzat eta zirujauentzat. | <-- | Prebentzio metodoen eta artroplastiako teknika modernoen laguntzaz horrelako kasuak murriztu diren arren, infekzio hori sendatzea erronka bat da oraindik ere. | elaborazioa | N-S | GMB0802-GS.rs3 | GS | Middle | horrelako kasuak | Medikuntza | |
| Izan ere, izenburuko Andraizea hitz-jokoak erakarrita hautatu nuen liburuak ez du ezer karratu eta logikotik, batik bat bigarrenetik, eta asko,ordea, surrealismo eta sentimendu aniztasunetik. | <-- | Enpatiaren samurtasunez gainezka daude istorioak,eta idazleak ezin hobeto asmaturiko absurdu-ukitu zoragarriak biltzen ditu, gozokiak lez banaka-banaka dasta ditzagun, bakoitzaren zapore bereziaz gozatuz. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hamalau ipuintxok osatzen dute liburua, | <-- | eta denek hitz egiten dute emakumeez, hainbat emakumez eta inguruko gauza eta pertsonekin dituzten harremanez. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izan ere, izenburuko Andraizea hitz-jokoak erakarrita hautatu nuen liburuak ez du ezer karratu eta logikotik, batik bat bigarrenetik, eta asko,ordea, surrealismo eta sentimendu aniztasunetik.Enpatiaren samurtasunez gainezka daude istorioak,eta idazleak ezin hobeto asmaturiko absurdu-ukitu zoragarriak biltzen ditu, gozokiak lez banaka-banaka dasta ditzagun, bakoitzaren zapore bereziaz gozatuz. | <-- | Hamalau ipuintxok osatzen dute liburua,eta denek hitz egiten dute emakumeez, hainbat emakumez eta inguruko gauza eta pertsonekin dituzten harremanez.Gustura entzungo nioke idazleari zelan lortu duen hainbeste nortasun, hain bereziak, hain desberdinak, halako istoriotxoetan konprimitzea eta hain garbi islatzea.Hizkuntza natural bezain soila baliatuz, inolako itzulinguru eta katramilarik gabe, nortasun oro osatzen duten haize bitxien hautaketa bat eskaini digu matematikariak, unetxo gozagarriak opari. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Testuinguru horretan, pertsonaiak sindikalismoan, euskalgintzan, feminismoan, drogaren munduan, ETAren inguruan...mugitzen dira. | <-- | Eta protagonista bakar batean biltzen dira bi pertsonaia nagusiak.Alde batetik, Joxe, aduanetako langile inuzente samarra.Bestetik, Juan Fernandez detektibea, zinikoa eta traidorea.Joxek emaztea eta lagunak dauzka,gaizki tratatzen baditu ere (erabat engainatuta dauzka).Fernandezek, berriz, poliziaren " adiskidetasuna", amorante beldurgarria eta ongi ordaintzen duten bezeroak.Gizakion ezaugarri on eta txarren ispilu, biak dira pertsonaia patetikoak eta, hainbat unetan, komikoak. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gustura irakurtzen da nobela, protagonistaren joko bikoitza nola bukatuko ote den, nahiz eta amaiera horren zantzuak aurretik eskaintzen dizkigun idazleak: | <-- | tarteka, kontakizunaren hariak " bidaia" laburrak egiten ditu etorkizunera, burdin-hesia duen balkoi batera, hain zuzen. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alde batetik, Joxe, aduanetako langile inuzente samarra.Bestetik, Juan Fernandez detektibea, zinikoa eta traidorea. | <-- | Joxek emaztea eta lagunak dauzka,gaizki tratatzen baditu ere (erabat engainatuta dauzka).Fernandezek, berriz, poliziaren " adiskidetasuna", amorante beldurgarria eta ongi ordaintzen duten bezeroak. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Eta protagonista bakar batean biltzen dira bi pertsonaia nagusiak. | <-- | Alde batetik, Joxe, aduanetako langile inuzente samarra.Bestetik, Juan Fernandez detektibea, zinikoa eta traidorea.Joxek emaztea eta lagunak dauzka,gaizki tratatzen baditu ere (erabat engainatuta dauzka).Fernandezek, berriz, poliziaren " adiskidetasuna", amorante beldurgarria eta ongi ordaintzen duten bezeroak.Gizakion ezaugarri on eta txarren ispilu, biak dira pertsonaia patetikoak eta, hainbat unetan, komikoak. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Igerabidek genero beltzeko nobela kaleratu du, izenburua zuzen jarrita,protagonistak lagunari egindako putakeria ez baita erraz ahazten eleberriaren garapenean. | <-- | Bestalde, irakurle askorentzat ezagunak izango diren kokalekuak eta garaia hautatu ditu idazleak: Irun eta inguruak, Franco hil ondorengo urteetan.Testuinguru horretan, pertsonaiak sindikalismoan, euskalgintzan, feminismoan, drogaren munduan, ETAren inguruan...mugitzen dira.Eta protagonista bakar batean biltzen dira bi pertsonaia nagusiak.Alde batetik, Joxe, aduanetako langile inuzente samarra.Bestetik, Juan Fernandez detektibea, zinikoa eta traidorea.Joxek emaztea eta lagunak dauzka,gaizki tratatzen baditu ere (erabat engainatuta dauzka).Fernandezek, berriz, poliziaren " adiskidetasuna", amorante beldurgarria eta ongi ordaintzen duten bezeroak.Gizakion ezaugarri on eta txarren ispilu, biak dira pertsonaia patetikoak eta, hainbat unetan, komikoak. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Euskal Herriko hiltzailerik famatuenaren ibilerak ezagutzeko aukera ematen digu Aranak, baita garai haietako ohiturak ere: | <-- | debekatuta zegoen makila-jokoa, " bideetako mari" izena zuten prostituten bizimodua, eta abar. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| XIX. mendean Gasteiz inguruak izutu zituen Juan DÃÂaz de Garaio Sacamantecas pertsonaia hartu du Aitor Aranak ( Legazpi, 1963 ) bere azken eleberrian. | <-- | Sei emakume bortxatu eta erail zituen arabarrak 1870 eta 1879 bitartean, eta garrotez hil zuten 1881ean. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| XIX. mendean Gasteiz inguruak izutu zituen Juan Díaz de Garaio Sacamantecas pertsonaia hartu du Aitor Aranak ( Legazpi, 1963 ) bere azken eleberrian.Sei emakume bortxatu eta erail zituen arabarrak 1870 eta 1879 bitartean, eta garrotez hil zuten 1881ean. | <-- | Munstroa gizatiartzeko asmoz edo, Adela alabaren ikuspuntua aukeratu du idazleak Sacamantecasen istorioa berreraikitzeko.Santa Klara komentuan moja, aitari buruzko egunkari txatalak errekuperatuko ditu,eta haietatik abiatuta DÃÂaz de Garaioren istorioa kontatu nahiko du, bere galbahetik pasatuta. | elaborazioa | N-S | SENTAIZ03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Euskal literaturan ugari dira lan gutxi ( askotan bakarra ) argitaratu eta ospe handia lortu duten idazleak.Frankotiradoreak. | <-- | Lan horrek lortutako oihartzuna, ordea,idazle emankor askok bizitza osoan lortzen dutena baino handiagoa izan da. | elaborazioa | N-S | SENTARG01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bada,ordea, mirandezale gehienoi orain arte ukatu egin zaigun idazle honen informazio ugariena ematen duen sorkuntza lanik, bere gutunak, alegia, batez ere Txomin Peillen, Andima Ibinagabeitia eta Jon Etxaiderekin. | <-- | Luxuzko edizioan aurkeztuak,informazio osagarri ugari ematen du ediziogileak :Mirandez argitaratu diren lan gehienak, bere liburuen edizioak, gutunen aurkibidea hartzailearen arabera sailkatuak... | elaborazioa | N-S | SENTARG01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Narrazio gehienetan ageri diren pertsonaiak neurotiko obsesibotzat har daitezke: | <-- | Ipuin perfektua idatzi nahi duen narrazio horretako pertsonaia, Un tal Ekain izena duen ipuin bereko pertsonaia, bere burua Cortazarren oinordekotzat daukana, edota Laurak eta hodei ipuineko pertsonaia, erlojuetan orratz handiak etengabe irentsi baitu txikia! | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| , iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia | <-- | (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?) | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Baina hain da arrunta, askotan begirada lanbrotu egiten zaigula, eta gure beldurrez, obsesio eta frustrazioez ohitura egiten dugu, stand-by egoeran (ipuin baten izenburuaren antzera) geratzeraino. Denbora betibera, bizitzaz aldatu nahia eta ezin (ausartu ez?), iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?), egonkortasunari Bye esateari panikoa, zenbait profesiotan dauden obsesio perfekzionisten azaleratzea (idazlearen inspirazioa versus teknika); nor ez da luzez ezerezari begira geratu, inspirazioa noiz iritsiko den zain? Edo, idazteari ekin aurretik milaka liburu irentsi behar dugulako obsesioa nork ez du inoiz ukan? | <-- | Ipuin perfektuko pertsonaiak panikoa dio idazlearen profesioari. | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Baina hain da arrunta, askotan begirada lanbrotu egiten zaigula, eta gure beldurrez, obsesio eta frustrazioez ohitura egiten dugu, stand-by egoeran (ipuin baten izenburuaren antzera) geratzeraino. | <-- | Denbora betibera, bizitzaz aldatu nahia eta ezin (ausartu ez?), iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?), egonkortasunari Bye esateari panikoa, zenbait profesiotan dauden obsesio perfekzionisten azaleratzea (idazlearen inspirazioa versus teknika); nor ez da luzez ezerezari begira geratu, inspirazioa noiz iritsiko den zain? Edo, idazteari ekin aurretik milaka liburu irentsi behar dugulako obsesioa nork ez du inoiz ukan? | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arrietak, baina, ez ditu horrela tratatzen. | <-- | Egiten dutena deskribatzera mugatzen da oso arruntak diren egoeratan txertatuz, halakoxea baita egunerokotasuna, eta bizitza, azken finean. Baina hain da arrunta, askotan begirada lanbrotu egiten zaigula, eta gure beldurrez, obsesio eta frustrazioez ohitura egiten dugu, stand-by egoeran (ipuin baten izenburuaren antzera) geratzeraino. Denbora betibera, bizitzaz aldatu nahia eta ezin (ausartu ez?), iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?), egonkortasunari Bye esateari panikoa, zenbait profesiotan dauden obsesio perfekzionisten azaleratzea (idazlearen inspirazioa versus teknika); nor ez da luzez ezerezari begira geratu, inspirazioa noiz iritsiko den zain? Edo, idazteari ekin aurretik milaka liburu irentsi behar dugulako obsesioa nork ez du inoiz ukan? Ipuin perfektuko pertsonaiak panikoa dio idazlearen profesioari. | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hari narratibo landugabeegiak eta idazkera sinpleegia izan arren, ene ustez, guztiongan bizi den Alter ero inkontziente hura biziki ondo islatzen jakitetik abiatzen da Arrietaren gaitasuna. Horrek pentsatzera eraman nau Arrieta bera ez ote den sekula psikoanalisian aritu. Ez erotasunagatik, terapia psikoanalitikoaren defendatzaile sutsua nauzue, baizik eta errealitatea perzibitzeko modu eta perspektiba berezi batetik idazten jakin izan duelako. | <-- | Narrazio gehienetan ageri diren pertsonaiak neurotiko obsesibotzat har daitezke: Ipuin perfektua idatzi nahi duen narrazio horretako pertsonaia, Un tal Ekain izena duen ipuin bereko pertsonaia, bere burua Cortazarren oinordekotzat daukana, edota Laurak eta hodei ipuineko pertsonaia, erlojuetan orratz handiak etengabe irentsi baitu txikia!
Arrietak, baina, ez ditu horrela tratatzen. Egiten dutena deskribatzera mugatzen da oso arruntak diren egoeratan txertatuz, halakoxea baita egunerokotasuna, eta bizitza, azken finean. Baina hain da arrunta, askotan begirada lanbrotu egiten zaigula, eta gure beldurrez, obsesio eta frustrazioez ohitura egiten dugu, stand-by egoeran (ipuin baten izenburuaren antzera) geratzeraino. Denbora betibera, bizitzaz aldatu nahia eta ezin (ausartu ez?), iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?), egonkortasunari Bye esateari panikoa, zenbait profesiotan dauden obsesio perfekzionisten azaleratzea (idazlearen inspirazioa versus teknika); nor ez da luzez ezerezari begira geratu, inspirazioa noiz iritsiko den zain? Edo, idazteari ekin aurretik milaka liburu irentsi behar dugulako obsesioa nork ez du inoiz ukan? Ipuin perfektuko pertsonaiak panikoa dio idazlearen profesioari. | elaborazioa | N-S | SENTARG02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Historiako garai eta testuinguru oso desberdinetan gertatutako maitasun istorioak dira, | <-- | non, tronpatzen ez banaiz,gehienek duten gerra eszenatoki. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Eta paperezko pendrive honetan sei narrazio aurkitzen ditugu beste testuekin erlaziorik ez daukatenak. | <-- | Historiako garai eta testuinguru oso desberdinetan gertatutako maitasun istorioak dira, non, tronpatzen ez banaiz,gehienek duten gerra eszenatoki. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Demagun editore batek uesebe bat aurkitzen duela bulegoko mahai gainean,eta ez daki nondik ezta nola heldu den ere. | <-- | Jabe hipotetikoak eduki zitzakeen proiektu desberdinen piezak aprobetxatuz,editore narratzaileak bere edizio pertsonala osatuko du barnean dagoen materialarekin.Emaitza:pendrive galdu bati buruzko hipotesiak, Sinda izeneko emakume bati buruzko pasarteak eta ohar linguistikoez, nahiz eta ez beti, lagunduta datozen zenbait narrazio solteen kopiatu/itsatsi eran egindako muntaia da irakurleari eskaintzen zaiona.Edo inpresio hori izan dut nik behintzat. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pendrive izeneko narrazio sorta edo ariketa literarioarekin estreinatu da Arrate Mardaras ( Abadiño 1960). | <-- | Demagun editore batek uesebe bat aurkitzen duela bulegoko mahai gainean,eta ez daki nondik ezta nola heldu den ere.Jabe hipotetikoak eduki zitzakeen proiektu desberdinen piezak aprobetxatuz,editore narratzaileak bere edizio pertsonala osatuko du barnean dagoen materialarekin.Emaitza:pendrive galdu bati buruzko hipotesiak, Sinda izeneko emakume bati buruzko pasarteak eta ohar linguistikoez, nahiz eta ez beti, lagunduta datozen zenbait narrazio solteen kopiatu/itsatsi eran egindako muntaia da irakurleari eskaintzen zaiona.Edo inpresio hori izan dut nik behintzat. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Irakurtzen ari nintzela zalantzan aritu bainaiz ez ote zen izango nire gaitasun ahulagatik, barne egituraren kohesio falta zela eta,edo liburuak berak duen konplexutasunagatik, pasarte ugari behin baino gehiagotan irakurri behar izan ditudala,bidean zerbait ahaztu dudanaren sentsazioa neukalako. | <-- | Atalen arteko batasuna aurkitzen saiatu naiz etengabe, batak besteari egiten dion mesedea aurkitu nahi izan dut, collageak zentzua har dezan,baina, nire zoritxarrerako, arrakastarik ez. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Egia aitortzearren liburu honek deseroso sentiarazi nau hainbat momentutan. | <-- | Irakurtzen ari nintzela zalantzan aritu bainaiz ez ote zen izango nire gaitasun ahulagatik, barne egituraren kohesio falta zela eta,edo liburuak berak duen konplexutasunagatik, pasarte ugari behin baino gehiagotan irakurri behar izan ditudala,bidean zerbait ahaztu dudanaren sentsazioa neukalako.Atalen arteko batasuna aurkitzen saiatu naiz etengabe, batak besteari egiten dion mesedea aurkitu nahi izan dut, collageak zentzua har dezan,baina, nire zoritxarrerako, arrakastarik ez. | elaborazioa | N-S | SENTARG03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Denborarik eza, bidaiari baten ikuspegi zabala, eta naturarekin eta sentimenduekin nahasten den batasunaren filosofia bat ageri da hemen, eite sano klasikokoa :"Atzaparkada izoztuek / aurpegia zurbildu digute / (...) / Badator./ Txorien logurarekin batera./ Doluz jantziko dira kaleak./ Dolua izango da gure bihotzetan". | <-- | Hustasunean oinarritzen den ikuspegi zabal horrekin idatzia da Uraren aroaketa, zentzu horretan, egia da Aldamizetxebarriaren arnasa luzeko poemak ( Atzo iluntzean, Bidea egiten, Bat-batean ) badutela sakontasun bat atsegina eta pausatua.Ezkorra ere bai, baikorra beste.Kontrajarrita ageri dira, finean, disimulatzen ezinezkoa den bitalismoa eta pentsamendu landua, narratibarantz egiten diona, poesiaren arrastotik ateraraziz. | elaborazioa | N-S | SENTARG04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburua berpizte batekin hasten da,edo lozorroarekin:"Atzean utzi dut Orion ikusten ez deneko aroa".Beraz, neguko nebulosa ikusten ez deneko aroa utzi badu atzean,Aldamizetxebarriari negua hasi zaio.Edo uda australa.Izan ere, bidaia liburu bat da Uraren aroak hau, itzuleran kontatutako istorioa, nostalgia bihurtutako zirkulu baten ixtea. | <-- | Denborarik eza, bidaiari baten ikuspegi zabala, eta naturarekin eta sentimenduekin nahasten den batasunaren filosofia bat ageri da hemen, eite sano klasikokoa :"Atzaparkada izoztuek / aurpegia zurbildu digute / (...) / Badator./ Txorien logurarekin batera./ Doluz jantziko dira kaleak./ Dolua izango da gure bihotzetan".Hustasunean oinarritzen den ikuspegi zabal horrekin idatzia da Uraren aroaketa, zentzu horretan, egia da Aldamizetxebarriaren arnasa luzeko poemak ( Atzo iluntzean, Bidea egiten, Bat-batean ) badutela sakontasun bat atsegina eta pausatua.Ezkorra ere bai, baikorra beste.Kontrajarrita ageri dira, finean, disimulatzen ezinezkoa den bitalismoa eta pentsamendu landua, narratibarantz egiten diona, poesiaren arrastotik ateraraziz. | elaborazioa | N-S | SENTARG04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Sentimenduz idazten duela bistan da. | <-- | Idazle ondratua iruditu zait :"Bat-batean desagertzen den min setatiaren antzera / horrela abandonatuko nau bakardadeak / zuk baino beranduago, zuk baino arinago". | elaborazioa | N-S | SENTARG04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburua berpizte batekin hasten da,edo lozorroarekin:"Atzean utzi dut Orion ikusten ez deneko aroa". | <-- | Beraz, neguko nebulosa ikusten ez deneko aroa utzi badu atzean,Aldamizetxebarriari negua hasi zaio.Edo uda australa. | elaborazioa | N-S | SENTARG04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hustasunean oinarritzen den ikuspegi zabal horrekin idatzia da Uraren aroaketa, zentzu horretan, egia da Aldamizetxebarriaren arnasa luzeko poemak ( Atzo iluntzean, Bidea egiten, Bat-batean ) badutela sakontasun bat atsegina eta pausatua.Ezkorra ere bai, baikorra beste. | <-- | Kontrajarrita ageri dira, finean, disimulatzen ezinezkoa den bitalismoa eta pentsamendu landua, narratibarantz egiten diona, poesiaren arrastotik ateraraziz. | elaborazioa | N-S | SENTARG04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arestian aipatutako horregatik guztiagatik atsegin ditut, txarragoak edo hobeak, inoren letrekin ez dabiltzan kantariak. | <-- | Cohen, Jim Morrison, Dylan, VÃctor Jara, Silvio edo Moustaki dira batzuk -- askorentzat poesia irakasle --, baina hurragokoak eta bikainak dira, baita, Juan Carlos Perez, Niko Etxart eta Anje Duhalde.Xabaltx azken hauen arrazakoa da, eta Lou Reeden senidea : idazle moduan ez hain poeta, poeta moduan ez hain idazle... musikari, finean. | elaborazioa | N-S | SENTARG05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Xabaltxek ekologiari, gizarte arazoei, alaitasunari eta amodioari kantatzen dienean, beti kantatzen die musikariaren askatasun-senarekin. | <-- | Azken mohikanoaren antzera, arean bakartia du tonua, arean iluna, baina era berean kultua eta erreferentziaz betea da bere idazkera. Zabaltza baserriko semeak asko ikusi du bizitzan, eta liburu honetan ageri da garbi zelan fenixa behin eta berriro itzultzen den errautsetatik. | elaborazioa | N-S | SENTARG05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Cohen, Jim Morrison, Dylan, VÃctor Jara, Silvio edo Moustaki dira batzuk -- askorentzat poesia irakasle --, baina hurragokoak eta bikainak dira, baita, Juan Carlos Perez, Niko Etxart eta Anje Duhalde. | <-- | Xabaltx azken hauen arrazakoa da, eta Lou Reeden senidea : idazle moduan ez hain poeta, poeta moduan ez hain idazle... musikari, finean. | elaborazioa | N-S | SENTARG05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Are gehiago : itxuraz xaloak diren letra jakin batzuetan geratu zait iltzatuta gogoa. | <-- | Belar hoberena da adibide on bat:zuzen eta garratz hitz egiten du Xabaltxek autoritarismoaren kontra. | elaborazioa | N-S | SENTARG05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Nafarroa garaian bizi den kantariaren Xabaltx & H2O ( 1994, autoekoiztua ), Zalantzak ( 1998, IZ ), Gauerdi pasa eta ( 2001, Agorila ), SMS galduak ( 2005, Gaztelupeko Hotsak ) eta Cymeus ( 2009, Agorila ) diskoetako letren hustuketa honetan murgiltzea abentura polita da,nahiz eta piezetako asko, normala denez,pobreak izan irakurtzeko eta egokiagoak kantatzeko. | <-- | Zu gabe, Eresia, Izarren bizia, Satelita, Zaldi ibiltari eta halakoek ez dute funtzionatzen liburuan,baina beste batzuk itzelak dira --Chico Mendez, Arin arin, Mozarten Lacrimosa--.Are gehiago : itxuraz xaloak diren letra jakin batzuetan geratu zait iltzatuta gogoa.Belar hoberena da adibide on bat:zuzen eta garratz hitz egiten du Xabaltxek autoritarismoaren kontra. | elaborazioa | N-S | SENTARG05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bi anaiek gazte garaitik ez dute elkarren berririk izaneta bakoitzak bere bizitza ahal bezala bideratu du.Gorkak asteburuetan pub bateko zerbitzari lanetan arituz egiten du aurrera.Ez du familia eredugarri esaten den gisako ezer eraikitzea lortu,baina, Nadia eta Gica, ama-seme errumaniarrekin partekatzen du bere mundu pertsonala.Gorkak aspaldi galdu zuen bere familiarekiko kontaktua iraganeko hainbat gertakari gogorrek bultzaturik.Eta hala izan dadin nahiago duen arren, odola, odola da,eta beti izango gara sendi bateko partaide.Aldiz, eleberri osoan barrena anonimoki aurkezten den Gorkaren anaia enpresari txikia da.Bera ere ezkondugabea, baina aspaldiko bikotearekin seme-alaba banaren aita. | <-- | Familia ez estereotipatuen irudia bilatu du idazleak, errealistagotzat jotzen baitu gaur egun ikusten dugun aniztasuna islatzea,eta testuinguru horretan bi anaien arteko erlazioa txertatu du.Narrazioaren tentsioa in crescendo joango da hastapenetik planteatzen diren zenbait enigma argituz doazen neurrian:Zerk eragin zuen Gorka familiatik aldentzera?Zenbateraino gara gai familiaren alde emateko?Zein punturaino pentsa genezake familiak, gure odolaren odolak, traizionatu gaitzakeela?Urte askoren ondoren ustekabean harrapatuko du Gorka, bere anaiak aitaren heriotzaren berri emateko deitzen duenean.Anaiaren dei fatalak iraganeko mamuen kutxa zabalduko dueta polik-poliki, bere identitate ordura arte anonimoa agerian geratuko da.Aldi berean Gorka, odolaren senari jarraituz,ezin pentsatuzko gertaeretan sartua ikusiko da :pederastia, txantaiak, sexu-abusuak, eta abar.Irasizabalen eleberrietan ohikoak diren gaiak, alegia. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aldiz, eleberri osoan barrena anonimoki aurkezten den Gorkaren anaia enpresari txikia da. | <-- | Bera ere ezkondugabea, baina aspaldiko bikotearekin seme-alaba banaren aita. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gorkak asteburuetan pub bateko zerbitzari lanetan arituz egiten du aurrera. | <-- | Ez du familia eredugarri esaten den gisako ezer eraikitzea lortu,baina, Nadia eta Gica, ama-seme errumaniarrekin partekatzen du bere mundu pertsonala. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gorkak asteburuetan pub bateko zerbitzari lanetan arituz egiten du aurrera.Ez du familia eredugarri esaten den gisako ezer eraikitzea lortu,baina, Nadia eta Gica, ama-seme errumaniarrekin partekatzen du bere mundu pertsonala. | <-- | Gorkak aspaldi galdu zuen bere familiarekiko kontaktua iraganeko hainbat gertakari gogorrek bultzaturik.Eta hala izan dadin nahiago duen arren, odola, odola da,eta beti izango gara sendi bateko partaide. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bi anaiek gazte garaitik ez dute elkarren berririk izaneta bakoitzak bere bizitza ahal bezala bideratu du. | <-- | Gorkak asteburuetan pub bateko zerbitzari lanetan arituz egiten du aurrera.Ez du familia eredugarri esaten den gisako ezer eraikitzea lortu,baina, Nadia eta Gica, ama-seme errumaniarrekin partekatzen du bere mundu pertsonala.Gorkak aspaldi galdu zuen bere familiarekiko kontaktua iraganeko hainbat gertakari gogorrek bultzaturik.Eta hala izan dadin nahiago duen arren, odola, odola da,eta beti izango gara sendi bateko partaide.Aldiz, eleberri osoan barrena anonimoki aurkezten den Gorkaren anaia enpresari txikia da.Bera ere ezkondugabea, baina aspaldiko bikotearekin seme-alaba banaren aita. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Igelak benetan hiltzen dira ( 2011 ) eta Bizkartzainaren lehentasunak ( 2013 ) irakurri ondoren,esan daiteke, Odolaren deia ( Elkar, 2014 ) izendatu duen azken eleberriak idazlearen tematika eta kontaketa estilo berdintsuari heltzen diola.Honetan ere, gizartearen analisi-deskripzio bati ekiteaz gainera zirkulu familiarrean gertatzen den tragedia aurkituko dugu. | <-- | Bi anaiek gazte garaitik ez dute elkarren berririk izaneta bakoitzak bere bizitza ahal bezala bideratu du.Gorkak asteburuetan pub bateko zerbitzari lanetan arituz egiten du aurrera.Ez du familia eredugarri esaten den gisako ezer eraikitzea lortu,baina, Nadia eta Gica, ama-seme errumaniarrekin partekatzen du bere mundu pertsonala.Gorkak aspaldi galdu zuen bere familiarekiko kontaktua iraganeko hainbat gertakari gogorrek bultzaturik.Eta hala izan dadin nahiago duen arren, odola, odola da,eta beti izango gara sendi bateko partaide.Aldiz, eleberri osoan barrena anonimoki aurkezten den Gorkaren anaia enpresari txikia da.Bera ere ezkondugabea, baina aspaldiko bikotearekin seme-alaba banaren aita.Familia ez estereotipatuen irudia bilatu du idazleak, errealistagotzat jotzen baitu gaur egun ikusten dugun aniztasuna islatzea,eta testuinguru horretan bi anaien arteko erlazioa txertatu du.Narrazioaren tentsioa in crescendo joango da hastapenetik planteatzen diren zenbait enigma argituz doazen neurrian:Zerk eragin zuen Gorka familiatik aldentzera?Zenbateraino gara gai familiaren alde emateko?Zein punturaino pentsa genezake familiak, gure odolaren odolak, traizionatu gaitzakeela?Urte askoren ondoren ustekabean harrapatuko du Gorka, bere anaiak aitaren heriotzaren berri emateko deitzen duenean.Anaiaren dei fatalak iraganeko mamuen kutxa zabalduko dueta polik-poliki, bere identitate ordura arte anonimoa agerian geratuko da.Aldi berean Gorka, odolaren senari jarraituz,ezin pentsatuzko gertaeretan sartua ikusiko da :pederastia, txantaiak, sexu-abusuak, eta abar.Irasizabalen eleberrietan ohikoak diren gaiak, alegia. | elaborazioa | N-S | SENTARG06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| "Azken batean, nire bizitza, hein handi batean, besteen bizitza baita, | <-- | eta gehien miresten ditudan lagunetako asko liburuetan, ez hain gutxi liburu honetako liburuetan aurkitu ditut". | elaborazioa | N-S | SENTARG07-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Literatura handiko tituluak bildu dira. | <-- | Bestela askotan dira, ez idazleen liburuak, baizik eta bizitza zirraragarria izan duen jendearenak, ez gutxitan jende horrek berak idatziak.Eta kasu guztietan ere jakingarri gertatuko zaizkigunak.Gerora Sastreren saiakeretan aurkituko dugunaren zantzuak igartzen dira :" inork ez bide zuen sumatzen inolako erlaziorik bere konfortaren eta inguratzen zituen munduaren dekadentziaren artean".Tarteka, gainera, umore dosi doiarekin gatzozpinduta :"Molloyk, beste aktibitate aipagarri batzuen artean, aldian-aldian bere amari bisita egiten zion". | elaborazioa | N-S | SENTARG07-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gerora Sastreren saiakeretan aurkituko dugunaren zantzuak igartzen dira :" inork ez bide zuen sumatzen inolako erlaziorik bere konfortaren eta inguratzen zituen munduaren dekadentziaren artean". | <-- | Tarteka, gainera, umore dosi doiarekin gatzozpinduta :"Molloyk, beste aktibitate aipagarri batzuen artean, aldian-aldian bere amari bisita egiten zion". | elaborazioa | N-S | SENTARG07-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bestela askotan dira, ez idazleen liburuak, baizik eta bizitza zirraragarria izan duen jendearenak, ez gutxitan jende horrek berak idatziak.Eta kasu guztietan ere jakingarri gertatuko zaizkigunak. | <-- | Gerora Sastreren saiakeretan aurkituko dugunaren zantzuak igartzen dira :" inork ez bide zuen sumatzen inolako erlaziorik bere konfortaren eta inguratzen zituen munduaren dekadentziaren artean".Tarteka, gainera, umore dosi doiarekin gatzozpinduta :"Molloyk, beste aktibitate aipagarri batzuen artean, aldian-aldian bere amari bisita egiten zion". | elaborazioa | N-S | SENTARG07-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Narrazio luze-labur, azkenaldian saiakera, liburu berezi bat ebatsi diogu gaurkorako, harribitxia : 103 pieza labur, arin, ttiki, beste hainbeste liburutako pertsonaiengan inspiratutakoak.Jolasa sinplea da :jendeen historiak kontatzen dituzten liburuak irakurri,eta gero liburu bakoitzari buruzko testutxo bat idatzi.Irakurketarekin egin dituzun lagun horiek irakurleari aurkeztu, nolabait."Azken batean, nire bizitza, hein handi batean, besteen bizitza baita,eta gehien miresten ditudan lagunetako asko liburuetan, ez hain gutxi liburu honetako liburuetan aurkitu ditut".Hemen eta orain sinatzeko modukoak iruditzen zaizkidan hitzak. | <-- | Eguzkipekoak har daiteke irakurle baten irakurketa gida, katalogo, bilduma gisara.Har daiteke literatura unibertsalaren laburpen gisara.Har daiteke ipuin liburu gisara.Har daiteke tarte honetan egiten saiatzen garen liburu iruzkin sorta gisara.Denetarik aurkituko duzu bertan : hango-hemengo, atzoko-gaurko, beti ere lehenesten dela jende apalarekiko mira, errespetua, gorazarrea, ezezagunarekiko kuriositatea, desberdinarekiko burkidetasuna.Literatura handiko tituluak bildu dira.Bestela askotan dira, ez idazleen liburuak, baizik eta bizitza zirraragarria izan duen jendearenak, ez gutxitan jende horrek berak idatziak.Eta kasu guztietan ere jakingarri gertatuko zaizkigunak.Gerora Sastreren saiakeretan aurkituko dugunaren zantzuak igartzen dira :" inork ez bide zuen sumatzen inolako erlaziorik bere konfortaren eta inguratzen zituen munduaren dekadentziaren artean".Tarteka, gainera, umore dosi doiarekin gatzozpinduta :"Molloyk, beste aktibitate aipagarri batzuen artean, aldian-aldian bere amari bisita egiten zion". | elaborazioa | N-S | SENTARG07-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hauetan biltzen da gordintasun erabatekoan eta ezbeharretan oinarritzen den benetako bizitzaz zein patuaz idazleak duen ikusmoldea ;"geure indar guztiekin bizi nahi duguedo bakea nahi dugu" (170.orr.), esango du ipuineko emakume protagonistetako batek. | <-- | Pertsonaia zauritu eta hondatuek aditzera ematen dutenez ez du balio zoritxarra saihesten ahalegintzeak,hobe da aurrez aurre eta begietara begiratzea.Ondo egosiriko bizitza ez da benetako bizitza. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Birjinak da, dudarik ez, hamabietarik txapelduna eta Zine mintzatua ( 1935 ) izenekoari emango nioke bigarren postua. | <-- | Hauetan biltzen da gordintasun erabatekoan eta ezbeharretan oinarritzen den benetako bizitzaz zein patuaz idazleak duen ikusmoldea ;"geure indar guztiekin bizi nahi duguedo bakea nahi dugu" (170.orr.), esango du ipuineko emakume protagonistetako batek.Pertsonaia zauritu eta hondatuek aditzera ematen dutenez ez du balio zoritxarra saihesten ahalegintzeak,hobe da aurrez aurre eta begietara begiratzea.Ondo egosiriko bizitza ez da benetako bizitza. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Batzuk hogei orrialdekoak, hamar edo bostekoak beste batzuk, baina ez da ipuinen luzera kontua izan.Gorabehera ugari sumatu dut liburuaren irakurketan zehar,eta nagusitzen zaidan sentsazioa asperdurarena da.Eleberri batean, hamar orrialderen tarteko asperdurak ez gaitu zertan eleberri osoa deuseztatzera bultzatzen, bai aldiz ipuinen kasuan. | <-- | Hala gertatu zait Mamuak, Ezezaguna eta Magia bezalako ipuinekin, inolako erakargarritasunik gabe irakurri ditut. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aspaldi nenbilen Irene Nemirovski ( Kiev, 1903 - Auschwitz, 1942 ) irakurtzeko gogoz. | <-- | Haren garaikide izandako antzerkilari frantses baten obraren inguruko ikerketa lanean ari nintzela, orduko Paris okupatuaren testuingurua zela eta, Dantzaldia irakurtzeko gomendatu zidaten.Suite frantsesa-rekin batera, hura baita Nemirovskiren eleberririk ezagunena.Ordutik izan dut heziketa frantsesdun idazle ukrainar honekiko kuriositatea.Bata zein bestea irakurri gabe, aldiz, Joxe Antonio Sarasolak itzuli eta Alberdaniak kaleratu duen Birjinak.Eta beste kontakizun batzuk izeneko ipuin bildumatik abiatu naiz emakume honen obra literarioa ezagutzera.Eta egia esan, ez dakit nire kuriositatea zertxobait zapuztu egin ote den. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hauetan biltzen da gordintasun erabatekoan eta ezbeharretan oinarritzen den benetako bizitzaz zein patuaz idazleak duen ikusmoldea ; | <-- | "geure indar guztiekin bizi nahi duguedo bakea nahi dugu" (170.orr.), esango du ipuineko emakume protagonistetako batek. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aspaldi nenbilen Irene Nemirovski ( Kiev, 1903 - Auschwitz, 1942 ) irakurtzeko gogoz.Haren garaikide izandako antzerkilari frantses baten obraren inguruko ikerketa lanean ari nintzela, orduko Paris okupatuaren testuingurua zela eta, Dantzaldia irakurtzeko gomendatu zidaten.Suite frantsesa-rekin batera, hura baita Nemirovskiren eleberririk ezagunena.Ordutik izan dut heziketa frantsesdun idazle ukrainar honekiko kuriositatea.Bata zein bestea irakurri gabe, aldiz, Joxe Antonio Sarasolak itzuli eta Alberdaniak kaleratu duen Birjinak.Eta beste kontakizun batzuk izeneko ipuin bildumatik abiatu naiz emakume honen obra literarioa ezagutzera.Eta egia esan, ez dakit nire kuriositatea zertxobait zapuztu egin ote den.Liburua osatzen duten hamabi kontakizunetatik bost izan ziren garaiko aldizkarietan argitaratuak,eta horietan azkenak, Birjinak ( 1942 ) deritzonak, hain zuzen ere, irabazi du bilduma honen izenburua koroatzeko lekua.Beste kontakizunak eskuizkribuan gorde ziren,2009. urtean liburuan argitaratu ziren arte. | <-- | Birjinak da, dudarik ez, hamabietarik txapelduna eta Zine mintzatua ( 1935 ) izenekoari emango nioke bigarren postua.Hauetan biltzen da gordintasun erabatekoan eta ezbeharretan oinarritzen den benetako bizitzaz zein patuaz idazleak duen ikusmoldea ;"geure indar guztiekin bizi nahi duguedo bakea nahi dugu" (170.orr.), esango du ipuineko emakume protagonistetako batek.Pertsonaia zauritu eta hondatuek aditzera ematen dutenez ez du balio zoritxarra saihesten ahalegintzeak,hobe da aurrez aurre eta begietara begiratzea.Ondo egosiriko bizitza ez da benetako bizitza. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Haren garaikide izandako antzerkilari frantses baten obraren inguruko ikerketa lanean ari nintzela, orduko Paris okupatuaren testuingurua zela eta, Dantzaldia irakurtzeko gomendatu zidaten. | <-- | Suite frantsesa-rekin batera, hura baita Nemirovskiren eleberririk ezagunena. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ordutik izan dut heziketa frantsesdun idazle ukrainar honekiko kuriositatea. | <-- | Bata zein bestea irakurri gabe, aldiz, Joxe Antonio Sarasolak itzuli eta Alberdaniak kaleratu duen Birjinak. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburua osatzen duten hamabi kontakizunetatik bost izan ziren garaiko aldizkarietan argitaratuak, | <-- | eta horietan azkenak, Birjinak ( 1942 ) deritzonak, hain zuzen ere, irabazi du bilduma honen izenburua koroatzeko lekua. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburua osatzen duten hamabi kontakizunetatik bost izan ziren garaiko aldizkarietan argitaratuak,eta horietan azkenak, Birjinak ( 1942 ) deritzonak, hain zuzen ere, irabazi du bilduma honen izenburua koroatzeko lekua. | <-- | Beste kontakizunak eskuizkribuan gorde ziren,2009. urtean liburuan argitaratu ziren arte. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aspaldi nenbilen Irene Nemirovski ( Kiev, 1903 - Auschwitz, 1942 ) irakurtzeko gogoz.Haren garaikide izandako antzerkilari frantses baten obraren inguruko ikerketa lanean ari nintzela, orduko Paris okupatuaren testuingurua zela eta, Dantzaldia irakurtzeko gomendatu zidaten.Suite frantsesa-rekin batera, hura baita Nemirovskiren eleberririk ezagunena.Ordutik izan dut heziketa frantsesdun idazle ukrainar honekiko kuriositatea.Bata zein bestea irakurri gabe, aldiz, Joxe Antonio Sarasolak itzuli eta Alberdaniak kaleratu duen Birjinak.Eta beste kontakizun batzuk izeneko ipuin bildumatik abiatu naiz emakume honen obra literarioa ezagutzera.Eta egia esan, ez dakit nire kuriositatea zertxobait zapuztu egin ote den. | <-- | Liburua osatzen duten hamabi kontakizunetatik bost izan ziren garaiko aldizkarietan argitaratuak,eta horietan azkenak, Birjinak ( 1942 ) deritzonak, hain zuzen ere, irabazi du bilduma honen izenburua koroatzeko lekua.Beste kontakizunak eskuizkribuan gorde ziren,2009. urtean liburuan argitaratu ziren arte. | elaborazioa | N-S | SENTARG08-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| "Maite zaitut, kalimotxo".Gorka Etxeberriaren ( Pasaia, 1985 ) lerro horri erreparatuz gero,poesia punkaren eta naifaren arteko liburu txundigarri baten aurrean gaudela irudika liteke.Aurrerago, berriro aipatuko du kalimotxoa, askaturiko aingura existentzial gisara aipatu ere :"...kalimotxotik haratago luzatu dugu begirada".Tamalez, asmo onez zizelkatutako hibrido hutsal baten aurrean gaudela esan genezake.Izan ere, heterodoxia sustraietan tatuatuta duen 60 ordu Zoologikoan ( Auto-edizioa, 2013 ) honek asteburu zoro baten kronika poetikoa izan nahi badu ere,xede onak ez dira nahikoak izaten literatura ona sortu ahal izateko.Eta liburuak zerbait baldin badu,asmo onen eta lagunen arteko konfiantzan eraikitako sinbiosia da.Hegaldi poetikoa tantaka besterik ez da ageri.Poesia punkaren ardatza ez dela hegaldi poetikoa esango didate akaso,baina hegaldi poetikorik gabe eta prosodia landu gaberik ez dagoela poesiarik erantzungo nik.Egileak ez duela poesia jasoa egin nahi izan gaztigatuko didate beste zenbaitzuek.Euskal Herrian gertatzen den irakurle / idazle batez besteko desorekatua aipa dezaket nik. | <-- | Fredi Paia bertsolariak ondu du liburuaren hitzaurrea.Horrela dio :"Arabiarrek esaten duten legetxe, edertasuna soilik baitago hura ikusi dezaketen begietan".Zin dagit, saiatu naizen arren,ez dudala edertasunik aurkitu liburu labur honetan,baina nire begien kontua ere izan daiteke, berriki, distantzia laburrerako betaurrekoak jarri behar izan baititut letren atzetik bizi izan garenon dekadentziaren seinale.Hala ere, Joseph Brodskyk esaten zuen gisara, edertasunak tinko dirau gu aldatzen garen bitartean.Liburuak asteburu zoro baten berri ematen du.Egile-protagonistak lehen pertsonan ibilitako egunerokoaren berri eman nahi digu, modu oso pertsonalean eman ere, ostiral arrunt bateko iluntzeko 19:00etan abiatuta.Euskal Herriko edozein gaztek bizi ditzakeen esperientziak era zatikatuan, epatatzeko xede trinkoarekin, ematen zaizkigu.Eta hori du ahulezia nagusia liburuak : ez duela txunditzen, txunditzeko ahalegin apurtzaileak etengabeak diren arren.Asteburu horretan zehar, alkohola, sexua ( ordaindutakoa eta bestelakoa ), presoen egoera, ametsak, futbola, sukaldaritza, lana, kartzela existentziala... jorratuko ditu egileak.Hain erabiliak izanagatik ez lirateke oztopo izan beharko tentuzko zerbait idazteko.Baina ez da horrelakorik gertatzen."Alde onak eta txarrak ditu / oraingo momentuak, / ez dakit nire buruak / asteburua bukatzea nahi duen. / Ez dakit".Izanak sortzen dituen zalantzak lar xaloki adierazten direla esango nuke.Aurreko iruzkin batean aitatzen nuen irudi trinkoz eraikitzen den emozioa dela poesia, pentsamenduaren eta irudiaren artean eraikitako erresuma zakarra, talenturik ezean.Apika, gizakiok egunero bizi dugun zoologikoaren eta kaiolaren arteko metafora izan daiteke, bere gardentasunean, liburuak duen gauzarik landuena, errealitatearen eta erresistentziaren arteko dikotomia hori.Hibridotasun horren baitan, aste buru zoro horren epilogo gisara, zenbait lagunen lankidetza izan zuen egileak, asteburua luzatu ezinik edo. Horrela bada, gaien arteko anabasa alaian Eñaut Gantxegi, Mikel Astarloza txirrindularia, Ion Olano Carlos eta Ibon Apezetxea Goñiren idatziekin amaitzen da liburua. Asteburua, desfasea, laguntasuna eta futbola dituzte hizpide. Originaltasunak ez du leku askorik hartzen izkribuotan, halere, liburu guztian gertatu gisara, asmo onez beterik daude. Baina, esan bezala, literatura ona egiteko kalimotxoz blaitutako asmo onak ez dira nahiko. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hibridotasun horren baitan, aste buru zoro horren epilogo gisara, zenbait lagunen lankidetza izan zuen egileak, asteburua luzatu ezinik edo. | <-- | Horrela bada, gaien arteko anabasa alaian Eñaut Gantxegi, Mikel Astarloza txirrindularia, Ion Olano Carlos eta Ibon Apezetxea Goñiren idatziekin amaitzen da liburua. Asteburua, desfasea, laguntasuna eta futbola dituzte hizpide. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburuak asteburu zoro baten berri ematen du. | <-- | Egile-protagonistak lehen pertsonan ibilitako egunerokoaren berri eman nahi digu, modu oso pertsonalean eman ere, ostiral arrunt bateko iluntzeko 19:00etan abiatuta.Euskal Herriko edozein gaztek bizi ditzakeen esperientziak era zatikatuan, epatatzeko xede trinkoarekin, ematen zaizkigu. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Eta hori du ahulezia nagusia liburuak : ez duela txunditzen, txunditzeko ahalegin apurtzaileak etengabeak diren arren. | <-- | Asteburu horretan zehar, alkohola, sexua ( ordaindutakoa eta bestelakoa ), presoen egoera, ametsak, futbola, sukaldaritza, lana, kartzela existentziala... jorratuko ditu egileak.Hain erabiliak izanagatik ez lirateke oztopo izan beharko tentuzko zerbait idazteko.Baina ez da horrelakorik gertatzen. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Tamalez, asmo onez zizelkatutako hibrido hutsal baten aurrean gaudela esan genezake.Izan ere, heterodoxia sustraietan tatuatuta duen 60 ordu Zoologikoan ( Auto-edizioa, 2013 ) honek asteburu zoro baten kronika poetikoa izan nahi badu ere,xede onak ez dira nahikoak izaten literatura ona sortu ahal izateko. | <-- | Eta liburuak zerbait baldin badu,asmo onen eta lagunen arteko konfiantzan eraikitako sinbiosia da. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| "Maite zaitut, kalimotxo".Gorka Etxeberriaren ( Pasaia, 1985 ) lerro horri erreparatuz gero,poesia punkaren eta naifaren arteko liburu txundigarri baten aurrean gaudela irudika liteke. | <-- | Aurrerago, berriro aipatuko du kalimotxoa, askaturiko aingura existentzial gisara aipatu ere :"...kalimotxotik haratago luzatu dugu begirada". | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Horrela bada, gaien arteko anabasa alaian Eñaut Gantxegi, Mikel Astarloza txirrindularia, Ion Olano Carlos eta Ibon Apezetxea Goñiren idatziekin amaitzen da liburua. | <-- | Asteburua, desfasea, laguntasuna eta futbola dituzte hizpide. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Egile-protagonistak lehen pertsonan ibilitako egunerokoaren berri eman nahi digu, modu oso pertsonalean eman ere, ostiral arrunt bateko iluntzeko 19:00etan abiatuta. | <-- | Euskal Herriko edozein gaztek bizi ditzakeen esperientziak era zatikatuan, epatatzeko xede trinkoarekin, ematen zaizkigu. | elaborazioa | N-S | SENTBER01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Lana bost atalek, guztira 100 pasarte laburrek osatzen dute.Denetan izenik ez eta A batekin identifikatzen den protagonista da beti fokua. | <-- | Narratzailea, berriz, lehen pertsonatik bigarrenera eta, azkenik, hirugarrenera igarotzen da. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| jadanik azken urteetako idazle berriengan | <-- | --Garazi Goia eta Danele Sarriugarte datozkit gogora-- | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ni-tik eraikitako literaturaren bide bihurgunetsua, hain zuzen. | <-- | Istorioaren abiapuntua eta amaierari dagokienez,misterio handirik ez da, beraz,horiek jadanik kontrazalean irakur daitezke eta. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Haren eskutik, gaixotasunaren iluna eta, psikiatrikoan egindako egonaldia eta terapia tarteko, sendatzerainoko bidea ibiliko dugu. | <-- | Ni-tik eraikitako literaturaren bide bihurgunetsua, hain zuzen.Istorioaren abiapuntua eta amaierari dagokienez,misterio handirik ez da, beraz,horiek jadanik kontrazalean irakur daitezke eta. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alaine Agirrek psikosiak jotako emakume gazte bat aukeratu du helduentzat idazten duen lehen eleberriko protagonista gisa. | <-- | Haren eskutik, gaixotasunaren iluna eta, psikiatrikoan egindako egonaldia eta terapia tarteko, sendatzerainoko bidea ibiliko dugu.Ni-tik eraikitako literaturaren bide bihurgunetsua, hain zuzen.Istorioaren abiapuntua eta amaierari dagokienez,misterio handirik ez da, beraz,horiek jadanik kontrazalean irakur daitezke eta. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izan ere, minaren espresio fisikoa hain da erreala, | <-- | non sentitu ere egin daitekeen, arnasbiderik gabeko pasarte itogarrietan, intentsitateari mailarik gorenean eusten dioten horietan, goia joz. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Testuan murgildu ahala,jadanik azken urteetako idazle berriengan --Garazi Goia eta Danele Sarriugarte datozkit gogora-- ikusitako antzeko zenbait ezaugarri eta baliabide hauteman ditut. | <-- | Istorio mailan, neska gazte baten biluzte emozionala ; tonu zintzoa, ahuleziak agerian uzten dituena ; descensus ad inferos planteamendua ; eta intelektualismoarekiko erakarpen aitortua.Formari dagokionez, egitura zatikatua, letrak erabiltzea izenen ordez, sinonimoen pilaketa eta puntuazioaren lehertzea. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Estilo landua eta, aldi berean, arina, zeharo atsegina erakusten du Agirrek, atalen laburrak areagotua. | <-- | Lehen orrialdetik bertatik, musikaltasun goxoak eta sinestesiak blaitutako protagonistaren diskurtso ahaltsuak irakurketan aurrera zain dugun gozamena iragartzen digu.Erritmoa, sintaxia eta hitzen morfologiarekin esperimentatzen ere ausartzen da, benetan poztekoa dena,jarrera horrek molde tradizionalak gainditu eta bide berriei ekiteko arriskua hartzeko prest dagoen autore baten aurrean kokatzen gaituelako. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alaine Agirrek psikosiak jotako emakume gazte bat aukeratu du helduentzat idazten duen lehen eleberriko protagonista gisa.Haren eskutik, gaixotasunaren iluna eta, psikiatrikoan egindako egonaldia eta terapia tarteko, sendatzerainoko bidea ibiliko dugu.Ni-tik eraikitako literaturaren bide bihurgunetsua, hain zuzen.Istorioaren abiapuntua eta amaierari dagokienez,misterio handirik ez da, beraz,horiek jadanik kontrazalean irakur daitezke eta.Hobe zuketen, alde horretatik, Miren Agur Meabek liburuaren ezaugarri nagusiak laburbiltzen dituen hitzaurrea hitzatze bihurtu izana, benetan lastima baita gehiegizko informazioak irakurketa gatzgabetzea ; are gehiago, halako hasiera indartsua zapuztea. | <-- | Lana bost atalek, guztira 100 pasarte laburrek osatzen dute.Denetan izenik ez eta A batekin identifikatzen den protagonista da beti fokua.Narratzailea, berriz, lehen pertsonatik bigarrenera eta, azkenik, hirugarrenera igarotzen da.Egitura garbia du, hortaz, liburuak.Ordenatuegia, agian.Gaiekin ere antzeko inpresioa nagusitu zait, gaixotzea, sendatzea eta sexura mugatzen direlakoa, alegia, baina sekula elkar ukitu gabe.Badirudi egileak gai bat aukeratu eta, hori sakonki landu ondoren,behin hura agorturik baino ez duela hurrengorako urratsa egin nahi izan."Idazkera organikoa" aipatzen du Miren Agur Meabek.Literaturan txertatutako korporalitatea, hots, gorputzaren bidezko hizkuntzaren adibide bikaina, gehituko nuke.Gordintasuna eta irudi indartsuak baliatuz, Agirrek protagonistaren eldarnioa eta ezinegona kutsatzen dizkigu.Izan ere, minaren espresio fisikoa hain da erreala, non sentitu ere egin daitekeen, arnasbiderik gabeko pasarte itogarrietan, intentsitateari mailarik gorenean eusten dioten horietan, goia joz.Eta halere, kontaketak badu, kontraste ederrean, samurtasun puntu bat, sentsibilitate berezi baten emaitza dena, zalantzarik gabe.Testuan murgildu ahala,jadanik azken urteetako idazle berriengan --Garazi Goia eta Danele Sarriugarte datozkit gogora-- ikusitako antzeko zenbait ezaugarri eta baliabide hauteman ditut.Istorio mailan, neska gazte baten biluzte emozionala ; tonu zintzoa, ahuleziak agerian uzten dituena ; descensus ad inferos planteamendua ; eta intelektualismoarekiko erakarpen aitortua.Formari dagokionez, egitura zatikatua, letrak erabiltzea izenen ordez, sinonimoen pilaketa eta puntuazioaren lehertzea.Idazleak irakurle helduei zuzendutako lehen obra izanik, estiloak, jakin-mina pizteaz gain, garrantzi nabarmena bereganatzen du, jakina.Estilo landua eta, aldi berean, arina, zeharo atsegina erakusten du Agirrek, atalen laburrak areagotua.Lehen orrialdetik bertatik, musikaltasun goxoak eta sinestesiak blaitutako protagonistaren diskurtso ahaltsuak irakurketan aurrera zain dugun gozamena iragartzen digu.Erritmoa, sintaxia eta hitzen morfologiarekin esperimentatzen ere ausartzen da, benetan poztekoa dena,jarrera horrek molde tradizionalak gainditu eta bide berriei ekiteko arriskua hartzeko prest dagoen autore baten aurrean kokatzen gaituelako. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Lana bost atalek, guztira 100 pasarte laburrek osatzen dute. | <-- | Denetan izenik ez eta A batekin identifikatzen den protagonista da beti fokua. | elaborazioa | N-S | SENTBER02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izan ere, arrunta denari buelta bat ematen ahalegintzen da Bertol Arrieta, | <-- | gure ohiko ego zuzenari alter ero bat bilatzen. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Batzuetan, ipuinen mezu nagusia lausoa iruditu zait,eta horrek erabilitako teknikaren eta gaiaren artean disonantzia dagoela pentsatzera narama | <-- | ( esaterako, Ez da zinemazaleentzako herrialdea ipuin ez oso sinesgarrian mezu nagusi sendorik ez dut harrapatu ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Topiko zenbait eta esapide ez oso egoki batzuk ere badaude | <-- | (adibidez, "poz apur bat ekarri dio, keinu arraro batean bilakatu dena" bezalako egiturak, "napolitarrik grinatsuena bezain odol berokoa" edota "airean hartzen zituen" ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Zortzi ipuin daude Arrietaren liburuan, giza harremanak jorratzen dituzten sei eta literatura ardatz duten bi. | <-- | Eguneroko bizimoduari begira sortutako ipuinak dira, baina ez horregatik ohiko gauzak kontatzen dituztenak.Izan ere, arrunta denari buelta bat ematen ahalegintzen da Bertol Arrieta, gure ohiko ego zuzenari alter ero bat bilatzen. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Sortu dituen pertsonaia nagusiak antiheroiak dira ; | <-- | jende arrunta da berez,eta bat-batean gertaeraren batek euren mundua iraultzen du. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Sortu dituen pertsonaia nagusiak antiheroiak dira ; jende arrunta da berez,eta bat-batean gertaeraren batek euren mundua iraultzen du. | <-- | Idazleak berak esan bezala," gertaera xumeak" dira,baina hala ere, arazoak euren onetik ateratzen ditu pertsonaiak.Horiek galduta aurkitzen diren une horretan hasten dira kontuak ezohiko izaten. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arrietak modu finean erabiltzen duen absurdoa nagusitzen da maiz, modu indartsuenean ipuin metaliterarioetan ; nahiko modu lortuan Un tal Ekain ipuinean, non narratzaile batek Cortazarren semea dela sinetsarazi nahi digun, eta ez hain ongi Ipuin perfektua-n, idazle batek horixe bera idazteko ahalegina egiten duenean. | <-- | Alde horretatik, umorerik ere ez da falta,eta hori ere modu finean lantzen du Bertol Arrietak.Txispa dezenteko momentutxoak daude, esaterako, Bye ipuinean. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Zortzi ipuin daude Arrietaren liburuan, giza harremanak jorratzen dituzten sei eta literatura ardatz duten bi.Eguneroko bizimoduari begira sortutako ipuinak dira, baina ez horregatik ohiko gauzak kontatzen dituztenak.Izan ere, arrunta denari buelta bat ematen ahalegintzen da Bertol Arrieta, gure ohiko ego zuzenari alter ero bat bilatzen. | <-- | Sortu dituen pertsonaia nagusiak antiheroiak dira ; jende arrunta da berez,eta bat-batean gertaeraren batek euren mundua iraultzen du.Idazleak berak esan bezala," gertaera xumeak" dira,baina hala ere, arazoak euren onetik ateratzen ditu pertsonaiak.Horiek galduta aurkitzen diren une horretan hasten dira kontuak ezohiko izaten.Arrietak modu finean erabiltzen duen absurdoa nagusitzen da maiz, modu indartsuenean ipuin metaliterarioetan ; nahiko modu lortuan Un tal Ekain ipuinean, non narratzaile batek Cortazarren semea dela sinetsarazi nahi digun, eta ez hain ongi Ipuin perfektua-n, idazle batek horixe bera idazteko ahalegina egiten duenean.Alde horretatik, umorerik ere ez da falta,eta hori ere modu finean lantzen du Bertol Arrietak.Txispa dezenteko momentutxoak daude, esaterako, Bye ipuinean.Bestalde, pertsonaien karakterizazioa sendoa dela esango nuke, alegia, ongi jabetzen garela pertsonaia nagusiak nolakoak diren.Gustatu zait, gainera,nola jabetzen garen.Arrieta ez da pertsonaien barne mundua kontatzen hasten ; askotan, pertsonaia nagusiak eurak dira narratzaileak,eta euren hitz egiteko eta jokatzeko moduaren bidez ezagutzen ditugu ( kontatu baino gehiago, erakutsi egiten zaigu nolakoak diren ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bestalde, pertsonaien karakterizazioa sendoa dela esango nuke, alegia, ongi jabetzen garela pertsonaia nagusiak nolakoak diren.Gustatu zait, gainera,nola jabetzen garen. | <-- | Arrieta ez da pertsonaien barne mundua kontatzen hasten ; askotan, pertsonaia nagusiak eurak dira narratzaileak,eta euren hitz egiteko eta jokatzeko moduaren bidez ezagutzen ditugu ( kontatu baino gehiago, erakutsi egiten zaigu nolakoak diren ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pertsonaia aurkezten zaigu lehenbizi ; gero, une batean, pertsonaia nagusia pentsaketan hasten da ( ile apaindegian eserita, igerian, eta abar ), eta horrela, bi garaiek bateratsu egiten dute aurrera. | <-- | Hori egiten du egileak, esaterako, Ordezko atezainaren balada-n, nire ustez liburuko ipuin onenetakoan.Bertan, orrialde gutxian hiru lagun errusiarren bizimodua modu eraginkorrean kontatzen da. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aipatu beharrekoa da in medias res ordena, hainbat ipuinetan oinarrizko egituran baitago. | <-- | Pertsonaia aurkezten zaigu lehenbizi ; gero, une batean, pertsonaia nagusia pentsaketan hasten da ( ile apaindegian eserita, igerian, eta abar ), eta horrela, bi garaiek bateratsu egiten dute aurrera.Hori egiten du egileak, esaterako, Ordezko atezainaren balada-n, nire ustez liburuko ipuin onenetakoan.Bertan, orrialde gutxian hiru lagun errusiarren bizimodua modu eraginkorrean kontatzen da. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Gazi puntua kontamolde zenbaitek utzi dit. | <-- | Batzuetan, ipuinen mezu nagusia lausoa iruditu zait,eta horrek erabilitako teknikaren eta gaiaren artean disonantzia dagoela pentsatzera narama ( esaterako, Ez da zinemazaleentzako herrialdea ipuin ez oso sinesgarrian mezu nagusi sendorik ez dut harrapatu ).Antzeko zerbait gertatzen dela esango nuke Laurak eta hodei ipuinean ere ; teknikak mezuaren alde ala kontra egiten duen zalantzak ditut. | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izan ere, teknika berezi zenbait lantzen ere ahalegindu da Arrieta ( aipatutakoaren amaieran, kasurako ) eta emaitzek ez naute erabat konbentzitu. | <-- | Baliatu duen errekurtso bat pertsona narratiboen aldaketa da ( Ordezko atezainaren balada-n, adibidez ), baina uste dut ez dagoela argi zertarako, eta horrek ipuinaren aurka egiten duelakoan nago.Era berean, azken ipuin zinez onaren amaiera irekiak ez duela funtzionatzen esango nuke ( bigarren mailako pertsonaia, emaztea, ez baitu irakurleak nahikoa ezagutzen aurreikuspenik egiteko ).Topiko zenbait eta esapide ez oso egoki batzuk ere badaude (adibidez, "poz apur bat ekarri dio, keinu arraro batean bilakatu dena" bezalako egiturak, "napolitarrik grinatsuena bezain odol berokoa" edota "airean hartzen zituen" ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Aho gustu gazi-gozoa utzi dit Bertol Arrietaren bigarren ipuin liburuak.Gozoa, istorio interesgarriak biltzen dituelako.Gazia, kontaerek ez nautelako guztiz ase. | <-- | Zortzi ipuin daude Arrietaren liburuan, giza harremanak jorratzen dituzten sei eta literatura ardatz duten bi.Eguneroko bizimoduari begira sortutako ipuinak dira, baina ez horregatik ohiko gauzak kontatzen dituztenak.Izan ere, arrunta denari buelta bat ematen ahalegintzen da Bertol Arrieta, gure ohiko ego zuzenari alter ero bat bilatzen.Sortu dituen pertsonaia nagusiak antiheroiak dira ; jende arrunta da berez,eta bat-batean gertaeraren batek euren mundua iraultzen du.Idazleak berak esan bezala," gertaera xumeak" dira,baina hala ere, arazoak euren onetik ateratzen ditu pertsonaiak.Horiek galduta aurkitzen diren une horretan hasten dira kontuak ezohiko izaten.Arrietak modu finean erabiltzen duen absurdoa nagusitzen da maiz, modu indartsuenean ipuin metaliterarioetan ; nahiko modu lortuan Un tal Ekain ipuinean, non narratzaile batek Cortazarren semea dela sinetsarazi nahi digun, eta ez hain ongi Ipuin perfektua-n, idazle batek horixe bera idazteko ahalegina egiten duenean.Alde horretatik, umorerik ere ez da falta,eta hori ere modu finean lantzen du Bertol Arrietak.Txispa dezenteko momentutxoak daude, esaterako, Bye ipuinean.Bestalde, pertsonaien karakterizazioa sendoa dela esango nuke, alegia, ongi jabetzen garela pertsonaia nagusiak nolakoak diren.Gustatu zait, gainera,nola jabetzen garen.Arrieta ez da pertsonaien barne mundua kontatzen hasten ; askotan, pertsonaia nagusiak eurak dira narratzaileak,eta euren hitz egiteko eta jokatzeko moduaren bidez ezagutzen ditugu ( kontatu baino gehiago, erakutsi egiten zaigu nolakoak diren ).Aipatu beharrekoa da in medias res ordena, hainbat ipuinetan oinarrizko egituran baitago.Pertsonaia aurkezten zaigu lehenbizi ; gero, une batean, pertsonaia nagusia pentsaketan hasten da ( ile apaindegian eserita, igerian, eta abar ), eta horrela, bi garaiek bateratsu egiten dute aurrera.Hori egiten du egileak, esaterako, Ordezko atezainaren balada-n, nire ustez liburuko ipuin onenetakoan.Bertan, orrialde gutxian hiru lagun errusiarren bizimodua modu eraginkorrean kontatzen da.Gazi puntua kontamolde zenbaitek utzi dit.Batzuetan, ipuinen mezu nagusia lausoa iruditu zait,eta horrek erabilitako teknikaren eta gaiaren artean disonantzia dagoela pentsatzera narama ( esaterako, Ez da zinemazaleentzako herrialdea ipuin ez oso sinesgarrian mezu nagusi sendorik ez dut harrapatu ).Antzeko zerbait gertatzen dela esango nuke Laurak eta hodei ipuinean ere ; teknikak mezuaren alde ala kontra egiten duen zalantzak ditut.Izan ere, teknika berezi zenbait lantzen ere ahalegindu da Arrieta ( aipatutakoaren amaieran, kasurako ) eta emaitzek ez naute erabat konbentzitu.Baliatu duen errekurtso bat pertsona narratiboen aldaketa da ( Ordezko atezainaren balada-n, adibidez ), baina uste dut ez dagoela argi zertarako, eta horrek ipuinaren aurka egiten duelakoan nago.Era berean, azken ipuin zinez onaren amaiera irekiak ez duela funtzionatzen esango nuke ( bigarren mailako pertsonaia, emaztea, ez baitu irakurleak nahikoa ezagutzen aurreikuspenik egiteko ).Topiko zenbait eta esapide ez oso egoki batzuk ere badaude (adibidez, "poz apur bat ekarri dio, keinu arraro batean bilakatu dena" bezalako egiturak, "napolitarrik grinatsuena bezain odol berokoa" edota "airean hartzen zituen" ). | elaborazioa | N-S | SENTBER03-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburuaren oinarrian izkribu aurkituaren jokoa dago ; | <-- | lehen atalean narratzailea editore gisa aurkezten zaigu. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| baina kasu honetan pendrive bat da narratzaileak topatu duena, | <-- | eta esaten zaigu liburuko testuak pendrive horretakoak direla | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alegia, irakurleak etengabe du gogoan aurrean duena ipuina dela, constructum-a, fikzioa. | <-- | Horrez gain, badaude ilusioa are gehiago hausten duten matizak.Hala nola, Demagun-eko irakurle inplizitua, Nola zuen izena? ipuinaren hasierako "zirriborroa" --azken bertsioaren aurre-testu gisa aurkezten dena--, edo ipuin batzuen amaieran dauden oharrak ( Okelaerrea eta Ihesi dabilenak ).Hau guztia joko interesgarri eta zaila da baina, akaso, ahul xamar gauzatua.Aipaturiko "zirriborroak" deus gutxi eskaintzen dio ipuinari --koordenada metaliterarioaz gain--, eta oharrak, filologikoak eta ez literarioak, ez dira literatura irakurleak maite dituen gauza. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Joko honek inplikazio nagusi bat du : ilusioaren haustura. | <-- | Alegia, irakurleak etengabe du gogoan aurrean duena ipuina dela, constructum-a, fikzioa.Horrez gain, badaude ilusioa are gehiago hausten duten matizak.Hala nola, Demagun-eko irakurle inplizitua, Nola zuen izena? ipuinaren hasierako "zirriborroa" --azken bertsioaren aurre-testu gisa aurkezten dena--, edo ipuin batzuen amaieran dauden oharrak ( Okelaerrea eta Ihesi dabilenak ).Hau guztia joko interesgarri eta zaila da baina, akaso, ahul xamar gauzatua.Aipaturiko "zirriborroak" deus gutxi eskaintzen dio ipuinari --koordenada metaliterarioaz gain--, eta oharrak, filologikoak eta ez literarioak, ez dira literatura irakurleak maite dituen gauza. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hala ere, badago zalantzan jar daitekeen zerbait :dokumentazioak eta lan historikoak literaturaren mesedetan egon behar duteeta, hemen, tarteka literatura ezkutatu egiten da datuen atzean. | <-- | Adibidez, Nola zuen izena? ipuinean Frantziako Tourra Donostiara iritsi zela aipatzen da ; kontu interesgarria, baina esangura gutxikoa ipuinaren baitan.Aldiz, ipuinek dotore egiten dute aurrera narrazioa biluziagoa, istorioan bertan zentratuagoa denean. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ipuinetako gai nagusiak maitasuna, maitasunerako zailtasunak eta ihesa --fisikoa eta norbere baitakoa-- dira. | <-- | Kontakizunak euskal herriaren historiaren une desberdinetan gertatzen dira,eta horrek batasun moduko bat sortzen du tonuari dagokionez.Gainera, dokumentazio lan handia dago.Hala ere, badago zalantzan jar daitekeen zerbait :dokumentazioak eta lan historikoak literaturaren mesedetan egon behar duteeta, hemen, tarteka literatura ezkutatu egiten da datuen atzean.Adibidez, Nola zuen izena? ipuinean Frantziako Tourra Donostiara iritsi zela aipatzen da ; kontu interesgarria, baina esangura gutxikoa ipuinaren baitan.Aldiz, ipuinek dotore egiten dute aurrera narrazioa biluziagoa, istorioan bertan zentratuagoa denean. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Badaude liburua gurutzatzen duten lerro interesgarriak. | <-- | Gai konstante batzuez gain, han eta hemen agertzen diren pendrive-ena litzateke horietako bat.Beste bat Sindaren istorioa da, ingelesez short story cycle deitzen dutenaren antzeko zerbait ; ildo konstante bat markatzen du, liburua hasi eta buka, hainbat ataletan agertzen baitira pertsonaia honi loturiko aferak. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arrate Mardarasek bere lehen liburua argitaratu du berriki, Pendrive,eta apustu ausarta egin du bertan.Ausarta, diot, bi arrazoirengatik.Batetik, idazleak goi-literaturaren jokalekua hautatu duelako --liburuaren erlazio estratestualak eta baliatutako errekurtso andana lekuko--.Bestetik, borgestarretik asko duen jokoa delako liburuan dagoena eta, egun, Jorge Luis Borgesen literaturaren oihartzuna duen ezer saiatzea ausarta delako.Zertan da joko borgestarra?Liburuaren oinarrian izkribu aurkituaren jokoa dago ; lehen atalean narratzailea editore gisa aurkezten zaigu.Ez da gauza berria, egia,baina kasu honetan pendrive bat da narratzaileak topatu duena,eta esaten zaigu liburuko testuak pendrive horretakoak direla --epilogo bat ere egiten du, oso borgestarra hau ere--.Joko honek inplikazio nagusi bat du : ilusioaren haustura.Alegia, irakurleak etengabe du gogoan aurrean duena ipuina dela, constructum-a, fikzioa.Horrez gain, badaude ilusioa are gehiago hausten duten matizak.Hala nola, Demagun-eko irakurle inplizitua, Nola zuen izena? ipuinaren hasierako "zirriborroa" --azken bertsioaren aurre-testu gisa aurkezten dena--, edo ipuin batzuen amaieran dauden oharrak ( Okelaerrea eta Ihesi dabilenak ).Hau guztia joko interesgarri eta zaila da baina, akaso, ahul xamar gauzatua.Aipaturiko "zirriborroak" deus gutxi eskaintzen dio ipuinari --koordenada metaliterarioaz gain--, eta oharrak, filologikoak eta ez literarioak, ez dira literatura irakurleak maite dituen gauza.Ipuinetako gai nagusiak maitasuna, maitasunerako zailtasunak eta ihesa --fisikoa eta norbere baitakoa-- dira.Kontakizunak euskal herriaren historiaren une desberdinetan gertatzen dira,eta horrek batasun moduko bat sortzen du tonuari dagokionez.Gainera, dokumentazio lan handia dago.Hala ere, badago zalantzan jar daitekeen zerbait :dokumentazioak eta lan historikoak literaturaren mesedetan egon behar duteeta, hemen, tarteka literatura ezkutatu egiten da datuen atzean.Adibidez, Nola zuen izena? ipuinean Frantziako Tourra Donostiara iritsi zela aipatzen da ; kontu interesgarria, baina esangura gutxikoa ipuinaren baitan.Aldiz, ipuinek dotore egiten dute aurrera narrazioa biluziagoa, istorioan bertan zentratuagoa denean.Badaude liburua gurutzatzen duten lerro interesgarriak.Gai konstante batzuez gain, han eta hemen agertzen diren pendrive-ena litzateke horietako bat.Beste bat Sindaren istorioa da, ingelesez short story cycle deitzen dutenaren antzeko zerbait ; ildo konstante bat markatzen du, liburua hasi eta buka, hainbat ataletan agertzen baitira pertsonaia honi loturiko aferak. | <-- | Oro har, Pendrive-n errekurtso asko ikusten da, batasunaren zainketa eta aniztasun izugarria forma eta tonuetan, lanketa handia gai historikoetan, eta "egilearen intentzioa" usna liteke.Erreferentzia testualak ere ez dira makalak : Borgesen eta Cortazarren airea, Sarrionandiaren Ginebra paregabeari omenaldia,e.a.Dokumentazio lana, esan bezala, nabarmena da,eta baliabideen erabileran idazleak duen ahalmena eta egindako lana bereziki azpimarratzekoak dira.Baina, horiek horrela izanik ere, emaitza zalantzagarria da.Izan ere, literaturan, baliabide orok medio izan behar du,eta irakurleak ikusi behar du errekurtsoak literaturaren mesedetan daudela --baita metaliteraturaz ari garenean ere--.Hemen, ordea, medioak emaitza estaltzen du maiz :literaturaren mekanismoekin egindako jokoek ipuinetan dauden istorioak indartu beharrean, higatu egiten dituzte.Aldamioa oso nabarmena da, idazle askok beretzat nahi lukeen ahalmenez jasoa.Haatik, hartatik sortzen den literatura ez da hain ikusgarria. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Arrate Mardarasek bere lehen liburua argitaratu du berriki, Pendrive,eta apustu ausarta egin du bertan.Ausarta, diot, bi arrazoirengatik.Batetik, idazleak goi-literaturaren jokalekua hautatu duelako --liburuaren erlazio estratestualak eta baliatutako errekurtso andana lekuko--.Bestetik, borgestarretik asko duen jokoa delako liburuan dagoena eta, egun, Jorge Luis Borgesen literaturaren oihartzuna duen ezer saiatzea ausarta delako.Zertan da joko borgestarra?Liburuaren oinarrian izkribu aurkituaren jokoa dago ; lehen atalean narratzailea editore gisa aurkezten zaigu.Ez da gauza berria, egia,baina kasu honetan pendrive bat da narratzaileak topatu duena,eta esaten zaigu liburuko testuak pendrive horretakoak direla --epilogo bat ere egiten du, oso borgestarra hau ere--.Joko honek inplikazio nagusi bat du : ilusioaren haustura.Alegia, irakurleak etengabe du gogoan aurrean duena ipuina dela, constructum-a, fikzioa.Horrez gain, badaude ilusioa are gehiago hausten duten matizak.Hala nola, Demagun-eko irakurle inplizitua, Nola zuen izena? ipuinaren hasierako "zirriborroa" --azken bertsioaren aurre-testu gisa aurkezten dena--, edo ipuin batzuen amaieran dauden oharrak ( Okelaerrea eta Ihesi dabilenak ).Hau guztia joko interesgarri eta zaila da baina, akaso, ahul xamar gauzatua.Aipaturiko "zirriborroak" deus gutxi eskaintzen dio ipuinari --koordenada metaliterarioaz gain--, eta oharrak, filologikoak eta ez literarioak, ez dira literatura irakurleak maite dituen gauza. | <-- | Ipuinetako gai nagusiak maitasuna, maitasunerako zailtasunak eta ihesa --fisikoa eta norbere baitakoa-- dira.Kontakizunak euskal herriaren historiaren une desberdinetan gertatzen dira,eta horrek batasun moduko bat sortzen du tonuari dagokionez.Gainera, dokumentazio lan handia dago.Hala ere, badago zalantzan jar daitekeen zerbait :dokumentazioak eta lan historikoak literaturaren mesedetan egon behar duteeta, hemen, tarteka literatura ezkutatu egiten da datuen atzean.Adibidez, Nola zuen izena? ipuinean Frantziako Tourra Donostiara iritsi zela aipatzen da ; kontu interesgarria, baina esangura gutxikoa ipuinaren baitan.Aldiz, ipuinek dotore egiten dute aurrera narrazioa biluziagoa, istorioan bertan zentratuagoa denean.Badaude liburua gurutzatzen duten lerro interesgarriak.Gai konstante batzuez gain, han eta hemen agertzen diren pendrive-ena litzateke horietako bat.Beste bat Sindaren istorioa da, ingelesez short story cycle deitzen dutenaren antzeko zerbait ; ildo konstante bat markatzen du, liburua hasi eta buka, hainbat ataletan agertzen baitira pertsonaia honi loturiko aferak. | elaborazioa | N-S | SENTBER04-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Trama nahiko sinplea eta egitura garbikoa izanik,funtsean pertsonaia nagusiarengan bat egiten duten hiru egoeratatik abiatzen da.Lehena urte luzetan zehar egositako familiarekiko gatazka da.Gurasoen etxeko tentsio-giro jasanezinetik ihesi, denek Txiki ezizenez ezagutzen duten protagonistak Hiria utzi eta Herrian hartuko du babes.Bertan, Luzia neska-lagunarekin bizitza berria hasiko du.Bigarren egoera gatazkatsua bere buruarekiko garatutako frustrazio-sentipena da.Zortzi urte lehenago, Txokolatea izenburuko ipuinarekin lehiaketa bat irabazi zuenetik hain zuzen, besterik idatzi ezinik dabil Txiki.Hirugarren gatazkaren erdigunean Paradisu zinemak daude.Izan ere, izenburutik bertatik, narrazio osoan zehar agerikoa da zinemarekiko lilura.Are gehiago, eleberri honetan egileak zazpigarren arteari omenaldi xume bat egin nahi izan diola esango nuke.Txikiri dagokionez, astero Jon eta Txapas adiskideekin batera zinemara joan eta filmak ikustea erritual aringarria suertatzen zaio. | <-- | Idazle protagonistaren figura euskal literatura garaikidean ezohikoa ez den arren, kasu honetan baldintza horrek, Txokolatea ipuinaren zenbait pasarte tartekatzearen ondorioz, ariketa metadiegetiko bihurria bideratzen du.Tamalez, pertsonaia nagusiaren hausnarketek eta deskribapenek berez nahiko urria den ekintza behin eta berriro eteten dute, ideia bera hamaika modutara, hitz ezberdinekin adieraziz, irakurleok gogaitzeraino.Halere, pentsa litekeenaren aurka, gaien urritasunak eta diskurtso errepikakorrak ez dakarte ñabardura aberastasunik, are gutxiago argumentu-mailako sakontasunik. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Idazleak protagonista gris xamarra irudikatu du, 20-30 urte bitartekoa, bakar edo berezitzat jotzeko moduko ezaugarri nabarmenik ez duena eta, bere jokaeran, une oro guztiz moderatua.Bizitzan eroso sentitu nahi baina bere burua etengabe atsekabetzea baino lortzen ez duten horietakoa.Irakurleok hurbileko antzemango dugun testuinguru arrunt batean kokaturik,liburu honek eguneroko gatazka txiki-handietatik oinarritutako istorioa eskaintzen digu. | <-- | Trama nahiko sinplea eta egitura garbikoa izanik,funtsean pertsonaia nagusiarengan bat egiten duten hiru egoeratatik abiatzen da.Lehena urte luzetan zehar egositako familiarekiko gatazka da.Gurasoen etxeko tentsio-giro jasanezinetik ihesi, denek Txiki ezizenez ezagutzen duten protagonistak Hiria utzi eta Herrian hartuko du babes.Bertan, Luzia neska-lagunarekin bizitza berria hasiko du.Bigarren egoera gatazkatsua bere buruarekiko garatutako frustrazio-sentipena da.Zortzi urte lehenago, Txokolatea izenburuko ipuinarekin lehiaketa bat irabazi zuenetik hain zuzen, besterik idatzi ezinik dabil Txiki.Hirugarren gatazkaren erdigunean Paradisu zinemak daude.Izan ere, izenburutik bertatik, narrazio osoan zehar agerikoa da zinemarekiko lilura.Are gehiago, eleberri honetan egileak zazpigarren arteari omenaldi xume bat egin nahi izan diola esango nuke.Txikiri dagokionez, astero Jon eta Txapas adiskideekin batera zinemara joan eta filmak ikustea erritual aringarria suertatzen zaio.Idazle protagonistaren figura euskal literatura garaikidean ezohikoa ez den arren, kasu honetan baldintza horrek, Txokolatea ipuinaren zenbait pasarte tartekatzearen ondorioz, ariketa metadiegetiko bihurria bideratzen du.Tamalez, pertsonaia nagusiaren hausnarketek eta deskribapenek berez nahiko urria den ekintza behin eta berriro eteten dute, ideia bera hamaika modutara, hitz ezberdinekin adieraziz, irakurleok gogaitzeraino.Halere, pentsa litekeenaren aurka, gaien urritasunak eta diskurtso errepikakorrak ez dakarte ñabardura aberastasunik, are gutxiago argumentu-mailako sakontasunik. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Bigarren egoera gatazkatsua bere buruarekiko garatutako frustrazio-sentipena da. | <-- | Zortzi urte lehenago, Txokolatea izenburuko ipuinarekin lehiaketa bat irabazi zuenetik hain zuzen, besterik idatzi ezinik dabil Txiki. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Trama nahiko sinplea eta egitura garbikoa izanik,funtsean pertsonaia nagusiarengan bat egiten duten hiru egoeratatik abiatzen da. | <-- | Lehena urte luzetan zehar egositako familiarekiko gatazka da.Gurasoen etxeko tentsio-giro jasanezinetik ihesi, denek Txiki ezizenez ezagutzen duten protagonistak Hiria utzi eta Herrian hartuko du babes.Bertan, Luzia neska-lagunarekin bizitza berria hasiko du.Bigarren egoera gatazkatsua bere buruarekiko garatutako frustrazio-sentipena da.Zortzi urte lehenago, Txokolatea izenburuko ipuinarekin lehiaketa bat irabazi zuenetik hain zuzen, besterik idatzi ezinik dabil Txiki.Hirugarren gatazkaren erdigunean Paradisu zinemak daude.Izan ere, izenburutik bertatik, narrazio osoan zehar agerikoa da zinemarekiko lilura.Are gehiago, eleberri honetan egileak zazpigarren arteari omenaldi xume bat egin nahi izan diola esango nuke.Txikiri dagokionez, astero Jon eta Txapas adiskideekin batera zinemara joan eta filmak ikustea erritual aringarria suertatzen zaio. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Lehena urte luzetan zehar egositako familiarekiko gatazka da. | <-- | Gurasoen etxeko tentsio-giro jasanezinetik ihesi, denek Txiki ezizenez ezagutzen duten protagonistak Hiria utzi eta Herrian hartuko du babes.Bertan, Luzia neska-lagunarekin bizitza berria hasiko du. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Are gehiago, eleberri honetan egileak zazpigarren arteari omenaldi xume bat egin nahi izan diola esango nuke. | <-- | Txikiri dagokionez, astero Jon eta Txapas adiskideekin batera zinemara joan eta filmak ikustea erritual aringarria suertatzen zaio. | elaborazioa | N-S | SENTBER05-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Beti aurkitzen nuen lekua haien artean. | <-- | Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean". | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pertsonaia asko agertzen dira nobelan, | <-- | eta gehienak istoriotik sartu eta atera egiten dira. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Zenbait kapitulu pertsonaien erretratu modukoak dira,eta horien bidez hainbat gai jorratzen ditu idazleak ; | <-- | Lechevalier edo Patricia atal ederrak aipa daitezke, edo Rosario atala, zeinetan frankismoa den gai nagusietako bat. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hutsegiteen garaia Mohamed Xukriren trilogia autobiografikoaren bigarren liburua da, Ogi hutsa-ren ondorengoa. | <-- | Hartan haurtzaroa zuen hizpide idazleak ;hemen 20 urte inguru dituenetikaurrerakoak kontatzen ditu eta, Ogi hutsa bezala, liburu gogorra bezain ederra da. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger : | <-- | Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean". | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari. | <-- | Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean". | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger :Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean". | <-- | Eroetxean ere egin zituen lau hilabete inguru,eta egonaldi horri eskaintzen dio Ahaztuak kapitulua. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hutsegiteen garaia Mohamed Xukriren trilogia autobiografikoaren bigarren liburua da, Ogi hutsa-ren ondorengoa.Hartan haurtzaroa zuen hizpide idazleak ;hemen 20 urte inguru dituenetikaurrerakoak kontatzen ditu eta, Ogi hutsa bezala, liburu gogorra bezain ederra da. | <-- | Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger :Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean".Eroetxean ere egin zituen lau hilabete inguru,eta egonaldi horri eskaintzen dio Ahaztuak kapitulua. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pertsonaia asko agertzen dira nobelan,eta gehienak istoriotik sartu eta atera egiten dira. | <-- | Zenbait kapitulu pertsonaien erretratu modukoak dira,eta horien bidez hainbat gai jorratzen ditu idazleak ; Lechevalier edo Patricia atal ederrak aipa daitezke, edo Rosario atala, zeinetan frankismoa den gai nagusietako bat. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hutsegiteen garaia Mohamed Xukriren trilogia autobiografikoaren bigarren liburua da, Ogi hutsa-ren ondorengoa.Hartan haurtzaroa zuen hizpide idazleak ;hemen 20 urte inguru dituenetikaurrerakoak kontatzen ditu eta, Ogi hutsa bezala, liburu gogorra bezain ederra da.Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger :Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean".Eroetxean ere egin zituen lau hilabete inguru,eta egonaldi horri eskaintzen dio Ahaztuak kapitulua.Hutsegiteen garaia-n agertzen dira bere bizitzako aurreneko erreferentzia literarioak :Safi ed-Din al-Hili, Al-Manfaluti, Victor Hugo, eta beste asko.Horrela, idazlearen esnatzea ikusten dugu apurka --60koetan hasi zen argitaratzen,baina urte luzez zentsuratua izan zen arabieraz--.Irakurketek erakutsi zioten, Xukrik berak Miel A. Elustondori elkarrizketa batean esan zionez, "herri baten historia poetak idazten duela [...] Historia ofiziala ordaindurik dago".Xukri, kontrara, bere bizi-baldintzek nabarmen markatutako idazlea da ; honela idazten du Hutsegiteen garaia-n : "Bera ez zen aberatsen zabor artean ibili jateko,ez zen zorriz beterik ibili, ez zituen izan orpo zartatuak odoletan.Nik ez nekien nola idatzi txorien esneari buruz, ez aingeru-edertasunaren laztan samurraz (...).Ez nekien nola idatzi buruan kristalezko pintzel bat izanik.Pintzela protesta da, ez apaingarri bat". | <-- | Pertsonaia asko agertzen dira nobelan,eta gehienak istoriotik sartu eta atera egiten dira.Zenbait kapitulu pertsonaien erretratu modukoak dira,eta horien bidez hainbat gai jorratzen ditu idazleak ; Lechevalier edo Patricia atal ederrak aipa daitezke, edo Rosario atala, zeinetan frankismoa den gai nagusietako bat. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Mundu bat erretratatzen du Xukrik,eta fikzio indartsu bat eraikitzen. | <-- | Sarrionandiak Ogi hutsa-z idatzi zuen : "Arrifi deserrotuaren epopeia latza da, gaur eguneko miseriaren etnografia moduko bat".Halatsu Hutsegiteen garaia ere. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hutsegiteen garaia Mohamed Xukriren trilogia autobiografikoaren bigarren liburua da, Ogi hutsa-ren ondorengoa.Hartan haurtzaroa zuen hizpide idazleak ;hemen 20 urte inguru dituenetikaurrerakoak kontatzen ditu eta, Ogi hutsa bezala, liburu gogorra bezain ederra da.Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger :Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean".Eroetxean ere egin zituen lau hilabete inguru,eta egonaldi horri eskaintzen dio Ahaztuak kapitulua.Hutsegiteen garaia-n agertzen dira bere bizitzako aurreneko erreferentzia literarioak :Safi ed-Din al-Hili, Al-Manfaluti, Victor Hugo, eta beste asko.Horrela, idazlearen esnatzea ikusten dugu apurka --60koetan hasi zen argitaratzen,baina urte luzez zentsuratua izan zen arabieraz--.Irakurketek erakutsi zioten, Xukrik berak Miel A. Elustondori elkarrizketa batean esan zionez, "herri baten historia poetak idazten duela [...] Historia ofiziala ordaindurik dago".Xukri, kontrara, bere bizi-baldintzek nabarmen markatutako idazlea da ; honela idazten du Hutsegiteen garaia-n : "Bera ez zen aberatsen zabor artean ibili jateko,ez zen zorriz beterik ibili, ez zituen izan orpo zartatuak odoletan.Nik ez nekien nola idatzi txorien esneari buruz, ez aingeru-edertasunaren laztan samurraz (...).Ez nekien nola idatzi buruan kristalezko pintzel bat izanik.Pintzela protesta da, ez apaingarri bat".Pertsonaia asko agertzen dira nobelan,eta gehienak istoriotik sartu eta atera egiten dira.Zenbait kapitulu pertsonaien erretratu modukoak dira,eta horien bidez hainbat gai jorratzen ditu idazleak ; Lechevalier edo Patricia atal ederrak aipa daitezke, edo Rosario atala, zeinetan frankismoa den gai nagusietako bat.Autobiografia izaki, oroitzapenei segika aurrera eta atzera ibiltzen da narratzailea, batera eta bestera, eta zehazgabetasun hori ongi ezkontzen da tramarekin, honek berea baitu giro nahasia.Beharbada, liburuaren erditik atzera elipsi batzuk handiegiak gerta daitezke, konkrezio falta mugara eramana baitago.Abiadura biziko testua da, elipsi askorekin,eta estilo zuzen eta gordina dauka, zakarra, ia baloraziorik gabea.Esanguratsua da Joseba Sarrionandiak Ogi hutsa-ri buruz idatzi zuena : "Arabiar tradizioaren kontrako mendekutzat har daiteke, Mohamed Xukrik arabiera koraniko literarioaren dotoretasun guzia kraskatu baitzuen,gairik larrienak modurik gordinenean kontatuz".Gordina da, baiki, bere estiloa,eta halaz ere badago han-hemenka lirismo mikatz moduko bat, dotorezia handikoa. | <-- | Mundu bat erretratatzen du Xukrik,eta fikzio indartsu bat eraikitzen.Sarrionandiak Ogi hutsa-z idatzi zuen : "Arrifi deserrotuaren epopeia latza da, gaur eguneko miseriaren etnografia moduko bat".Halatsu Hutsegiteen garaia ere. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hutsegiteen garaia Mohamed Xukriren trilogia autobiografikoaren bigarren liburua da, Ogi hutsa-ren ondorengoa.Hartan haurtzaroa zuen hizpide idazleak ;hemen 20 urte inguru dituenetikaurrerakoak kontatzen ditu eta, Ogi hutsa bezala, liburu gogorra bezain ederra da.Larachen abiatzen da nobela, 1956an, Xukri ikasle hasten denean,eta hortik aurrera hainbat dira espazioak :Tetuan, Ceuta eta, batez ere, Tanger :Xukriren hitzetan, "hiri madarikatu nirea ; ihes eginda ere, ezin bizi bata bestea gabe".Izan ere, Xukriren biografia oso lotua dago txikitatik kaleko bizitzari.Miseria pairatu zuen, gosea, zikinkeria, biolentzia, prostituzioa eta alkohola,eta osagai horiek daude haren literaturan borborka : "Mozkorren, haxix-zaleen eta gautxorien bideari jarraitzen nion.Beti aurkitzen nuen lekua haien artean.Izan ere, oroitzapen berberak genituen, hizkuntza bera ; geure mundua gau eta egun, geure madarikazio ederrean".Eroetxean ere egin zituen lau hilabete inguru,eta egonaldi horri eskaintzen dio Ahaztuak kapitulua.Hutsegiteen garaia-n agertzen dira bere bizitzako aurreneko erreferentzia literarioak :Safi ed-Din al-Hili, Al-Manfaluti, Victor Hugo, eta beste asko.Horrela, idazlearen esnatzea ikusten dugu apurka --60koetan hasi zen argitaratzen,baina urte luzez zentsuratua izan zen arabieraz--.Irakurketek erakutsi zioten, Xukrik berak Miel A. Elustondori elkarrizketa batean esan zionez, "herri baten historia poetak idazten duela [...] Historia ofiziala ordaindurik dago".Xukri, kontrara, bere bizi-baldintzek nabarmen markatutako idazlea da ; honela idazten du Hutsegiteen garaia-n : "Bera ez zen aberatsen zabor artean ibili jateko,ez zen zorriz beterik ibili, ez zituen izan orpo zartatuak odoletan.Nik ez nekien nola idatzi txorien esneari buruz, ez aingeru-edertasunaren laztan samurraz (...).Ez nekien nola idatzi buruan kristalezko pintzel bat izanik.Pintzela protesta da, ez apaingarri bat".Pertsonaia asko agertzen dira nobelan,eta gehienak istoriotik sartu eta atera egiten dira.Zenbait kapitulu pertsonaien erretratu modukoak dira,eta horien bidez hainbat gai jorratzen ditu idazleak ; Lechevalier edo Patricia atal ederrak aipa daitezke, edo Rosario atala, zeinetan frankismoa den gai nagusietako bat. | <-- | Autobiografia izaki, oroitzapenei segika aurrera eta atzera ibiltzen da narratzailea, batera eta bestera, eta zehazgabetasun hori ongi ezkontzen da tramarekin, honek berea baitu giro nahasia.Beharbada, liburuaren erditik atzera elipsi batzuk handiegiak gerta daitezke, konkrezio falta mugara eramana baitago.Abiadura biziko testua da, elipsi askorekin,eta estilo zuzen eta gordina dauka, zakarra, ia baloraziorik gabea.Esanguratsua da Joseba Sarrionandiak Ogi hutsa-ri buruz idatzi zuena : "Arabiar tradizioaren kontrako mendekutzat har daiteke, Mohamed Xukrik arabiera koraniko literarioaren dotoretasun guzia kraskatu baitzuen,gairik larrienak modurik gordinenean kontatuz".Gordina da, baiki, bere estiloa,eta halaz ere badago han-hemenka lirismo mikatz moduko bat, dotorezia handikoa. | elaborazioa | N-S | SENTBER06-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alde batetik irakurketa historiko-politikoa izan dezake. | <-- | Euskal Herriak garai berri bat du bere aurrean, non abertzaleek eta ez-abertzaleek berriro ere beren burua kokatu behar duten inguru honetan.Eta garai berri honen aurrean mugiezinak ziruditen osagai batzuek ez direla hain egonkorrak erakutsi dute. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ; | <-- | taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan. | <-- | Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia. | <-- | Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Baina klabe historiko-politiko honekin batera, ikuspuntu pertsonala ( pertsonaren izaera erdigunean dagoen ikuspuntua ) ere azaltzen zaigu. | <-- | Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia.Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Egoeraren aurrean, poetak bere dudak azaltzen ditu,ez du ziurtasunik, dena galdera bat balitz bezala planteatzen zaio. | <-- | Egoera hau klabe bikoitzean ulertu daiteke.Alde batetik irakurketa historiko-politikoa izan dezake.Euskal Herriak garai berri bat du bere aurrean, non abertzaleek eta ez-abertzaleek berriro ere beren burua kokatu behar duten inguru honetan.Eta garai berri honen aurrean mugiezinak ziruditen osagai batzuek ez direla hain egonkorrak erakutsi dute.Baina klabe historiko-politiko honekin batera, ikuspuntu pertsonala ( pertsonaren izaera erdigunean dagoen ikuspuntua ) ere azaltzen zaigu.Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia.Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Kapital publikoa / Jose Luis Otamendi / Susa, 2014 NEUTRALA (ez dago iritzirik)
Zalantzaz Javier Rojo / El Correo, 2014-11-29 | --> | Garai berri baten aurrean aurkitzen da subjektu poetikoa.Alde batetik, historia bat dago inflexio puntu honen atzean, inflexio puntu horretara nola heldu garen azaltzen duena.Baina, beste aldetik, inflexio puntu horretatik begiratuta,geroa badaezpadakoa eta zalantzaz beterik agertzen zaigu.Egoera zalantzakor horren berri ematen zaigu idazlan honetan.Egoeraren aurrean, poetak bere dudak azaltzen ditu,ez du ziurtasunik, dena galdera bat balitz bezala planteatzen zaio.Egoera hau klabe bikoitzean ulertu daiteke.Alde batetik irakurketa historiko-politikoa izan dezake.Euskal Herriak garai berri bat du bere aurrean, non abertzaleek eta ez-abertzaleek berriro ere beren burua kokatu behar duten inguru honetan.Eta garai berri honen aurrean mugiezinak ziruditen osagai batzuek ez direla hain egonkorrak erakutsi dute.Baina klabe historiko-politiko honekin batera, ikuspuntu pertsonala ( pertsonaren izaera erdigunean dagoen ikuspuntua ) ere azaltzen zaigu.Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia.Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta.Bestalde, idazleak erabiltzen duen hizkera poetikoan ezkerreko diskurtsoan agertzen diren hainbat osagai errepikatzen dira,eta behin eta berriro mundu erasokorraren aztarna uzten dute agerian.Mundua ez da pertsona eroso sentitu daitekeen leku bat,baizik-eta itogarria izan daitekeen ingurua, azken finean poema hauen arabera, gure ingurua ez bai ta oso "gure". | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Garai berri baten aurrean aurkitzen da subjektu poetikoa.Alde batetik, historia bat dago inflexio puntu honen atzean, inflexio puntu horretara nola heldu garen azaltzen duena.Baina, beste aldetik, inflexio puntu horretatik begiratuta,geroa badaezpadakoa eta zalantzaz beterik agertzen zaigu.Egoera zalantzakor horren berri ematen zaigu idazlan honetan. | <-- | Egoeraren aurrean, poetak bere dudak azaltzen ditu,ez du ziurtasunik, dena galdera bat balitz bezala planteatzen zaio.Egoera hau klabe bikoitzean ulertu daiteke.Alde batetik irakurketa historiko-politikoa izan dezake.Euskal Herriak garai berri bat du bere aurrean, non abertzaleek eta ez-abertzaleek berriro ere beren burua kokatu behar duten inguru honetan.Eta garai berri honen aurrean mugiezinak ziruditen osagai batzuek ez direla hain egonkorrak erakutsi dute.Baina klabe historiko-politiko honekin batera, ikuspuntu pertsonala ( pertsonaren izaera erdigunean dagoen ikuspuntua ) ere azaltzen zaigu.Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia.Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Garai berri baten aurrean aurkitzen da subjektu poetikoa. | <-- | Alde batetik, historia bat dago inflexio puntu honen atzean, inflexio puntu horretara nola heldu garen azaltzen duena.Baina, beste aldetik, inflexio puntu horretatik begiratuta,geroa badaezpadakoa eta zalantzaz beterik agertzen zaigu. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu, | <-- | memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Garai berri baten aurrean aurkitzen da subjektu poetikoa.Alde batetik, historia bat dago inflexio puntu honen atzean, inflexio puntu horretara nola heldu garen azaltzen duena.Baina, beste aldetik, inflexio puntu horretatik begiratuta,geroa badaezpadakoa eta zalantzaz beterik agertzen zaigu.Egoera zalantzakor horren berri ematen zaigu idazlan honetan.Egoeraren aurrean, poetak bere dudak azaltzen ditu,ez du ziurtasunik, dena galdera bat balitz bezala planteatzen zaio.Egoera hau klabe bikoitzean ulertu daiteke.Alde batetik irakurketa historiko-politikoa izan dezake.Euskal Herriak garai berri bat du bere aurrean, non abertzaleek eta ez-abertzaleek berriro ere beren burua kokatu behar duten inguru honetan.Eta garai berri honen aurrean mugiezinak ziruditen osagai batzuek ez direla hain egonkorrak erakutsi dute.Baina klabe historiko-politiko honekin batera, ikuspuntu pertsonala ( pertsonaren izaera erdigunean dagoen ikuspuntua ) ere azaltzen zaigu.Idazlea helduaroan aurrera doa,eta bizitzaren oinarriak iruditu zaizkionak orain bestelako begiekin ikusten ditu.Erlatibizatu egiten dira alegia.Zalantzazko mundu honetan, poetaren funtzioaz ere hausnartzen da lerro batzuetan.Ez dauka oso garbi zein izan daitekeen poetaren lekua egoera berriaren aurrean ;taldearen hitzak gordetzearekin lotu daiteke haren funtzioa,horrek bazterrean geratutakoen memoria zaintzea inplikatzen baitu,memoriarena liburu honetan agertzen den beste kezka bat da-eta. | <-- | Bestalde, idazleak erabiltzen duen hizkera poetikoan ezkerreko diskurtsoan agertzen diren hainbat osagai errepikatzen dira,eta behin eta berriro mundu erasokorraren aztarna uzten dute agerian.Mundua ez da pertsona eroso sentitu daitekeen leku bat,baizik-eta itogarria izan daitekeen ingurua, azken finean poema hauen arabera, gure ingurua ez bai ta oso "gure". | elaborazioa | N-S | SENTCOR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Nobela bost ataletan zatikatuta dagoeta antolamendu hau prozesu psikotikoaren isla da. | <-- | Bertan ikusiko dugu nola protagonista ulertzen ez duen putzu batean katigatuta dagoen, nola geratzen den mila zatitan hautsita.Eta haustura hau gertatu ondoren,nola saiatzen den psikiatra baten laguntzarekin bere burua berreraikitzen,jakinda agian ez duela guztiz lortuko. | elaborazioa | N-S | SENTCOR02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Idazketa dela - eta, garrantzia handia eman dio sinonimoen erabiltzeari. | <-- | Sentimendu edo sentsazio berbera hiru edo lau hitzekin azaltzerakoan, sentimendu hori azpimarratuta geratzen da, sentsazioa indartuta. | elaborazioa | N-S | SENTCOR02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alaine Agirrek haur eta gazte literaturaren arloko zenbait liburu argitaratu ondoren helduentzako literaturaren munduan murgiltzea erabaki du,eta ahalegin horren ondorioa "Odol mamituak" nobela dugu.Idazlan honetan infernuratze baten kontaketarekin egiten dugu topo, bertan azaltzen baitzaigu zein izan den protagonistaren ibilbidea prozesu psikotiko batetik pasatzen delarik.Protagonista emakume bat da eta ez dugu bere izena ezagutzen.Izan ere, nobela honetan pertsonaia guztiek letra bakarra dute izentzat.Pertsonaiek erakusten duten anonimotasun horrek guztiz esanguratsua dirudi, izenik gabe agertzerakoanpertsonaiek beren identitateak galtzen baitituzte.Buru-gaixotasunak indartzen duen bestelakotze prozesu baten erdian topatzen dira pertsonaiaketa ez dira 'beraiek', baizik - eta gaixotasunak beraiengandik sortu dituen 'beste batzuk'. | <-- | Nobela bost ataletan zatikatuta dagoeta antolamendu hau prozesu psikotikoaren isla da.Bertan ikusiko dugu nola protagonista ulertzen ez duen putzu batean katigatuta dagoen, nola geratzen den mila zatitan hautsita.Eta haustura hau gertatu ondoren,nola saiatzen den psikiatra baten laguntzarekin bere burua berreraikitzen,jakinda agian ez duela guztiz lortuko. | elaborazioa | N-S | SENTCOR02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Alaine Agirrek haur eta gazte literaturaren arloko zenbait liburu argitaratu ondoren helduentzako literaturaren munduan murgiltzea erabaki du,eta ahalegin horren ondorioa "Odol mamituak" nobela dugu. | <-- | Idazlan honetan infernuratze baten kontaketarekin egiten dugu topo, bertan azaltzen baitzaigu zein izan den protagonistaren ibilbidea prozesu psikotiko batetik pasatzen delarik.Protagonista emakume bat da eta ez dugu bere izena ezagutzen.Izan ere, nobela honetan pertsonaia guztiek letra bakarra dute izentzat.Pertsonaiek erakusten duten anonimotasun horrek guztiz esanguratsua dirudi, izenik gabe agertzerakoanpertsonaiek beren identitateak galtzen baitituzte.Buru-gaixotasunak indartzen duen bestelakotze prozesu baten erdian topatzen dira pertsonaiaketa ez dira 'beraiek', baizik - eta gaixotasunak beraiengandik sortu dituen 'beste batzuk'. | elaborazioa | N-S | SENTCOR02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ahotsa da, dena den, eleberriaren lorpenik eta ezaugarri-markarik esanguratsuenetakoa ziurrenik. | <-- | Estilo hotza, arrazionala, gordina, bihurria eta aldi berean jolastia, diferentziak diferentzia, Uxue Apaolazarena edo Iratxe Esnaolarena gogora ekar dezakeena.Beldurrik gabe ibili da Sarriugarte sintaxia bihurritzen,gauzei bere izenez deitzen edo hiztegia bera berritzen, aldi berean hoztasun analitikoa eta pertsonalitate bakana lortuz. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pertsonaia nagusi baten eta haren ahots narratiboaren gainean eraikia da Danele Sarriugarteren lehen eleberria, Erraiak.Nobela abiarazteko aitzakia narratiboa, aldiz, bikote-haustura du.Izenik gabeko narratzaileak, hogeitaka urteko neska gazteak, etxera heldu eta bikotekide izandako mutilaren agur-oharra aurkitu du. Horrek abiaraziko du narratzailearen barne-bakarrizketa, bikote-harreman horren sorreraren eta gainbeheraren zein aurretik gazteak izandako harremanen gaineko gogoeta eta disekzioa.Berlin, Denver, Gasteiz eta sorterriaren artean ibilitako narratzailearen bakarrizketa neurotikoak denboran atzera-aurrerak egingo ditu, orainaldi zentripetu batetik abiatuta,eta bide horretan Z-rekiko harremana, Y-rekikoa edo U-rekiko adiskidantzaren akabera aletuko ditu, ikuspegi eszeptiko, batzuetan ironiko eta anti-erromantiko batetik, Bukowskiren eta Mari Luz Estebanen arteko halako balizko talaia berezitik, gorputza norbere buruaren eta harremanen ezagutzarako bitarteko gisa hartzen duen ikuspegitik.Trebe dabil narrazioaren atzera-aurreretan narratzailea, eraman egiten du irakurlea denboran atzera, berriro ere ezinegonezko orainaldira itzultzeko ; tartean, sinesgarriro birsortzen ditu zenbait eszenatoki eta giro, gauekoak eta urbanoak nagusiki. | <-- | Hogeita hamar urteak oso urrun ez dituen narratzailearen nortasunaren sorrera dateke eleberriaren gaietako bat, artistaren gaztetako portreta gisakoa ; herritik, Berlin eta Denverretik barrena, Gasteiza egindako ibilbidean narratzailearen inguruarekiko aldaketa ( lagunekiko, sendiarekiko, mutilekiko ) ezagutzen dugu,baina batez ere artista identitatearen sorrera.Hala, berezitasunaren eta normaltasunaren arteko dikotomian, konbentzio sozialetatik kanpo baina aldi berean barnean dago protagonista gaztea,eta kontraesan horiek arakatzen ditu egileak.Orobat, idazle eta musikarien aipu ugariek pertsonaiaren artista izaera hori azpimarratzera datoz.Ordea, narratzaileak artistaren pose hori inoiz autoironiaz hartzen badu ere,inpresioa izan dut ironia azalekoak ez duela erabat deusezten posea eleberrian zehar eta horrek urrundu egiten duela pertsonaia eta haren ahotsa irakurlearengandik. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hogeita hamar urteak oso urrun ez dituen narratzailearen nortasunaren sorrera dateke eleberriaren gaietako bat, artistaren gaztetako portreta gisakoa ; herritik, Berlin eta Denverretik barrena, Gasteiza egindako ibilbidean narratzailearen inguruarekiko aldaketa ( lagunekiko, sendiarekiko, mutilekiko ) ezagutzen dugu,baina batez ere artista identitatearen sorrera. | <-- | Hala, berezitasunaren eta normaltasunaren arteko dikotomian, konbentzio sozialetatik kanpo baina aldi berean barnean dago protagonista gaztea,eta kontraesan horiek arakatzen ditu egileak. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Berlin, Denver, Gasteiz eta sorterriaren artean ibilitako narratzailearen bakarrizketa neurotikoak denboran atzera-aurrerak egingo ditu, orainaldi zentripetu batetik abiatuta, | <-- | eta bide horretan Z-rekiko harremana, Y-rekikoa edo U-rekiko adiskidantzaren akabera aletuko ditu, ikuspegi eszeptiko, batzuetan ironiko eta anti-erromantiko batetik, Bukowskiren eta Mari Luz Estebanen arteko halako balizko talaia berezitik, gorputza norbere buruaren eta harremanen ezagutzarako bitarteko gisa hartzen duen ikuspegitik. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hogeita hamar urteak oso urrun ez dituen narratzailearen nortasunaren sorrera dateke eleberriaren gaietako bat, artistaren gaztetako portreta gisakoa ; | <-- | herritik, Berlin eta Denverretik barrena, Gasteiza egindako ibilbidean narratzailearen inguruarekiko aldaketa ( lagunekiko, sendiarekiko, mutilekiko ) ezagutzen dugu,baina batez ere artista identitatearen sorrera. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hogeita hamar urteak oso urrun ez dituen narratzailearen nortasunaren sorrera dateke eleberriaren gaietako bat, artistaren gaztetako portreta gisakoa ; herritik, Berlin eta Denverretik barrena, Gasteiza egindako ibilbidean narratzailearen inguruarekiko aldaketa ( lagunekiko, sendiarekiko, mutilekiko ) ezagutzen dugu,baina batez ere artista identitatearen sorrera.Hala, berezitasunaren eta normaltasunaren arteko dikotomian, konbentzio sozialetatik kanpo baina aldi berean barnean dago protagonista gaztea,eta kontraesan horiek arakatzen ditu egileak. | <-- | Orobat, idazle eta musikarien aipu ugariek pertsonaiaren artista izaera hori azpimarratzera datoz. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Nobela abiarazteko aitzakia narratiboa, aldiz, bikote-haustura du. | <-- | Izenik gabeko narratzaileak, hogeitaka urteko neska gazteak, etxera heldu eta bikotekide izandako mutilaren agur-oharra aurkitu du. Horrek abiaraziko du narratzailearen barne-bakarrizketa, bikote-harreman horren sorreraren eta gainbeheraren zein aurretik gazteak izandako harremanen gaineko gogoeta eta disekzioa. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Pertsonaia nagusi baten eta haren ahots narratiboaren gainean eraikia da Danele Sarriugarteren lehen eleberria, Erraiak.Nobela abiarazteko aitzakia narratiboa, aldiz, bikote-haustura du.Izenik gabeko narratzaileak, hogeitaka urteko neska gazteak, etxera heldu eta bikotekide izandako mutilaren agur-oharra aurkitu du. Horrek abiaraziko du narratzailearen barne-bakarrizketa, bikote-harreman horren sorreraren eta gainbeheraren zein aurretik gazteak izandako harremanen gaineko gogoeta eta disekzioa. | <-- | Berlin, Denver, Gasteiz eta sorterriaren artean ibilitako narratzailearen bakarrizketa neurotikoak denboran atzera-aurrerak egingo ditu, orainaldi zentripetu batetik abiatuta,eta bide horretan Z-rekiko harremana, Y-rekikoa edo U-rekiko adiskidantzaren akabera aletuko ditu, ikuspegi eszeptiko, batzuetan ironiko eta anti-erromantiko batetik, Bukowskiren eta Mari Luz Estebanen arteko halako balizko talaia berezitik, gorputza norbere buruaren eta harremanen ezagutzarako bitarteko gisa hartzen duen ikuspegitik.Trebe dabil narrazioaren atzera-aurreretan narratzailea, eraman egiten du irakurlea denboran atzera, berriro ere ezinegonezko orainaldira itzultzeko ; tartean, sinesgarriro birsortzen ditu zenbait eszenatoki eta giro, gauekoak eta urbanoak nagusiki. | elaborazioa | N-S | SENTDEI01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Izugarria da Lizarraldek irudiak, egoerak, eszenak... deskribatzeko duen gaitasuna. | <-- | Irakurri ahala"ikusi" egiten dituzu gertakizunak.Eta ikusi ez ezik, usaindu, entzun eta sentitu ere egiten dituzu Lizarraldek kontatzen dituenak. | elaborazioa | N-S | SENTEIB01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Idazle berezia da Pello Lizarralde ( Zumarraga, 1956 ). | <-- | Gutxitxo argitaratzen du.Berezi idazten du.Euskal letretan ahots bakarrez.Bere idazkera gustatuko zaizu ala ez, baina ezingo duzu esan beste edozein idazleren tankerakoa denik. | elaborazioa | N-S | SENTEIB01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Sargori ere bide berean sortutako ipuin-bilduma da.Udako giro sapa horretan gertatzen diren kontakizun xumeak ekarriko dizkigu idazleak. | <-- | Hamar ipuin txiki zoragarri, uda garaiko bazkalosteko giro itogarrian murgilduta daude pertsonaien eskutik.Askotan balirudike ezer gertatzen ez dela,baina Lizarralde maixu da elipsien bidez istorio zoragarriak kontatzen ; edo kontatu gabe,irakurlearen eskuetan ezinegon sentsazioa uzten.Izen iradokitzaileak dituzte 10 ipuinok,eta horien artean benetako perlak aurkituko ditugu, "Barnetik", "Bazterretik" edo "Azpian", adibidez. | elaborazioa | N-S | SENTEIB01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Liburuaren erdi paretik aurrera ordea, beste pertsonaia bat agertzen da :Fran. | <-- | Ikerketa lanetara batuko den hirugarren laguna. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Jan Voget poliziaren taldeak emakume baten gorpua aurkitu du laku baten ondoan. | <-- | Emakumeak lepoa moztua du, abitu txuri bat darama jantzita,eta bi begiak falta zaizkio. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Handik gutxira bigarren emakume bat agertzen da hilda. | <-- | Kasu honetan kiskalita du gorpua,baina honek ere abitu txuria darama gainean,eta gorputzeko beste atal bat falta zaio :hortzak. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Jan Vogeten taldea norabide finkorik gabe ikertzen ari den bitartean, kriminologiari buruzko blog batek Alemanian agertutako hirugarren gorpu baten berria zabaltzen du. | <-- | Hirugarren emakume honek ere abitu txuria darama jantzitaeta bularra falta du. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Jan Vogeten taldea norabide finkorik gabe ikertzen ari den bitartean, kriminologiari buruzko blog batek Alemanian agertutako hirugarren gorpu baten berria zabaltzen du.Hirugarren emakume honek ere abitu txuria darama jantzitaeta bularra falta du. | <-- | Anna da poliziari aurre hartu dion blogaria.Bere aldetik ikertzen hasiko da. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Dena den, protagonista nagusiok ikerketaren azaleko testuinguruan ezagutuko ditugu.Izan ere, egilea ez da pertsonaien bizitzaz hitz egiteko geratzen.Istorioaren ildo nagusitik at, Janen droga-menpekotasunaz eta honen arrazoiaz arituko zaigu soilik. | <-- | Badira pertsonaia gehiago ere,baina ez noa horiek aipatzera,ez baita komeni irakurleari gauza gehiegi aurretik kontatzea. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Lehenengoak pisu nabarmena du hasieran,baina istorioak aurrera egin ahala,azken bi pertsonaiek erabateko garrantzia hartuko dute. | <-- | Dena den, protagonista nagusiok ikerketaren azaleko testuinguruan ezagutuko ditugu.Izan ere, egilea ez da pertsonaien bizitzaz hitz egiteko geratzen.Istorioaren ildo nagusitik at, Janen droga-menpekotasunaz eta honen arrazoiaz arituko zaigu soilik.Badira pertsonaia gehiago ere,baina ez noa horiek aipatzera,ez baita komeni irakurleari gauza gehiegi aurretik kontatzea. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Horra hor nobelako protagonistetako bi :Jan eta Ana.Liburuaren erdi paretik aurrera ordea, beste pertsonaia bat agertzen da :Fran.Ikerketa lanetara batuko den hirugarren laguna. | <-- | Lehenengoak pisu nabarmena du hasieran,baina istorioak aurrera egin ahala,azken bi pertsonaiek erabateko garrantzia hartuko dute.Dena den, protagonista nagusiok ikerketaren azaleko testuinguruan ezagutuko ditugu.Izan ere, egilea ez da pertsonaien bizitzaz hitz egiteko geratzen.Istorioaren ildo nagusitik at, Janen droga-menpekotasunaz eta honen arrazoiaz arituko zaigu soilik.Badira pertsonaia gehiago ere,baina ez noa horiek aipatzera,ez baita komeni irakurleari gauza gehiegi aurretik kontatzea. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Praga.Jan Voget poliziaren taldeak emakume baten gorpua aurkitu du laku baten ondoan.Emakumeak lepoa moztua du, abitu txuri bat darama jantzita,eta bi begiak falta zaizkio.Handik gutxira bigarren emakume bat agertzen da hilda.Kasu honetan kiskalita du gorpua,baina honek ere abitu txuria darama gainean,eta gorputzeko beste atal bat falta zaio :hortzak.Zalantzarik ez dago.Serieko hiltzaile bat da bi hilketen egilea.Jan Vogeten taldea norabide finkorik gabe ikertzen ari den bitartean, kriminologiari buruzko blog batek Alemanian agertutako hirugarren gorpu baten berria zabaltzen du.Hirugarren emakume honek ere abitu txuria darama jantzitaeta bularra falta du.Anna da poliziari aurre hartu dion blogaria.Bere aldetik ikertzen hasiko da. | <-- | Horra hor nobelako protagonistetako bi :Jan eta Ana.Liburuaren erdi paretik aurrera ordea, beste pertsonaia bat agertzen da :Fran.Ikerketa lanetara batuko den hirugarren laguna.Lehenengoak pisu nabarmena du hasieran,baina istorioak aurrera egin ahala,azken bi pertsonaiek erabateko garrantzia hartuko dute.Dena den, protagonista nagusiok ikerketaren azaleko testuinguruan ezagutuko ditugu.Izan ere, egilea ez da pertsonaien bizitzaz hitz egiteko geratzen.Istorioaren ildo nagusitik at, Janen droga-menpekotasunaz eta honen arrazoiaz arituko zaigu soilik.Badira pertsonaia gehiago ere,baina ez noa horiek aipatzera,ez baita komeni irakurleari gauza gehiegi aurretik kontatzea. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Euskarak ere behar ditu best-seller-ak. | <-- | Hor doakizue bat zaleak zaretenontzat.Argiaren erreinua. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Nabari da Joseba Lozanok liburu salduenen osagaiekin osatu nahi izan duela bere lehenengo eleberria. | <-- | Hirugarren orrian agertzen da lehenengo hilotza, eta 68. orrirako irakurlea beste bi hilketen jakitun da. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Ohiko best-seller baten ezaugarriak dituen nobela baten aurrean gaude. | <-- | Nabari da Joseba Lozanok liburu salduenen osagaiekin osatu nahi izan duela bere lehenengo eleberria.Hirugarren orrian agertzen da lehenengo hilotza, eta 68. orrirako irakurlea beste bi hilketen jakitun da. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| eta eleberri honek zaletasun ezaren arrazoiak baieztatu dizkit : | <-- | ekintzak ez dio literaturari lekurik uzten,misterioa sortzeko formulak bertsuak izaten dira beti, eta erlijioaren gaiarekin lotutakoak askotan, kasu honetan bezala. | elaborazioa | N-S | SENTGAR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Halaber, gatazka politikoak liburu osoa egituratzen du, hasieratik amaierara arte, kapitulu soltez osaturiko nobela borobilduz.Dela Alkasoro inguruko polizia saldoaren nola Iruñeko manifestazioen gogorraren bitartez, gatazkak liburu osoan zehar duen pisua etengabekoa da. | <-- | Pertsonaiek hari aurre egingo diote, nola edo hala, zorte handiagoz edo txikiagoz. | elaborazioa | N-S | SENTHIR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Beste hitz batzuetan, unibertso partikular bat berreraikitzeko ahalegina da liburu hau, Alkasoroko benta inguruan jaio, bizi eta hil diren herritar xumeen unibertso partikularra berreraikitzekoa. | <-- | Mutua, Veronique, Axun, Rinus Xiberu... Horiek dira liburu honetako egiazko protagonistak. | elaborazioa | N-S | SENTHIR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Garai bertsuan jaio da, ezustean, Martin Irazoki, Alkasoroko bentako semea. | <-- | Ibai bazterrean etorri da mundura, espia dirudien gizon likatsu baten laguntzaz. | elaborazioa | N-S | SENTHIR01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Badugu liburu honen egileak eta biok gauza bat komunean, biok ala biok Zumarraga herriarekin zerikusia izatea, alegia.Horrek eta nire ogibidearen betebeharrak autorea Larrepetit-en karietara solastatzea posible egin zidaten. | <-- | Bere azken eleberria ezagutu nuen eta Sargori liburua ezagutzeko parada eskaini ere. | elaborazioa | N-S | SENTIRU01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Durangoko Azokaren karietara argia ikusi duten liburuei lekua hartu zien Sargori izeneko liburu honek nire mesanotxean.Paradoxikoki, abenduko gau sargoritsuetan, irakurriaren sargoria sentitzen nuelarik. | <-- | Egilea, Pello Lizarralde, ez da ezezaguna gurean, Larrepetit bere azken eleberria hizpide izan baikenuen iazko urria sargoritsuan. | elaborazioa | N-S | SENTIRU01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hori dela - eta, serio jarriko natzaizue :"Paperezko hegazkinak" izenburua duen liburu hau bere zainetan odol-lohia baino ez daraman gaixo batek baino ezin izan du idatzi. | <-- | ? Egia? izenean ; gezurrak, gezurrak eta gezurrak izanean. | elaborazioa | N-S | SENTPUT01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hori dela - eta, serio jarriko natzaizue :"Paperezko hegazkinak" izenburua duen liburu hau bere zainetan odol-lohia baino ez daraman gaixo batek baino ezin izan du idatzi.? Egia? izenean ; gezurrak, gezurrak eta gezurrak izanean.Eleberria berehala sutara beharrekoa dela esateko badaukat hainbat argudio : | <-- | Hasteko,? nobela? honek ez dauka ez bururik ez hankarik.Ez dauka hari jakinik,dena da oraina eta iraganaren arteko nahaste-borraste konpreniezina, dena da anabasa itzela.Irakurlea galduta ibiliko da lehen hitzetik bukaeraraino. | elaborazioa | N-S | SENTPUT01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Josu Landa honek Espainiako Askatzailearen urrezko garaian girotu du bere nobela-gurakoa,eta aurkeztu dizkigun pertsonaiak osotoro dira autorearen sukarraldi edota eldarnioetan erditurikoak, irrealak, sineskaitzak, deslekutuak, ez baitute batere zerikusirik garai loriatsu hartan bakean eta harmonian pozik eta zorion betean bizi ziren herritarrekin.Ondo baino hobeto ezagutu nuen nik Nerbioi ibar ezkerraldeko giro atsegina 50. hamarkada gogoangarri hartan, bai horixe!Santurtziko parrokoa nintzen orduan,eta benetan, beltz bat euskaraz mintzatzen irudikatzea bezain barregarria deritzot portugaletetarren mihian euskara paratzeari.Euskara zer zenik ere ez zekiten Portugaleteko biztanleek 50. hamarkadan! Ez diot euskarari ukatuko baserritarrak kristautzerako orduan izan duen garrantzia,baina hortik aurrera, tira, desagertuko balitz hobe ; atzen finean gaztelera baita latinaren oinordeko zuzena, mundu osoan indartu beharrekoa. | <-- | Irrigarria begitandu zaizkit liburuko pertsonaiak oro : Mentxu delako neskazahar botikaria eta honen esanari itsu-itsuan jarraitzen dion erdi-gixon edo gixon-erdien koadrila patetikoa.Hara, Josu Landa, putak salbuetsiz, 50. hamarkadan ez zegoen emakumerik etxeko sukaldetik kanpora lan egiten zuenik.Ez dago aztia izan beharrik ondorioztatzeko, beraz, delako Mentxu hori puta bat baino ez dela, baina horretarako hobe gauzak diren bezala izendatzea :ogiari ogi, ardoari ardo eta putari PUTA, emagaldu hutsa dena botikari marimatxortu baten mozorropean aurkezten ibili barik. "Idaxlearen" fabore, esan beharra dago behintzat zerbaitetan asmatu duela,izan ere, errepublikazale eta gorriak izan behar liburuan aurkezten zaigun koadrila negargarria.Ezin bestela izan, kontatzen zaiguna amini bat sinisgarria izateko.Hori bai, gaizkile hauek ongi nahian ari direla sinistarazi gura izateari itzelezko hutsa deritzot,astakeria galanta, Stalinek karitateak bultzatuta obratu zituela obratu zituenak esatea bezalako zerbait. | elaborazioa | N-S | SENTPUT02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Josu Landa honek Espainiako Askatzailearen urrezko garaian girotu du bere nobela-gurakoa,eta aurkeztu dizkigun pertsonaiak osotoro dira autorearen sukarraldi edota eldarnioetan erditurikoak, irrealak, sineskaitzak, deslekutuak, ez baitute batere zerikusirik garai loriatsu hartan bakean eta harmonian pozik eta zorion betean bizi ziren herritarrekin. | <-- | Ondo baino hobeto ezagutu nuen nik Nerbioi ibar ezkerraldeko giro atsegina 50. hamarkada gogoangarri hartan, bai horixe!Santurtziko parrokoa nintzen orduan,eta benetan, beltz bat euskaraz mintzatzen irudikatzea bezain barregarria deritzot portugaletetarren mihian euskara paratzeari.Euskara zer zenik ere ez zekiten Portugaleteko biztanleek 50. hamarkadan! Ez diot euskarari ukatuko baserritarrak kristautzerako orduan izan duen garrantzia,baina hortik aurrera, tira, desagertuko balitz hobe ; atzen finean gaztelera baita latinaren oinordeko zuzena, mundu osoan indartu beharrekoa. | elaborazioa | N-S | SENTPUT02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Horietan azkena, Josu, Josu Landa. | <-- | Tamalez bere izena ez dator bat bere izanarekin, ezin konta ahala mozorro baitarabil Beltzebuk gaiztakeria izugarrienak obratzeko. | elaborazioa | N-S | SENTPUT02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Eta zer jakinarazi dit bada belarri izkinera oraingoan gure Jaungoiko bakar eta ahalguztidunak?Bada azkenaldi honetan behin eta berriro esan, berresan eta gaztigatzen ari dena :badirela hainbat eta hainbat euskal idazle artaldea utzi eta bekatuaren bide lohietan galtzen direnak. | <-- | Horietan azkena, Josu, Josu Landa.Tamalez bere izena ez dator bat bere izanarekin, ezin konta ahala mozorro baitarabil Beltzebuk gaiztakeria izugarrienak obratzeko. | elaborazioa | N-S | SENTPUT02-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Hala ere, eta lubakiak lubaki edo enpatiak enpatia, badago nobelan benetan txunditu egin nauen zerbait,eta orain arte gainerako "lubaki" nobeletan ozta-ozta topatu egin dudana, | <-- | hori da idazleak berak nola edo hala bere pertsonaien lubakitik kanpokoekiko egindako ustezko edo balizko enpatia ariketa bat edo auskalo zer. | elaborazioa | N-S | SENTQUE01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Azkenean bukatu dut Lander Garroren Gerra txikia. | <-- | Gogoratu zait, ezinbestez, duela gutxi ikusitako Infancia Clandestina fim argentinarra non haur batek euren gurasoen ezkutuko militantzia montoneroaren gorabeherak jorratzen dituen.Lander Garrok antzerako ikuspustua hautatu du bere pertsonaien "gerra" txikiaren nondik norakoen berri ematera aldera, hau da, euskal errefuxiatu batzuen gorabeherak mugaz bi aldeetan azken hamarkadetan zehar.Bada alde horretatik lubaki baten aldetik egindako errelatoa,noski, hortaz ezin dugu gure burua inondik inora ere engainatu.Hau aldez aurretik aintzakotzat hartuta lubaki horretakoekin bat egiten duen inor derrigorrezko enpatia ariketa bat egin beharrean dago Garroren testuak dituen bertute literario nabarmenak, bikainak, goxatzeko asmotan,ikaragarri ondo idatzita baitago eleberria,hainbat pasartetan hunkigarria ere iristeraino.Hala ere, eta lubakiak lubaki edo enpatiak enpatia, badago nobelan benetan txunditu egin nauen zerbait,eta orain arte gainerako "lubaki" nobeletan ozta-ozta topatu egin dudana,hori da idazleak berak nola edo hala bere pertsonaien lubakitik kanpokoekiko egindako ustezko edo balizko enpatia ariketa bat edo auskalo zer.Esan nahi dut badagoela lubaki horretatik kanpo dagoen pertsonaia baten arrazoiak eta kontuan hartzeko enpatia moduko saio bat, baldin bada ere nobelako protagonistetako batekin, haur narratzailearen aitarekin, ika-mikan nork bere kontrako argudioei gogor eutsiz.Osabaren ezusteko bisitarekin lotutako atalaz ari naiz, nire ustetan euskal "lubaki" literaturaren norabide berri bat gogora edo irizpidera ekartzen duena :lubakitik kanpokoen ikus/pentsamodeak nolabait kontuan hartzekoa. | elaborazioa | N-S | SENTQUE01-A1.rs3 | GS | | | Medikuntza | |
| Menpekotasun oso horrek -komunitatean sortutako hiztegi terminologikoen analisia eginez ikusia- Gaz(x) funtzio matematiko-terminologikoa dagoela froga dezake, eta Ga(x) funtzio terminologikoan eragin osoa daukala. | <-- | Bi funtzio esponentzial hauen artean aplikazio bijektibo bat egongo da, eta galizieraren terminologiaren sorrera moldatuko du; hau da, metodologia errealak falta direla utziko du agerian. | elaborazioa | N-S | TERM17-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hierarkia hori hizkuntzaz kanpoko irizpideetan oinarrituko da, adibidez, nazioarteko kooperazioa eta komunikazioa. | <-- | Horien arabera, ingelesetik hartutako maileguei lehentasuna ematen zaie "serbieraren zientzia-barietate modernoa" izeneko hizkuntzakodean, itzulpena eta egitura-kalkoaren aurretik. | elaborazioa | N-S | TERM18-GS.rs3 | GS | Middle | adibidez | Terminologia | |
| Aurreko hamarkadetan, serbierako zientzia-arloko ikertzaile askok joera bat nabaritu dute eta horren berri eman dute: | <-- | ingeleseko unitate lexikalen maileguak eta unitate-egitura luzeagoen maileguak hartzen dira zientzia-erregistro zehatz baterako, itzulpenak edo kalkoak egin ordez. | elaborazioa | N-S | TERM18-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Eskuratu ditugun datuek (baita alor jakinetako adituek emandako iritziek ere) adierazten dutenez, zientzia-alor jakin batean onartuko diren terminoak ebaluatzeko hierarkia bat ezarri behar da. | <-- | Hierarkia hori hizkuntzaz kanpoko irizpideetan oinarrituko da, adibidez, nazioarteko kooperazioa eta komunikazioa. Horien arabera, ingelesetik hartutako maileguei lehentasuna ematen zaie "serbieraren zientzia-barietate modernoa" izeneko hizkuntzakodean, itzulpena eta egitura-kalkoaren aurretik. | elaborazioa | N-S | TERM18-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Nahiz eta gaur egun normalizazioko oinarrizko printzipioek balio osoa gorde komunikazio espezialduaren bermearen bidez | <-- | (eta elkarrekin zerikusia duten gizarteko sektoreen arteko adostasuna da printzipio horietako bat) | elaborazioa | N-S | TERM19-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Egungo gizartean bi joera nabarmentzen dira, eta kontrajarriak, itxura batean. | <-- | alde batetik, gero eta indartsuagoa da nazioarteko harmonizazioa lortu beharra, ekonomian, politikan eta kultura eta gizarte gaietan etenik gabe sortzen ari diren loturak eta elkarren arteko trukaketak eraginda; eta bestetik, aniztasuna onartu beharra, eta, ondorioz, norbanakoen izaeraren berrespena, giza bizitzako arlo guztietan agertzen ari den moduan. | elaborazioa | N-S | TERM19-GS.rs3 | GS | Multiple | alde batetik... eta bestetik | Terminologia | |
| Egungo gizartean bi joera nabarmentzen dira, eta kontrajarriak, itxura batean. Alde batetik, gero eta indartsuagoa da nazioarteko harmonizazioa lortu beharra, ekonomian, politikan eta kultura eta gizarte gaietan etenik gabe sortzen ari diren loturak eta elkarren arteko trukaketak eraginda; eta bestetik, aniztasuna onartu beharra, eta, ondorioz, norbanakoen izaeraren berrespena, giza bizitzako arlo guztietan agertzen ari den moduan. Terminologiak berak ere, gizartearekin lotuta dagoen jarduera denez, uztartu egin behar ditu joera orokor horiek, eransten zaizkien beste batzuekin batera, hala nola: teknologien aurrerakuntza zorabiagarria, zientziak diziplinartekotasunera eta hiperespezializaziora daramatzan bilakaera, eta informazioa elkarren artean berehala trukatu beharra. Alderdi horiek guztiek, espezialitateko terminologiaren gehikuntza kuantitatiboa eragiteaz gain, terminologia lanen ikuspegia ere zabaldu egin dute; eta, egia bada ere ikuspegi berri horrek terminologia aberastu egin duela esatea, zalantzan jarri ditu terminologiaren oinarrizko zenbait kontzeptu: kontzeptu-izendapen bikotearen adierabakartasuna, espezialitateko eremuen kontzeptua, eta normalizazioak terminologian duen eginbeharra. | <-- | Nahiz eta gaur egun normalizazioko oinarrizko printzipioek balio osoa gorde komunikazio espezialduaren bermearen bidez (eta elkarrekin zerikusia duten gizarteko sektoreen arteko adostasuna da printzipio horietako bat), terminologiako lan praktikoan, batzuetan, ahaztuxe uzten da normalizazioaren eta gizartearen artean egon behar den lotura estua. Horrek dakarren arriskua zera da: adostasuna lortzeko ezinbestekoa den arbitrarietatea, maila baterainokoa behintzat, eta adituek terminologiari ematen dioten erabilera erreala orekatu behar izan arren, eten egin daitekeela. Kasu horretan, normalizazioa ez bakarrik ez litzateke eraginkorra izango, are gehiago, bete gabe utziko lituzke bere helburuak. | elaborazioa | N-S | TERM19-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| TERMCATeko terminologoek, agiriak zehatz-mehatz aztertu ondoren, txosten bat egiten dute, | <-- | maileguen ordezko aukerak proposatuz; | elaborazioa | N-S | TERM21-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| TERMCATeko terminologoek, agiriak zehatz-mehatz aztertu ondoren, txosten bat egiten dute, maileguen ordezko aukerak proposatuz; | <-- | eta gai bakoitzean aipagarrien diren espezialistei eskatzen zaie aholkua aurkeztutako aukerei buruz. | elaborazioa | N-S | TERM21-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Consell Supervisor-ek bilerak egin aurretik, TERMCATeko terminologoek, agiriak zehatz-mehatz aztertu ondoren, txosten bat egiten dute, maileguen ordezko aukerak proposatuz; eta gai bakoitzean aipagarrien diren espezialistei eskatzen zaie aholkua aurkeztutako aukerei buruz. | <-- | Gehienetan ezkor izaten dira teknikari horiek kanpoan erabilitako hitzari sendespen osoa ematen ez dion edozein aukera onartzeko, eta arrazoi ugari botatzen dituzte horretarako: terminoa nazioartekoa dela, gardentasun semantikoa duela, adierabakarrekoa dela, erabilera zabala, etabar. | elaborazioa | N-S | TERM21-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| TERMCAT Terminologia Zentroak Consell Supervisor izeneko organo iraunkor bat dauka beste hizkuntza batzuetatik, batez ere ingelesetik datozen neologismo terminologikoetatik katalanera babesteko, espezialitateko eremu guztiak hartzen baitituzte batere beldurrik gabe. | <-- | Consell Supervisor-ek bilerak egin aurretik, TERMCATeko terminologoek, agiriak zehatz-mehatz aztertu ondoren, txosten bat egiten dute, maileguen ordezko aukerak proposatuz; eta gai bakoitzean aipagarrien diren espezialistei eskatzen zaie aholkua aurkeztutako aukerei buruz. Gehienetan ezkor izaten dira teknikari horiek kanpoan erabilitako hitzari sendespen osoa ematen ez dion edozein aukera onartzeko, eta arrazoi ugari botatzen dituzte horretarako: terminoa nazioartekoa dela, gardentasun semantikoa duela, adierabakarrekoa dela, erabilera zabala, etabar. | elaborazioa | N-S | TERM21-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Euskaltzaindiak arlo honi buruzko erabakia eman aurretik eta eman ondoren. | <-- | horiexek izango dira, hortaz, lagin-aldiak. | elaborazioa | N-S | TERM22-GS.rs3 | GS | Beginning | horiexek izango dira, hortaz | Terminologia | |
| Itzulpenen munduan murgilduta dagoen edozeinek ondo daki zeinen erraza gerta daitekeen adjektibo erreferentzialak itzultzea (entorno polÃtico-mediático: ingurumari politiko-mediatikoa); edo zeinen zaila, batzuetan, baldin eta egitura-kalkora jotzen ez bada (politika eta komunikabideetako ingurumaria; edo politikako eta komunikabideetako ingurumaria: edo politika- eta komunikabide-ingurumaria...) eta gainera, zenbaitetan, bat ere ziurtasunik gabe ordainak bete-betean asmatzen ote duen. | <-- | Itzultzaileon intuizioak adierazten digu, testu baten edukia irakurritakoan, badirela adjektibo-mota honen zenbait aldaki, eta euskaraz ezin dela beti prozedura berean eman. | elaborazioa | N-S | TERM22-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Honenbestez, eta azaldu dugun testuinguru horretan, azterlanak honako abiapuntu teorikoa izango du: a) Euskaltzaindiko arauak (hitz elkartuak). b) "Erdal adjektibo erreferentzialetarako euskal ordainak" Martxel Ensunza. Euskera aldizkaria (Euskaltzaindia). c) "Adjektibo erreferentzialen erabilera". Miel Loinaz. Berba aldizkaria (UZEI). Azterketa egiteko erabiliko den corpus praktikoari dagokionez, berriz, Euskal Herriko hegoaldeko aldizkari ofizialak (bi autonomia-gobernuetakoak, eta Araba, Gipuzkoa eta Bizkaikoak) hartuko ditugu lagingaitzat. | <-- | Abiapuntu horietatik, hiru aztergai nagusi planteatuko dira lanean: a) Adjektibo erreferentzialak multzokatzea, emandako irtenbideak zerrendatzea eta begiratzea bat ote datozen corpus teorikoak jasotako bidearekin. Ondoren, zenbait estatistika-datu eskainiko dira; erabilera-datuak izango dira beraz. b) Gorago aurreikusi bezala, esan genezake bi aldi zehatz daitezkeela arlo honi dagokionez: Euskaltzaindiak arlo honi buruzko erabakia eman aurretik eta eman ondoren. Horiexek izango dira, hortaz, lagin-aldiak. Azterketa horrekin, ikusi nahiko genuke norainoko oihartzuna eta arrakasta izan duen arau horrek. c) Azkenik, tarte berezia eskainiko diogu lehenengo Jaurlaritzako aldizkari ofizialari (Gerra aurrekoari), bertan, aldeak susmatuko direlakoan lehengo eta oraingo erabileren artean. | elaborazioa | N-S | TERM22-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Dublin Hiriko Unibertsitateko atal bat da Fiontar, | <-- | zeinak Ekonomia, Informatika eta Enpresa-ikasketetako Lizentziatura ematen baitu, irlanderaren bidez. | elaborazioa | N-S | TERM23-GS.rs3 | GS | Multiple | zeinak... bait | Terminologia | |
| VOCALL proiektua (Vocational Language Learning for Less Widely Used and Taught Languages - Lanbide Arloetako Hizkuntzaren Ikaskuntza Gutxi Erabiltzen eta Irakasten Diren Hizkuntzetan) Europako Batzordeak finantzatzen du Leonardo da Vinci Programaren barruan. | <-- | Proiektuaren koordinadore da Dublin Hiriko Unibertsitatea (Dublin, Irlanda). | elaborazioa | N-S | TERM23-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| VOCALL proiektua (Vocational Language Learning for Less Widely Used and Taught Languages - Lanbide Arloetako Hizkuntzaren Ikaskuntza Gutxi Erabiltzen eta Irakasten Diren Hizkuntzetan) Europako Batzordeak finantzatzen du Leonardo da Vinci Programaren barruan. Proiektuaren koordinadore da Dublin Hiriko Unibertsitatea (Dublin, Irlanda). Informatika, bulego-lana eta eraikuntzako ikasleentzako hizkuntza ikasteko tresnak egitea da helburua. | <-- | Gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetan kontzentratzen da proiektua (LWUTL), irlandera barne. Informatika, bulego-lana eta eraikuntzako arloetako termino teknikoen glosario eleanizduna biltzen ari da VOCALL, eta horrek esan nahi du arlo horietako irlanderazko termino berri ugari sortzen ari dela. Terminology Committee of the Irish Language-ren laguntzaz (An Coiste TéarmaÃochta - Irlanderarako Terminologia Batzordea), Fiontar eta VOCALL irlanderaren bidezko hezkuntza unibertsitariorako eta lanbide-heziketarako terminologia-beharrizanak betetzen ari dira. | elaborazioa | N-S | TERM23-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Testu juridikoen itzulpenari ekiteko, ezinbestekoa da terminologia bera lantzea. | <-- | Euskararen kasuan beharrizan hori areagotu egin da, esparru horretan gure hizkuntzaren egoera ez baita primerakoa, ezta hurrik eman ere. | elaborazioa | N-S | TERM25-GS.rs3 | GS | Middle | kasuan | Terminologia | |
| Alor zehatz bateko corpus osoan erabili den euskarazko terminologia juridikoa lokalizatu eta aztertzeko metodologiaren berri eman nahi dugu komunikazio honetan. | <-- | Terminologiaren ohiko metodologiaz at, hiru oinetan finkatu dugu gure lana: baliabide informatikoak, corpus-linguistika eta traduktologia. | elaborazioa | N-S | TERM28-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Legeriak -legea dagoenez zuzenbidearen hastapenean- zuzenbideko terminologia osoan duen garrantzian oinarrituz, Eusko Legebiltzarreko legegintza-produkzio osoa hartu dugu aztergai. | <-- | Legeen euskal bertsioak gaztelaniazko jatorrizko testuen itzulpenak direnez, erdal testuez baliatu gara, gaztelaniazko terminologia juridikoa aski finkatua eta bildua dagoelakoan, euskal terminoak bilatzeko. | elaborazioa | N-S | TERM28-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Alor zehatz bateko corpus osoan erabili den euskarazko terminologia juridikoa lokalizatu eta aztertzeko metodologiaren berri eman nahi dugu komunikazio honetan. Terminologiaren ohiko metodologiaz at, hiru oinetan finkatu dugu gure lana: baliabide informatikoak, corpus-linguistika eta traduktologia. | <-- | Legeriak -legea dagoenez zuzenbidearen hastapenean- zuzenbideko terminologia osoan duen garrantzian oinarrituz, Eusko Legebiltzarreko legegintza-produkzio osoa hartu dugu aztergai. Legeen euskal bertsioak gaztelaniazko jatorrizko testuen itzulpenak direnez, erdal testuez baliatu gara, gaztelaniazko terminologia juridikoa aski finkatua eta bildua dagoelakoan, euskal terminoak bilatzeko. | elaborazioa | N-S | TERM28-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hala da, terminologiako datu-baseak diseinatzeak eta kudeatzeak hainbat arazo dakar bai teoria eta metodologiaren aldetik eta baita informatikaren aldetik ere | <-- | (nola adierazi terminoa? Ba al da gutxieneko adierazpenik? Nola sailkatu terminoak?), | elaborazioa | N-S | TERM29-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hala da, terminologiako datu-baseak diseinatzeak eta kudeatzeak hainbat arazo dakar bai teoria eta metodologiaren aldetik (nola adierazi terminoa? Ba al da gutxieneko adierazpenik? Nola sailkatu terminoak?), eta baita informatikaren aldetik ere | <-- | (zein egitura eduki behar luke terminologiako datu-base batek? Zein erlazio jaso behar lituzke? Zein da hiztegi bateko unitatea?). | elaborazioa | N-S | TERM29-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Informatikak hizkuntzako datuak gorde eta, aurrerago, tratatzeko aukera eman zigunetik, terminologiak teknologi berrikuntzetara egokitu behar izan du etengabe. Horrek amaieragabeko erronka ekarri izan dio -eta oraindik ere hala dakarkio- terminologo eta informatikoen elkarlanari. | <-- | Hala da, terminologiako datu-baseak diseinatzeak eta kudeatzeak hainbat arazo dakar bai teoria eta metodologiaren aldetik (nola adierazi terminoa? Ba al da gutxieneko adierazpenik? Nola sailkatu terminoak?), eta baita informatikaren aldetik ere (zein egitura eduki behar luke terminologiako datu-base batek? Zein erlazio jaso behar lituzke? Zein da hiztegi bateko unitatea?). | elaborazioa | N-S | TERM29-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Terminologia-kudeaketa, oro har, eskulana da eta motibaturiko dokumentalistengan, itzultzaileengan eta terminologoengan bermatzen da; | <-- | azken horrek beste bien funtzioa betetzen du. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | Beginning | azken horrek | Terminologia | |
| kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. | <-- | Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | Beginning | kasu horietan | Terminologia | |
| Beraz, ezagutza-prozesaketak eta terminologia-kudeaketak daukaten lotura askaezina da; | <-- | terminologia-kudeaketa, era berean, hizkuntz plangintzarekin eta politikarekin dago lotuta. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| hizkera espezializatuen terminologia inguru eleanizdun batean kudeatzeko, | <-- | zeinetan hizkuntza bat gutxienez hizkuntza minorizatua baita. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | Multiple | zeinetan... bait | Terminologia | |
| Komunikazio honen gaiak izango dira aurkitutako erronkak, identifikatutako aukerak eta emandako irtenbideak hizkera espezializatuen terminologia inguru eleanizdun batean kudeatzeko, zeinetan hizkuntza bat gutxienez hizkuntza minorizatua baita. | <-- | Gure marko teorikoa hizkuntza corpusari, filosofiari eta zientziaren historiari buruzko ikerketa berrietatik hartu dugu, alde batetik, eta informatikako ikerketatik, bestetik. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | Multiple | alde batetik... bestetik | Terminologia | |
| Terminologia-kudeaketa (terminoak biltzea, aztertzea, baliozkotzea eta antolatzea) oso garrantzitsua da informazioa ezagutza ulergarri eta aplikagarri bilakatzeko. | <-- | Joera guztietako adituak dabiltza terminoak sortzen, dagoen terminologia aldatzen, termino batzuk arkaikotzat ematen edo baztertutako terminoak esanahi berriekin birsartzen. Badirudi adituen eginbeharreko bat dela neologismoak sortzea, erretronimoak (berrezarpen lexikalak) sartzea, terminoak itzultzea, terminoak baliozkotzea eta, nahiko zeharka, euren espezialitateetako terminologia-bildumak egitea edo egiten laguntzea. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. | <-- | Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologia kudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino. | <-- | Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. | <-- | Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Terminologia-kudeaketa (terminoak biltzea, aztertzea, baliozkotzea eta antolatzea) oso garrantzitsua da informazioa ezagutza ulergarri eta aplikagarri bilakatzeko. Joera guztietako adituak dabiltza terminoak sortzen, dagoen terminologia aldatzen, termino batzuk arkaikotzat ematen edo baztertutako terminoak esanahi berriekin birsartzen. Badirudi adituen eginbeharreko bat dela neologismoak sortzea, erretronimoak (berrezarpen lexikalak) sartzea, terminoak itzultzea, terminoak baliozkotzea eta, nahiko zeharka, euren espezialitateetako terminologia-bildumak egitea edo egiten laguntzea. Zientzia modernoa, gaur egungo aisia eta dibertsioa, enpresa berritzaileak, euren enkarnazio zaharrengatik nabaritzen dira, ez bakarrik ondasun, zerbitzu edo tresnen bidez, bai eta zientziak, arteak eta kultura, eta negozioak eta enpresak deskribatzeko erabiltzen duten terminologiaren bidez ere. Terminologia-kudeaketa, oro har, eskulana da eta motibaturiko dokumentalistengan, itzultzaileengan eta terminologoengan bermatzen da; azken horrek beste bien funtzioa betetzen du. Termino espezializatuak artxibatzearekin eta aurkeztearekin lotuta dauden biltegiratze- eta berreskuratze-lan batzuk arindu dituzte gaur egun terminologia kudeatzeko sistemek. Hala ere, gizaki adituek egiten dituzte bilketak, azterketak eta baliozkotzeak. | <-- | Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologia kudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino. Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: | <-- | gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Liburuetan, egunkarietan, iraganeko esperientzia ez-artikulatuan eskuratzen den "material gordina" terminoen bidez komunikatu behar da, | <-- | zeinen esanahiak ondo definituta baitaude eta adituek sarritan erabiliko baitituzte. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | Multiple | zeinen... bait | Terminologia | |
| Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da. | <-- | Liburuetan, egunkarietan, iraganeko esperientzia ez-artikulatuan eskuratzen den "material gordina" terminoen bidez komunikatu behar da, zeinen esanahiak ondo definituta baitaude eta adituek sarritan erabiliko baitituzte. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Terminologia espezializatuen bildumen eskuragarritasunaren menpe dago ezagutza prozesaketa. | <-- | Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da. Liburuetan, egunkarietan, iraganeko esperientzia ez-artikulatuan eskuratzen den "material gordina" terminoen bidez komunikatu behar da, zeinen esanahiak ondo definituta baitaude eta adituek sarritan erabiliko baitituzte. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Ezagutza-prozesaketa terminoa hezkuntza, prestakuntza, irakaskuntza eta ikaskuntza, arazoak konpontzea, eta abarren moduko ekintza parekoak garatzeko erabil dezakegu. | <-- | Terminologia espezializatuen bildumen eskuragarritasunaren menpe dago ezagutza prozesaketa. Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da. Liburuetan, egunkarietan, iraganeko esperientzia ez-artikulatuan eskuratzen den "material gordina" terminoen bidez komunikatu behar da, zeinen esanahiak ondo definituta baitaude eta adituek sarritan erabiliko baitituzte. | elaborazioa | N-S | TERM30-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Azken urteotan testu teknikoetatik terminologia automatikoki erauzteko tresnak ari dira garatzen zenbait hizkuntzatarako, baina oraindik giza laguntza behar izaten da automatikoki hautatutako terminologiaren artean azken aukeraketa egiteko. | <-- | horren adibide gisa, tresna hauek aipa daitezke: LEXTER (Bourigault, 92) AT&Tko Termight (Church & Dagan, 94) IBMko TERMS (Justeson & Katz, 95) NPtool (Arpper, 95). | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | Beginning | horren adibide gisa | Terminologia | |
| Azken urteotan testu teknikoetatik terminologia automatikoki erauzteko tresnak ari dira garatzen zenbait hizkuntzatarako, baina oraindik giza laguntza behar izaten da automatikoki hautatutako terminologiaren artean azken aukeraketa egiteko. Horren adibide gisa, tresna hauek aipa daitezke: LEXTER (Bourigault, 92) AT&Tko Termight (Church & Dagan, 94) IBMko TERMS (Justeson & Katz, 95) NPtool (Arpper, 95). | <-- | Aplikazio-eremuak bi multzo handitan bana daitezke: informazioa indexatzeko eta terminoen glosategiak eraikitzeko. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | Middle | bi multzo... bana daitezke | Terminologia | |
| Horretarako, eredu morfosintaktikoak erabili ohi direnez gero, komenigarria da testua analizaturik edukitzea edo gutxienez etiketatua. Tresna linguistikoen kalitateak baldintzatuko ditu, hein handi batean behintzat, tresnaren emaitzak. Hala ere, proiektu batzuetan ez da analisi morfologikorik edo sintaktikorik egiten (Su et al., 96). | <-- | Analisi morfologikoarekin eta desanbiguazioarekin lotuta dago lematizazioa. Flexio konplexuko hizkuntzetan hitz-forma bakarrik tratatzeak emaitza kaxkarrak ekarriko ditu eta lematizazioa ezinbestekoa izango da. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Horretarako, eredu morfosintaktikoak erabili ohi direnez gero, komenigarria da testua analizaturik edukitzea edo gutxienez etiketatua. Tresna linguistikoen kalitateak baldintzatuko ditu, hein handi batean behintzat, tresnaren emaitzak. Hala ere, proiektu batzuetan ez da analisi morfologikorik edo sintaktikorik egiten (Su et al., 96). Analisi morfologikoarekin eta desanbiguazioarekin lotuta dago lematizazioa. Flexio konplexuko hizkuntzetan hitz-forma bakarrik tratatzeak emaitza kaxkarrak ekarriko ditu eta lematizazioa ezinbestekoa izango da. | <-- | Ezagumendu linguistikoa funtsezkoa da terminoen normalizazioan ere; termino batzuk beste luzeago batzuen baitan egon daitezkeenez, haien artean diskriminatu egin behar baita. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Teknika linguistikoak erabiltzen dira batez ere terminoen hasierako selekzioa egiteko. | <-- | Horretarako, eredu morfosintaktikoak erabili ohi direnez gero, komenigarria da testua analizaturik edukitzea edo gutxienez etiketatua. Tresna linguistikoen kalitateak baldintzatuko ditu, hein handi batean behintzat, tresnaren emaitzak. Hala ere, proiektu batzuetan ez da analisi morfologikorik edo sintaktikorik egiten (Su et al., 96). Analisi morfologikoarekin eta desanbiguazioarekin lotuta dago lematizazioa. Flexio konplexuko hizkuntzetan hitz-forma bakarrik tratatzeak emaitza kaxkarrak ekarriko ditu eta lematizazioa ezinbestekoa izango da. Ezagumendu linguistikoa funtsezkoa da terminoen normalizazioan ere; termino batzuk beste luzeago batzuen baitan egon daitezkeenez, haien artean diskriminatu egin behar baita. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Terminoaren definizio formal eta osoa lortzea lan neketsua da eta horretan datza lanen atal garrantzitsu bat: terminoen ezaugarriak mugatzea. Corpusetatik termino teknikoak lortzeko konbinatu ohi dira NLPko teknikak (ezagumendu linguistikoan oinarritutakoak) eta teknika estatistikoak. | <-- | 2.1. Teknika linguistikoak. Teknika linguistikoak erabiltzen dira batez ere terminoen hasierako selekzioa egiteko. Horretarako, eredu morfosintaktikoak erabili ohi direnez gero, komenigarria da testua analizaturik edukitzea edo gutxienez etiketatua. Tresna linguistikoen kalitateak baldintzatuko ditu, hein handi batean behintzat, tresnaren emaitzak. Hala ere, proiektu batzuetan ez da analisi morfologikorik edo sintaktikorik egiten (Su et al., 96). Analisi morfologikoarekin eta desanbiguazioarekin lotuta dago lematizazioa. Flexio konplexuko hizkuntzetan hitz-forma bakarrik tratatzeak emaitza kaxkarrak ekarriko ditu eta lematizazioa ezinbestekoa izango da. Ezagumendu linguistikoa funtsezkoa da terminoen normalizazioan ere; termino batzuk beste luzeago batzuen baitan egon daitezkeenez, haien artean diskriminatu egin behar baita. 2.2. Teknika estatistikoak. Eredu linguistikoari jarraitzen dioten balizko terminoak murrizteko erabili ohi dira metodo estatistikoak proiektu gehienetan. Aplikatutako metodoak asko aldatzen dira proiektuaren arabera: sinpleena izango litzateke maiztasun absolutu minimo bat eskatzea (Justeson & Katz, 95), baina orokorrean formula probabilistiko anitz konbinatzen dira. 2.3. Emaitzak. Lortzen diren emaitzak ez dira oraindik beharko liratekeenak erauzketa zeharo automatikoa egiteko. Oreka bilatu behar da estaldura (recall) eta doitasunaren artean (precision). Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Aplikatutako metodoak asko aldatzen dira proiektuaren arabera: | <-- | sinpleena izango litzateke maiztasun absolutu minimo bat eskatzea (Justeson & Katz, 95), baina orokorrean formula probabilistiko anitz konbinatzen dira. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. | <-- | % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Oreka bilatu behar da estaldura (recall) eta doitasunaren artean (precision). | <-- | Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Tresna horiek prest dauden bitartean termino teknikoen modelizazioari ekin behar diogu, hau da murriztu behar ditugu termino teknikoen ezaugarriak. Horretarako dauden hiztegi teknikoetan oinarritu, eta teknika estatistikoak erabiliz, eredu nagusiak lortu behar dira. | <-- | Emaitzarik ez badugu ere, eredua izen-sintagmarena baino zabalagoa izango dela susmatzen dugu. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| IXA taldearen asmoa da euskararako mota honetako tresna bat garatzea. Horretarako analizatzaile morfologikoa jadanik prest dago (Alegria et al., 96), lematizatzaile/etiketatzaile bat bukatzear dago (Aduriz et al., 96) eta azaleko sintaxiari ere ekin diogu. | <-- | Tresna horiek prest dauden bitartean termino teknikoen modelizazioari ekin behar diogu, hau da murriztu behar ditugu termino teknikoen ezaugarriak. Horretarako dauden hiztegi teknikoetan oinarritu, eta teknika estatistikoak erabiliz, eredu nagusiak lortu behar dira. Emaitzarik ez badugu ere, eredua izen-sintagmarena baino zabalagoa izango dela susmatzen dugu. Beste aldetik, termino teknikoak hautatzerakoan barneko deklinabidekasua erabakigarria izan daiteke. | elaborazioa | N-S | TERM31-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hala ere, hizkuntza handi batek ez badauka berdintasunik (adibidez, kontinenteko Txinan, Taiwanen eta Hong Kongen erabiltzen den txinerak), diziplina batean erabiltzen diren terminoak termino-banku baten bidez bateratu behar dira. | <-- | Termino-banku hori termino berriak erabiltzeko, biltzeko eta gordetzeko irizpideak ematen dituen erakunde batean egon beharko luke. | elaborazioa | N-S | TERM32-GS.rs3 | GS | Middle | adibidez | Terminologia | |
| LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. | <-- | Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten. | elaborazioa | N-S | TERM32-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. | <-- | LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten. | elaborazioa | N-S | TERM32-GS.rs3 | GS | Middle | osagai hauek | Terminologia | |
| Asmatzaile horrek datu-baseak erabiliko ditu, adibidez, dauden terminoen definizioen corpusak, arau sintaktikoen oinarria, lexikoiak (teknikoak eta orokorrak), morfemen datu-baseak (Yuan et al., eskuizkribua), txinerako hitz-eraketarako arauak (Lu 1975). | <-- | Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten. | elaborazioa | N-S | TERM32-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Komunikazio honen gaia izango da zelan jarri martxan terminoen asmatzaile automatizatu bat eta termino-banku baten zati osagai bilakatu. | <-- | Asmatzaile horrek datu-baseak erabiliko ditu, adibidez, dauden terminoen definizioen corpusak, arau sintaktikoen oinarria, lexikoiak (teknikoak eta orokorrak), morfemen datu-baseak (Yuan et al., eskuizkribua), txinerako hitz-eraketarako arauak (Lu 1975). Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten. | elaborazioa | N-S | TERM32-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, | <-- | nota al margen eta caso marginal eginez. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | Multiple | bi... mota bereizi | Terminologia | |
| Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; | <-- | azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | Beginning | azkenekoak | Terminologia | |
| Izenondo erreferentzialak izenetatik eratorritakoak izaten dira beti baina askotan, jatorria eta izaera erreferentziala nahasi eta zaku berean sartzen dira erabat predikatiboak diren izenondoak, zalantzarik gabe erreferentzial hutsak diren izenondoekin. | <-- | Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantil-infantin bezalako bikoteak dituzte. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | Middle | azken kasuan | Terminologia | |
| adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. | <-- | Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). Decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | Beginning | adibidez | Terminologia | |
| alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. | <-- | Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). Decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. | <-- | Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. | <-- | Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. | <-- | Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | Multiple | Edonola... bi mota bereizi | Terminologia | |
| Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante. Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. | <-- | Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Lan honetan, harreman unibertsal horietako bakoitza euskaraz zein baliabideren bidez adieraz daitekeen eta baliabide bakoitzaren mugak (gaur egun behintzat) non egon daitezkeen finkatzen saiatuko gara: | <-- | Euskal atzizki izenondo-sortzaileen bidez, zein motatako izenondoak sor daitezke? Zenbait izenondo erreferentzial izen elkartuen bidez euskara badaitezke ere, garbi dago bide honek ez dituela izenondo erreferentzial guztien ordainak eskaintzen. Non dago muga? Predikatu-/ez-predikatu izaeran, argumentu-/eremu- /jabego-harremanean edo beste nonbait al datza gakoa? Izenondoaren jatorrian dagoen izenaren mugatu/mugagabe, bizidun/bizigabe, zenbakarri/zenbakaitza bezalako tasunek ba al dute nolabaiteko eraginik? Modifikatua den izena ekintza-, ondorio- edo objektu-izena izateak ba al du eraginik ezintasun horretan? Zein dira erdal izenondo erreferentzial bat ezinbestean mailegatu behar izatera eraman gaitzaketen baldintzak? Noiz erabili ohi ditugu euskal izenlagunak erdal izenondoak ordezkatzeko? | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Izenondo erreferentzialak izenetatik eratorritakoak izaten dira beti baina askotan, jatorria eta izaera erreferentziala nahasi eta zaku berean sartzen dira erabat predikatiboak diren izenondoak, zalantzarik gabe erreferentzial hutsak diren izenondoekin. Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantil-infantin bezalako bikoteak dituzte. | <-- | Edonola, benetan erreferentzialak diren izenondoen artean ere, modifikatzen duten izenarekin duten harremanagatik (Bosque, 1989; 1992; Bosque eta Picallo, 1994), bi mota bereiz daitezke: alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). Decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'? Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante. Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Askotan jarri da agerian hainbat bide erabili behar direla inguruko hizkuntzen izenondo erreferentzialen euskal ordainak lortzeko (Ensunza, 1989; Loinaz, 1995) baina edonola, idazle/itzultzailearen zuhurtasunaren, intuizio onaren edota estetika-zentzuaren azpian uzten da neurri handian kasu bakoitzean erabili behar den baliabidearen aukeraketa. | <-- | Izenondo erreferentzialak izenetatik eratorritakoak izaten dira beti baina askotan, jatorria eta izaera erreferentziala nahasi eta zaku berean sartzen dira erabat predikatiboak diren izenondoak, zalantzarik gabe erreferentzial hutsak diren izenondoekin. Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantil-infantin bezalako bikoteak dituzte. Edonola, benetan erreferentzialak diren izenondoen artean ere, modifikatzen duten izenarekin duten harremanagatik (Bosque, 1989; 1992; Bosque eta Picallo, 1994), bi mota bereiz daitezke: alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). Decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'? Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante. Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Ezaguna da izenondo erreferentzialek sekulako arazoak sortzen dizkietela edozein testu euskaratu behar duten itzultzaileei. | <-- | Askotan jarri da agerian hainbat bide erabili behar direla inguruko hizkuntzen izenondo erreferentzialen euskal ordainak lortzeko (Ensunza, 1989; Loinaz, 1995) baina edonola, idazle/itzultzailearen zuhurtasunaren, intuizio onaren edota estetika-zentzuaren azpian uzten da neurri handian kasu bakoitzean erabili behar den baliabidearen aukeraketa. Izenondo erreferentzialak izenetatik eratorritakoak izaten dira beti baina askotan, jatorria eta izaera erreferentziala nahasi eta zaku berean sartzen dira erabat predikatiboak diren izenondoak, zalantzarik gabe erreferentzial hutsak diren izenondoekin. Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantil-infantin bezalako bikoteak dituzte. Edonola, benetan erreferentzialak diren izenondoen artean ere, modifikatzen duten izenarekin duten harremanagatik (Bosque, 1989; 1992; Bosque eta Picallo, 1994), bi mota bereiz daitezke: alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). Decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'? Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante. Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy. | elaborazioa | N-S | TERM34-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; | <-- | (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; | <-- | horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute. | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | Beginning | horrela | Terminologia | |
| Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; | <-- | adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | Beginning | adibidez | Terminologia | |
| eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira. | <-- | Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain --Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da--, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | Middle | tzeaz gain | Terminologia | |
| Interneti buruzko terminoak azkar sortu eta zabaltzen dira, eta hedapen handia lortzen dute, hizkuntza guztiak erlojupeko bene-benetako lasterketa batean bailebiltzan. | <-- | Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| horretarako, bada, Interneten neologia sortzeko eragina duten zenbait puntu landuko ditugu. | <-- | Interneti buruzko terminoak azkar sortu eta zabaltzen dira, eta hedapen handia lortzen dute, hizkuntza guztiak erlojupeko bene-benetako lasterketa batean bailebiltzan. Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira. Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain --Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da--, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | Beginning | horretarako, bada | Terminologia | |
| Egungo errealitatean terminologia-neologiak aurrez aurre dituen erronkei buruz hausnartzea da komunikazio honen asmoa. | <-- | Horretarako, bada, Interneten neologia sortzeko eragina duten zenbait puntu landuko ditugu. Interneti buruzko terminoak azkar sortu eta zabaltzen dira, eta hedapen handia lortzen dute, hizkuntza guztiak erlojupeko bene-benetako lasterketa batean bailebiltzan. Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira. Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain --Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da--, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute. Zelako terminologia sortzen ari da? Zeintzuk dira lexikoaren sorkuntzan gailentzen ari diren sistemak? Ezaugarri berdin eta komun bat daukate hizkuntza guztiek: terminoak ingelesez sortzen dira, eta mailegu moduan sartzen dira beste hizkuntzetan. Nola erantzuten dute hizkuntza hartzaileek? Nola lantzen dute Interneteko terminologia? Termino al dira termino itxurako guztiak? Izendatzeko benetako premiei erantzuten al diete? Edo, aldiz, lexikoaren sorkuntzan asko eta asko ez ote dira sentsazionalismoan erori eta azkar galduko direnak? | elaborazioa | N-S | TERM38-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Proiektuaren helburua lanbide-heziketako ikasleentzako hizkuntza ikasteko baliabide batzuk sortzea da, informatika, bulego-lan eta elektronikaren esparruetan | <-- | eta, batez ere, gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetara zuzenduta, kasu honetan, irlandera, portugesa eta grekoa. | elaborazioa | N-S | TERM39-GS.rs3 | GS | Beginning | eta, batez ere | Terminologia | |
| Gutxi erabili eta irakasten diren hizkuntzen kasuan, lexiko-banku eta terminologi bankuen moduko idatzizko baliabideak ez dira behar bezala garatu ikasleentzako laguntzatresna izan daitezkeen aldetik. Eta hori gogoan hartuta, eta multimedia bidezko CALL izeneko halako egitura baten barruan, esparru horietako bitako termino teknikoekin glosario eleanitzak egin ditugu, partaideen hizkuntzetan. | <-- | Tresna hori, gaur egun oraindik prototipoa dena, proiektuko hizkuntza guztietarako berbera izango da, eta hizkuntza nork bere kontura ikasteko tresna gisa merkaturatuko dugu, bai atzerriko hizkuntza (2H) ikasi behar dutenentzat, bai lehen hizkuntza (1H) ikasteko arazoak dituztenentzat ere, lanbide-heziketan eta aipatutako esparruetan, beti ere. | elaborazioa | N-S | TERM39-GS.rs3 | GS | Middle | kasuan | Terminologia | |
| VOCALL proiektua Europako Batzordeak sortu du Leonardo programaren babesean. Proiektuaren helburua lanbide-heziketako ikasleentzako hizkuntza ikasteko baliabide batzuk sortzea da, informatika, bulego-lan eta elektronikaren esparruetan eta, batez ere, gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetara zuzenduta, kasu honetan, irlandera, portugesa eta grekoa. | <-- | Gutxi erabili eta irakasten diren hizkuntzen kasuan, lexiko-banku eta terminologi bankuen moduko idatzizko baliabideak ez dira behar bezala garatu ikasleentzako laguntzatresna izan daitezkeen aldetik. Eta hori gogoan hartuta, eta multimedia bidezko CALL izeneko halako egitura baten barruan, esparru horietako bitako termino teknikoekin glosario eleanitzak egin ditugu, partaideen hizkuntzetan. Tresna hori, gaur egun oraindik prototipoa dena, proiektuko hizkuntza guztietarako berbera izango da, eta hizkuntza nork bere kontura ikasteko tresna gisa merkaturatuko dugu, bai atzerriko hizkuntza (2H) ikasi behar dutenentzat, bai lehen hizkuntza (1H) ikasteko arazoak dituztenentzat ere, lanbide-heziketan eta aipatutako esparruetan, beti ere. | elaborazioa | N-S | TERM39-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Agirietako informatika juridikoa datu-base juridikoen inguruan dago oinarrituta. | <-- | Datu-base horietan hiru agiri-mota aurkitzen dira batez ere, zuzenbidearen hiru iturri nagusien arabera, hain zuzen: jurisprudentzia, legegintza eta autoreen doktrina. | elaborazioa | N-S | TERM40-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. | <-- | Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu. | elaborazioa | N-S | TERM40-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Datu-base batzuk publikoak eta beste batzuk pribatuak dira. | <-- | Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu. | elaborazioa | N-S | TERM40-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Agirietako informatika juridikoa datu-base juridikoen inguruan dago oinarrituta. Datu-base horietan hiru agiri-mota aurkitzen dira batez ere, zuzenbidearen hiru iturri nagusien arabera, hain zuzen: jurisprudentzia, legegintza eta autoreen doktrina. | <-- | Datu-base batzuk publikoak eta beste batzuk pribatuak dira. Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu. | elaborazioa | N-S | TERM40-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Ikasle eta irakasle horiek guztiak hirugarren ikasturteko ikasgai jakin batzuetakoak ziren. | <-- | Esperientzia horretan zehar, dokumentazioa, terminologia, fraseologia, itzulpengintza eta abarren gainean ikasitakoak praktikan jartzeko aukera izan zuten batzuek eta besteek. | elaborazioa | N-S | TERM48-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Azken batean, halako gogoeta teoriko eta praktiko bat egin nahi izan dugu dokumentazioaren, terminologiaren, fraseologiaren eta itzulpengintzaren artean behintzat | <-- | -bestetik ez bada ere nabari den erabateko loturaren inguruan eta horrelako esperientziek -gure uste apalean- Espainian gaur egun eskura ditugun itzulpengintza-ikasketetan eragiten dituzten ondorioen gainean, ondorio akademiko zein irakaskuntza-mailakoen gainean. | elaborazioa | N-S | TERM48-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Komunikazio honetan Alfonso X el Sabio Unibertsitateko Itzulpengintza eta Interpretaritzako Lizentziaturako ikasle eta irakasle batzuek 1996-1997 ikasturtean egindako esperientzia bat azalduko dizuegu. | <-- | Ikasle eta irakasle horiek guztiak hirugarren ikasturteko ikasgai jakin batzuetakoak ziren. Esperientzia horretan zehar, dokumentazioa, terminologia, fraseologia, itzulpengintza eta abarren gainean ikasitakoak praktikan jartzeko aukera izan zuten batzuek eta besteek. | elaborazioa | N-S | TERM48-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Komunikazio honetan Alfonso X el Sabio Unibertsitateko Itzulpengintza eta Interpretaritzako Lizentziaturako ikasle eta irakasle batzuek 1996-1997 ikasturtean egindako esperientzia bat azalduko dizuegu. Ikasle eta irakasle horiek guztiak hirugarren ikasturteko ikasgai jakin batzuetakoak ziren. Esperientzia horretan zehar, dokumentazioa, terminologia, fraseologia, itzulpengintza eta abarren gainean ikasitakoak praktikan jartzeko aukera izan zuten batzuek eta besteek. | <-- | Bi ikuspuntu erabili ditugu esperientzia hori azaltzeko: alde batetik, ikuspuntu besterik gabe akademikoa, esperientzia Itzulpengintza Berezituko eta Terminologiako ikasgaien barruko jardueren artean egin genuen-eta; beste alde batetik, berriz, ikuspuntu profesionala, esperientzia itzulpengintzaren merkatutik etorritako benetako eskari batek eragin baitzuen. | elaborazioa | N-S | TERM48-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Osagai bien arteko lotura, euskaraz, bi modu desberdinetan gauzatzen dugu. | <-- | alde batetik, hitz-elkartuen eremukoa den aposizioa deritzon baliabidea erabiltzen dugu, Doppler efektua adibidez, eta bestetik genitiboaren bidez lotzen ditugu osagaiak, Ohm-en legea kasu. | elaborazioa | N-S | TERM49-GS.rs3 | GS | Beginning | alde batetik | Terminologia | |
| Hizkuntza tekniko-zientifikoan, nahiko ugariak izaten dira zientzilari baten deitura + izen arrunta bezalako terminoak. Osagai bien arteko lotura, euskaraz, bi modu desberdinetan gauzatzen dugu. Alde batetik, hitz-elkartuen eremukoa den aposizioa deritzon baliabidea erabiltzen dugu, Doppler efektua adibidez, eta bestetik genitiboaren bidez lotzen ditugu osagaiak, Ohm-en legea kasu. Doppler efektua Doppler deitura zuen fisikariak ikertu eta aurkituriko efektu fisikoa da eta Ohm-en legea Ohm deitura zuen fisikariak ikertu eta aurkituriko lege fisikoa dugu, eta egia esan behar badugu, gure ustez ez dago arrazoirik Doppler-en kasuan modu batez eta Ohm-en kasuan beste era batez jokatzeko. | <-- | Aspaldian buruan biraka daukagun galdera hauxe da, beraz; zergatik kasu batzuetan aposizioa eta besteetan genitiboa?, zergatik asimetria hau? Bigarren osagaiak, hots, izen arruntak badu zerikusirik? Gaztelaniarekiko morrontza ote? | elaborazioa | N-S | TERM49-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: | <-- | eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | Middle | ere | Terminologia | |
| lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du | <-- | (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | Beginning | lehenengo kasuan | Terminologia | |
| lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; | <-- | ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | Beginning | lehenik | Terminologia | |
| Lan hori, Madrilgo Hezkuntza Ministeritzak diruz babesturiko Configuración morfológica y estructura argumental: léxico y diccionario izeneko proiektuaren barruan egin da, ikuspuntu hirukoitz baten barruan. | <-- | Lehenik, atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpen-prozesuak aztertu dira hiru hizkuntzetan, bereziki eratorpen-oinarri modura aditza dutenak edo eratorri modura aditza ematen dutenak arakatuz; ondorioz, bi desberdintasun nagusi aurkitu dira: euskararen barruan atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpenen arteko, eta euskal eratorrien eta eratorri erromanikoen artekoa. Bigarrenik, bi desberdintasun horietarako azalpen teoriko bat bilatu eta aurkitu da. Hirugarrenik, azalpen teoriko horrek lexikogintzan eman dezakeen laguntza finkatzen saiatu gara. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hitzaldi honek azken hiru urteotan lau unibertsitate hauen taldeek egindako ikerkuntzaren ondorioetako batzuk azaltzeko helburua izango luke. | <-- | Lan hori, Madrilgo Hezkuntza Ministeritzak diruz babesturiko Configuración morfológica y estructura argumental: léxico y diccionario izeneko proiektuaren barruan egin da, ikuspuntu hirukoitz baten barruan. Lehenik, atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpen-prozesuak aztertu dira hiru hizkuntzetan, bereziki eratorpen-oinarri modura aditza dutenak edo eratorri modura aditza ematen dutenak arakatuz; ondorioz, bi desberdintasun nagusi aurkitu dira: euskararen barruan atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpenen arteko, eta euskal eratorrien eta eratorri erromanikoen artekoa. Bigarrenik, bi desberdintasun horietarako azalpen teoriko bat bilatu eta aurkitu da. Hirugarrenik, azalpen teoriko horrek lexikogintzan eman dezakeen laguntza finkatzen saiatu gara. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). | <-- | Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: | <-- | Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute. Ondorio lexikografikoei begira, lehenik desostatu bezalakoak egiteko eragozpenak azpimarratuko genituzke hitzaldi honetan. Bigarrenik, agerian utziko genuke hizkuntza erromanikoen (eta ingelesen) aurrizki-burua/oinarri-osagarriaren euskal ordaina oinarriosagarria/ atzizki-burua dela zuzen-zuzenean. Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: | <-- | des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). | <-- | Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute. Ondorio lexikografikoei begira, lehenik desostatu bezalakoak egiteko eragozpenak azpimarratuko genituzke hitzaldi honetan. Bigarrenik, agerian utziko genuke hizkuntza erromanikoen (eta ingelesen) aurrizki-burua/oinarri-osagarriaren euskal ordaina oinarriosagarria/ atzizki-burua dela zuzen-zuzenean. Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Edozein azalpen teorikok argitu behar dituen bi desberdintasunak, zehazkiago, hauexek dira: a) euskarak atzizki ugari baditu ere, oso aurrizki gutxi dauka, eta b) desoreka hori ez dago inola ere hizkuntza erromanikoetan. Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. | <-- | Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute. Ondorio lexikografikoei begira, lehenik desostatu bezalakoak egiteko eragozpenak azpimarratuko genituzke hitzaldi honetan. Bigarrenik, agerian utziko genuke hizkuntza erromanikoen (eta ingelesen) aurrizki-burua/oinarri-osagarriaren euskal ordaina oinarriosagarria/ atzizki-burua dela zuzen-zuzenean. Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Hitzaldi honek azken hiru urteotan lau unibertsitate hauen taldeek egindako ikerkuntzaren ondorioetako batzuk azaltzeko helburua izango luke. Lan hori, Madrilgo Hezkuntza Ministeritzak diruz babesturiko Configuración morfológica y estructura argumental: léxico y diccionario izeneko proiektuaren barruan egin da, ikuspuntu hirukoitz baten barruan. Lehenik, atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpen-prozesuak aztertu dira hiru hizkuntzetan, bereziki eratorpen-oinarri modura aditza dutenak edo eratorri modura aditza ematen dutenak arakatuz; ondorioz, bi desberdintasun nagusi aurkitu dira: euskararen barruan atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpenen arteko, eta euskal eratorrien eta eratorri erromanikoen artekoa. Bigarrenik, bi desberdintasun horietarako azalpen teoriko bat bilatu eta aurkitu da. Hirugarrenik, azalpen teoriko horrek lexikogintzan eman dezakeen laguntza finkatzen saiatu gara. Komunikazio honek, azalpen teorikoa eta ondorio lexikografikoak laburbilduko lituzke batez ere. | <-- | Edozein azalpen teorikok argitu behar dituen bi desberdintasunak, zehazkiago, hauexek dira: a) euskarak atzizki ugari baditu ere, oso aurrizki gutxi dauka, eta b) desoreka hori ez dago inola ere hizkuntza erromanikoetan. Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute. Ondorio lexikografikoei begira, lehenik desostatu bezalakoak egiteko eragozpenak azpimarratuko genituzke hitzaldi honetan. Bigarrenik, agerian utziko genuke hizkuntza erromanikoen (eta ingelesen) aurrizki-burua/oinarri-osagarriaren euskal ordaina oinarriosagarria/ atzizki-burua dela zuzen-zuzenean. Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu. | elaborazioa | N-S | TERM50-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailordetzako Ikerketa eta Informaziorako Zuzendaritzak eskatu zidan txosten baten edukian oinarritzen da, hain zuzen, Nazioarteko Terminologia Biltzarrean aurkeztu nahi dudan komunikazioa. | <-- | Donostian aurkeztu nuen txostena joan zen azaroan Euskararen Aholku Batzordearen baitan Toponimiako Batzorde Bereziak egindako lehenengo bileran. | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du". | <-- | Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca... | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | Beginning | definizioz | Terminologia | |
| Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela. | <-- | adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?). | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | Beginning | adibidez | Terminologia | |
| 2.- Toponimia normalizatzeko lanen barruan geografiako terminologia normalizatzeak daukan garrantzia eta hori egiteko dagoen premia. | <-- | Nazio Batuen gomendioak eta espezialistenak bilduko dira. | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Geografiako terminologia normalizatzeko premia, eta zehatzago esanda, toponimiarekin loturik dagoen terminologia normalizatzeko premia, EAEko toponimia normalizatzeko lanak egitean sortu zen, azken hamar urteotan Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuak egiten diharduen lanen barruan. | <-- | Geografiaren normalizazioa egoera eskasean aurkitzen da EAEn eta Nafarroan, gure inguruan egunero geografiako lexikoa erabiltzerakoan ikus daitekeen anarkiak azaltzen duen moduan: mapak, bideetako errotulazioa, testu liburuak, komunikabideak, etabar. Bakoitzak bere aburuen araberako geografiako terminologia erabiltzen du, eta horrela, egoera nahasia da, eta koherentziarik gabea. Nazio Batuek geografiako izenen normalizaziorako 1967an Genoan egindako Lehenengo Biltzarrean gomendioak egin zituzten geografiako terminologiari buruz eta glosarioak egiteko. Entitate geografikoen izaeraren azterketari buruzkoa da 19A gomendioa: "Eskualde jakin batean entitate geografikoek izena badute, entitate horien izaerari buruzko azterketei ekiteko gomendioa egiten da; baita entitate horiek izendatzeko erabilitako hitzen esanahi desberdinei buruz ere..." | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Entitate geografikoen izaeraren azterketari buruzkoa da 19A gomendioa: | <-- | "Eskualde jakin batean entitate geografikoek izena badute, entitate horien izaerari buruzko azterketei ekiteko gomendioa egiten da; baita entitate horiek izendatzeko erabilitako hitzen esanahi desberdinei buruz ere..." | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Nazio Batuek geografiako izenen normalizaziorako 1967an Genoan egindako Lehenengo Biltzarrean gomendioak egin zituzten geografiako terminologiari buruz eta glosarioak egiteko. | <-- | Entitate geografikoen izaeraren azterketari buruzkoa da 19A gomendioa: "Eskualde jakin batean entitate geografikoek izena badute, entitate horien izaerari buruzko azterketei ekiteko gomendioa egiten da; baita entitate horiek izendatzeko erabilitako hitzen esanahi desberdinei buruz ere..." | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. | <-- | Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du". | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| 2.- "Normalizatutakoa" termino geografikoa edonola esleitzen da: | <-- | adibidez, Deustuko auzoan bi "etorbide" aurkitzen dira, eta egia esan, ez lukete termino bera eduki behar: Avenida Ramón y Cajal (kalea) eta Avenida Lehendakari Agirre (etorbidea). | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| 3.- Ez dago geografiako terminologia normalizaturik: | <-- | adibidez, "avenida" terminoa itzultzeko "ibilbidea", "etorbidea", "pasealekua" etab. erabiltzen dira, udal bakoitzaren arabera, edo "pico" itzultzeko, "gailur", "haitzorrotza", "haizpunta", "mokorra", "mokoa", "punta", "tontorra"... ikerketa egin duen pertsonaren edo erakundearen arabera (DEIKER, Elhuyar, Nafarroako Gobernua, Euskaltzaindia...). | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| Komunikazioan landuko ditugun alderdiak zehaztu baino lehen, toponimo kontzeptuaren definizioa emango dugu, geografiako terminoarekin duen loturari dagokionean. | <-- | Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du". Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca... Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela. Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?). Jarraian zenbait gogoeta puntu aipatutako ditugu eskuetan darabilgun gai honen gainean: 1.- Ez dugu ezagutzen osagai orokor askoren esanahi zehatza: "alto", "gaina" (bortua, mendia, gailurra...). 2.- "Normalizatutakoa" termino geografikoa edonola esleitzen da: adibidez, Deustuko auzoan bi "etorbide" aurkitzen dira, eta egia esan, ez lukete termino bera eduki behar: Avenida Ramón y Cajal (kalea) eta Avenida Lehendakari Agirre (etorbidea). 3.- Ez dago geografiako terminologia normalizaturik: adibidez, "avenida" terminoa itzultzeko "ibilbidea", "etorbidea", "pasealekua" etab. erabiltzen dira, udal bakoitzaren arabera, edo "pico" itzultzeko, "gailur", "haitzorrotza", "haizpunta", "mokorra", "mokoa", "punta", "tontorra"... ikerketa egin duen pertsonaren edo erakundearen arabera (DEIKER, Elhuyar, Nafarroako Gobernua, Euskaltzaindia...). | elaborazioa | N-S | TERM51-GS.rs3 | GS | | | Terminologia | |
| "Ingurumen Osasuna" paradigma 80. hamarkadaren amaieratik landu da. Berriki, ingurumen toxikologian gertatutako funtsezko aurrerakuntzek paradigma hori deszifratzeko berebiziko garrantzia duten ekarpenak ekarri dituzte, eta 2005. urtean Ingurumen Osasunaren Sareak (Alemania-Kanada) ikerketa-esparru honen lehentasunak ezarri zituen, besteak beste: (a) tresna bioanalitikoen (biomarkatzaileak, biosaiakuntzak, biosentsoreak) garapena, balidazioa eta aplikazioa; (b) kutsatzaile kimiko berrien arriskuaren ebaluazioa; (d) tresna analitiko berritzaileen (genomika, proteomika) balidazioa; (e) toxikologia (giza-osasuna) eta ekotoxikologiaren (ingurumen osasuna) arteko bateratze kontzeptual eta metodologikoa; eta (f) zientifikoki lortutako datuen eta politika arautzaileen arteko harmonizazioa. | <-- | BZIT taldea, Ingurumen Osasunaren paradigma horren aurreratzean partehartzaile aktiboa da nazioarte mailan. | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| "Ingurumen Osasuna" paradigma 80. hamarkadaren amaieratik landu da. | <-- | Berriki, ingurumen toxikologian gertatutako funtsezko aurrerakuntzek paradigma hori deszifratzeko berebiziko garrantzia duten ekarpenak ekarri dituzte, eta 2005. urtean Ingurumen Osasunaren Sareak (Alemania-Kanada) ikerketa-esparru honen lehentasunak ezarri zituen, besteak beste: (a) tresna bioanalitikoen (biomarkatzaileak, biosaiakuntzak, biosentsoreak) garapena, balidazioa eta aplikazioa; (b) kutsatzaile kimiko berrien arriskuaren ebaluazioa; (d) tresna analitiko berritzaileen (genomika, proteomika) balidazioa; (e) toxikologia (giza-osasuna) eta ekotoxikologiaren (ingurumen osasuna) arteko bateratze kontzeptual eta metodologikoa; eta (f) zientifikoki lortutako datuen eta politika arautzaileen arteko harmonizazioa. | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa hori, laborategi-esperimentu (PRAG MA; 2006-07) zein martxan dauden zelai-ikerketekin (PREST IMES ; 2008) osatzen ari da. | <-- | are gehiago, jarraipen-kanpainek aurrera darraite Euskal kostaldean (IMPRES II; 2006-08), etorkizunean ustekabeko isurketen aurrean erreferentzia-balioak izan daitezkeenak ezartzeko asmoz baliagarriak diren balio basalak erdiesteko, kutsadura kronikoaren efektua ebaluatzeko eta ingurumenaren gaineko erabakiak hartu behar dituztenentzat (Water Framework Directive, European Marine Strategy) erabilgarriak izan daitezkeen jarraipenerako teknologia berriak ezartzeko, hain zuzen ere. | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | Beginning | are gehiago | Zientzia | |
| Prestige ontziaren fuel-olio isurketaren ondoren, Portugaletik Euskal Herrirainoko 22 tokitan (2003-06) zein laborategi-esperimentuetan, eragindako inpaktu biologikoa ebaluatu zen muskuilu eta arrainak (bokarta, legatza eta korrokoia) zentinela/esperimentazio-eredu gisa erabiliz (IMPRES ; PRESTE PSE ). | <-- | Ikerketa hori, laborategi-esperimentu (PRAG MA; 2006-07) zein martxan dauden zelai-ikerketekin (PREST IMES ; 2008) osatzen ari da. Are gehiago, jarraipen-kanpainek aurrera darraite Euskal kostaldean (IMPRES II; 2006-08), etorkizunean ustekabeko isurketen aurrean erreferentzia-balioak izan daitezkeenak ezartzeko asmoz baliagarriak diren balio basalak erdiesteko, kutsadura kronikoaren efektua ebaluatzeko eta ingurumenaren gaineko erabakiak hartu behar dituztenentzat (Water Framework Directive, European Marine Strategy) erabilgarriak izan daitezkeen jarraipenerako teknologia berriak ezartzeko, hain zuzen ere. | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| 2000. urteaz geroztik, Abra itsasadarraren inguruan kokatuta dagoen birfindegi baten hondakin-isurketaren inpaktu biologikoa ikertzen ari da (Petronor kontratua). | <-- | Prestige ontziaren fuel-olio isurketaren ondoren, Portugaletik Euskal Herrirainoko 22 tokitan (2003-06) zein laborategi-esperimentuetan, eragindako inpaktu biologikoa ebaluatu zen muskuilu eta arrainak (bokarta, legatza eta korrokoia) zentinela/esperimentazio-eredu gisa erabiliz (IMPRES ; PRESTE PSE ). Ikerketa hori, laborategi-esperimentu (PRAG MA; 2006-07) zein martxan dauden zelai-ikerketekin (PREST IMES ; 2008) osatzen ari da. Are gehiago, jarraipen-kanpainek aurrera darraite Euskal kostaldean (IMPRES II; 2006-08), etorkizunean ustekabeko isurketen aurrean erreferentzia-balioak izan daitezkeenak ezartzeko asmoz baliagarriak diren balio basalak erdiesteko, kutsadura kronikoaren efektua ebaluatzeko eta ingurumenaren gaineko erabakiak hartu behar dituztenentzat (Water Framework Directive, European Marine Strategy) erabilgarriak izan daitezkeen jarraipenerako teknologia berriak ezartzeko, hain zuzen ere. | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| "Ingurumen Osasuna" paradigma 80. hamarkadaren amaieratik landu da. Berriki, ingurumen toxikologian gertatutako funtsezko aurrerakuntzek paradigma hori deszifratzeko berebiziko garrantzia duten ekarpenak ekarri dituzte, eta 2005. urtean Ingurumen Osasunaren Sareak (Alemania-Kanada) ikerketa-esparru honen lehentasunak ezarri zituen, besteak beste: (a) tresna bioanalitikoen (biomarkatzaileak, biosaiakuntzak, biosentsoreak) garapena, balidazioa eta aplikazioa; (b) kutsatzaile kimiko berrien arriskuaren ebaluazioa; (d) tresna analitiko berritzaileen (genomika, proteomika) balidazioa; (e) toxikologia (giza-osasuna) eta ekotoxikologiaren (ingurumen osasuna) arteko bateratze kontzeptual eta metodologikoa; eta (f) zientifikoki lortutako datuen eta politika arautzaileen arteko harmonizazioa. BZIT taldea, Ingurumen Osasunaren paradigma horren aurreratzean partehartzaile aktiboa da nazioarte mailan. 80. hamarkadaren hasieratik, gure taldeak kutsatzaileen efektu biologikoak ikertu ditu lehorreko zein uretako ekosistemetan, osasun terminoetan norbera beren ekosistemaren ordezkariak diren itu-espezie zentineletan hurbilketa kontzeptual zein metodologiko beretsuak (biomarkatzaileak+biosaiakuntzak+kimika bioanalitikoa) aplikatuz. | <-- | Itsas-ekosistemen osasunaren ebaluazioa: Abra (1991-93) eta Urdaibaiko (1991-94) itsasadarretan jarraipen-programa aurrendariei ekin zitzaien. 1998 geroztik, ingurumen osasunaren ebaluazioa (muskuiluak eta arrainak espezie zentinela gisa erabiliz) Ipar Itsasoan eta Mediterraneoan (XENO FISH, 1998-1999; BEC PELAG , 2002; BEEP, 2001-04; WCM, 2004) nazioarteko proiektu/kontratuen barruan burutu da. 2000. urteaz geroztik, Abra itsasadarraren inguruan kokatuta dagoen birfindegi baten hondakin-isurketaren inpaktu biologikoa ikertzen ari da (Petronor kontratua). Prestige ontziaren fuel-olio isurketaren ondoren, Portugaletik Euskal Herrirainoko 22 tokitan (2003-06) zein laborategi-esperimentuetan, eragindako inpaktu biologikoa ebaluatu zen muskuilu eta arrainak (bokarta, legatza eta korrokoia) zentinela/esperimentazio-eredu gisa erabiliz (IMPRES ; PRESTE PSE ). Ikerketa hori, laborategi-esperimentu (PRAG MA; 2006-07) zein martxan dauden zelai-ikerketekin (PREST IMES ; 2008) osatzen ari da. Are gehiago, jarraipen-kanpainek aurrera darraite Euskal kostaldean (IMPRES II; 2006-08), etorkizunean ustekabeko isurketen aurrean erreferentzia-balioak izan daitezkeenak ezartzeko asmoz baliagarriak diren balio basalak erdiesteko, kutsadura kronikoaren efektua ebaluatzeko eta ingurumenaren gaineko erabakiak hartu behar dituztenentzat (Water Framework Directive, European Marine Strategy) erabilgarriak izan daitezkeen jarraipenerako teknologia berriak ezartzeko, hain zuzen ere. Lurzoru-ekosistemen osasunaren ebaluazioa: 80. hamarkadaren hasieran, lurzoruko organismoen (bareak) gaineko kutsatzaileek duten efektua aztertu zituzten laborategi-ikerketek, gure ikerketa-jardueraren hastapena markatu zuten. Ondoren, hastapen horien zelai-ikerlanik garrantzitsuenak 1994.urtean gauzatu ziren, Galeseko mehatze-aldeak eta Azoreetako sumendi-aldeak gune esperimental gisa erabiliz (PRA XIS XXI, 1996-99). Ondorioz, BERR ILUR (2003-jarraitzen du) proiektu estrategikoa eta PACAR I (2006-2009) gisako proiektuen testuinguruan zelai-ikerketa aktiboagoei ekin zitzaien; bareak eta lur-zizareak zentinela/esperimentazio-eredu gisa erabiliz. Gure ikerketa-ahalegin nagusiak, batetik, zientifikoki lortutako datuen eta politika arautzaileen (Lurzoruen Babeserako Legea) arteko harmonizatzea eta, bestetik, kutsadura kronikoak lurzoru- ekosistemen osasunaren eta bere ebaluazioaren gaineko ondorioak ulertzea ditu helburu. Ekosistemen osasuna eta krisi klimatikoa. Krisi klimatikoak eragiten dituen arriskuen gainean sorrarazitako kontzientziazioa dela eta, ekosistemen osasunaren, kutsadura kimikoaren, eta baldintza klimatikoen eraldaketa antropikoek sorrarazitako mehatxuen (lokalak zein globalak) arteko elkarrekintzak ikertzen ari gara gaur egun (K-EGOKITZEN , 2007-09). | elaborazioa | N-S | ZTF1-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa horiek burutzeko esperimentuak zein kalkulu elektroniko autobateragarriak erabiltzen dira. Esperimentuen alorrean fakultateko laborategietan ditugun: Mossbauer espektroskopia, mota desberdinetako neurketa magnetikoak, kalorimetria, X-izpiak etabar erabiltzen ditugu; halaber, nazioarteko neutroi zein sinkrotoi laborategi erraldoietako erabiltzaileak gara. | <-- | Arlo teorikoan kalkulu elektroniko autobateragarriak LMTO eta VAS P kodeen bidez, bereziki. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | End | bereziki | Zientzia | |
| Azken urte hauetan industria desberdinek apostu sendo bat egin dute FeAl aleazioen garapenerako, bereziki aplikazio estrukturaletarako. Izan ere, Audi enpresak 1994ean Neckarslum herrian Aluminioaren Zentrua eraiki zuen (duela bost bat urte Aluminioa eta Eraikuntza Arina Diseinurako Zentrua izenez berbaitaiatua), bertan konpaniaren ikonoa den A8 autoa sortuz. | <-- | Aleazio hauen ezaugarri handienetako bat da, egituraren edozein desberdintasuna edo aldaketa aleazioen portamolde magnetikoan zuzenean islatzen dela. Horrela, nahikoa da mailu batekin, adibidez, apurtxo bat mailukatzea seinale ferromagnetikoaren handipen bortitza gertatzeko. Gainera, kontzentrazioaren aldaketa oso txikiek ezaugarri magnetikoaren aldaketa handiak eragiten dituzte. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bereziki aipatzekoa da Fe70Al30 aleazio ordenatuaren inguruko aleazioen portamolde magnetikoa: | <-- | tenperatura jaistean asetasun magnetizazioa (handitu beharrean, ferromagnetiko arruntetan gertatzen den bezala) txikiagotu egiten da. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bereziki aipatzekoa da Fe70Al30 aleazio ordenatuaren inguruko aleazioen portamolde magnetikoa: tenperatura jaistean asetasun magnetizazioa (handitu beharrean, ferromagnetiko arruntetan gertatzen den bezala) txikiagotu egiten da. | <-- | Portamolde hori, duela hainbat urte lehen aldiz behatu arren, oraindik ez da erabat ulertzen. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azken urte hauetan industria desberdinek apostu sendo bat egin dute FeAl aleazioen garapenerako, bereziki aplikazio estrukturaletarako. Izan ere, Audi enpresak 1994ean Neckarslum herrian Aluminioaren Zentrua eraiki zuen (duela bost bat urte Aluminioa eta Eraikuntza Arina Diseinurako Zentrua izenez berbaitaiatua), bertan konpaniaren ikonoa den A8 autoa sortuz. Aleazio hauen ezaugarri handienetako bat da, egituraren edozein desberdintasuna edo aldaketa aleazioen portamolde magnetikoan zuzenean islatzen dela. Horrela, nahikoa da mailu batekin, adibidez, apurtxo bat mailukatzea seinale ferromagnetikoaren handipen bortitza gertatzeko. Gainera, kontzentrazioaren aldaketa oso txikiek ezaugarri magnetikoaren aldaketa handiak eragiten dituzte. | <-- | Bereziki aipatzekoa da Fe70Al30 aleazio ordenatuaren inguruko aleazioen portamolde magnetikoa: tenperatura jaistean asetasun magnetizazioa (handitu beharrean, ferromagnetiko arruntetan gertatzen den bezala) txikiagotu egiten da. Portamolde hori, duela hainbat urte lehen aldiz behatu arren, oraindik ez da erabat ulertzen. Ez da beraz harritzekoa, Fe-aberats diren FeAl aleazioak" froga-eremu" oso aproposatzat kalifikatuak izatea magnetismoaren oinarrizko teoriak eta hipotesiak frogatzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa horren helburu nagusia jokamolde magnetiko arraro horien ulertzea da, neurriko aluminiuroak diseina ahal izateko. | <-- | Material horien propietateak (bereziki mekanikoak) asko hobetu daitezkeenentz hirugarren elementu bat gehituz, hirugarren elementu horren eragina ere sistematikoki ikertzen dugu. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azken urte hauetan gai honekin loturiko 2 doktorego tesi irakurri dira: | <-- | -- Estibaliz APINAN IZ FDE Z de LARR INOA" Theoretical and experimental study of the relationship between structural and magnetic properties in Fe-Al alloys" Julio de 2003. -- Damian MART IN RODR IGUE Z "Estudio sobre la influencia del orden intermetalico en las propiedades magneticas de las aleaciones Fe-Al ricas en Fe" Febrero de 2007. | elaborazioa | N-S | ZTF10-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Alde batetik nanoharien, nanoirlen edo xafla mehen (zenbait plano atomiko hazten direnean era kontrolatuan azal baten gainean) egitura atomikoak eta propietate dinamikoak aztertzen ditugu. | <-- | Nanohari metalikoetan tamainako efektu kuantikoak eta garraio elektronikoa aztertu ditugu. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure ikerketaren helburu nagusia nanoegituren propietate elektronikoak zein propietate dinamikoak teorikoki aztertzea da, isolaturik edo azalen gainean daudenean. Nanoegitura hauek garrantzitsuak dira material berrien edo gailu nanoelektroniko berrien diseinurako, alde batetik, baina bestetik interesgarriak dira oinarrizko ikuspegitik, beraietan jokabide kuantikoa azaltzen baita. Bi ikerketa lerro desberdinak bereiz ditzakegu. Alde batetik nanoharien, nanoirlen edo xafla mehen (zenbait plano atomiko hazten direnean era kontrolatuan azal baten gainean) egitura atomikoak eta propietate dinamikoak aztertzen ditugu. Nanohari metalikoetan tamainako efektu kuantikoak eta garraio elektronikoa aztertu ditugu. Gure ikerketaren motibazioa 90. hamarkadan garatutako MCB J (Mechanically Controllable Break-Junction) teknikarekin egindako esperimentuak dira. Egiturako eta garraio elektronikoko kalkuluetan DFT (Density Functional Theory) teoria, "multigrid" metodoekin, eta WPP (Wave-Packet Propagation) metodoa erabili ditugu. Aztertu dugun beste sistema irla metalikoak dira, plano atomiko gutxi batzuk azalen gainean hazten direnean, bereziki Pb irlak Cu(111) azalaren gainean. Esperimentalki frogatu denez, STS tunel espektroskopiarekin adibidez, garaiera jakina duten irlek maizago agertzen dira besteak baino. Jokabide bitxi horren arrazoia hauxe da: irletako elektroiak konfinatuta daude azalarekiko norabide perpendikularrean. Haien egoerak putzu kuantikoak edo QWS (Quantum Well States) deitzen dira, eta ondorio nabariak dituzte propietate askotan, adibidez supereroankortasunean. Sistema honen energia aztertu dugu dimentsio bakarreko eredua eta DFT baliatuz, baina baita ere ab-initio tekniken bidez, VASP kodearekin. Bestaldetik, nanoegituren erantzun elektromagnetikoaz aritu gara, hain zuen ere sorta elektronikoarekin eta argiarekin duten interakzioaz. Kasu honetan gure abiapuntua energi galerako Mikroskopia Elektronikoko (EELS ) esperimentuak izan dira alde batetik, eta bestetik mikroskopia optikoak. Esperimentu hauetan plamoiak kitzikatzen dira nanoegituretan, hau da dentsitate elektronikoaren erresonantziak, nanoegituraren eta beraren inguruaren menpekoak direnak. Bereziki sorta elektronikoaren inguruan gertatzen diren partikula metalikoen koaleszentzia fenomenoetan interesaturik gaude. Arlo honen barruan "nanoshell" eta dimeroen elkarrekintza argiarekin aztertzen ari gara. Problema hauek interes handikoak dira nanoplasmonikaren arlo berrian. Azterketa teorikoan Maxwell-en ekuazioak sistema konplexuetan ebatzi behar dira eta horretarako BE M (Boundary Element Method) delako metodoa erabiltzen dugu. Aipaturiko gai batzuk Eduardo Ogandok 2004. urtean defendatu zuen tesian, "Quantum size effects and stability of nanostructures", bilduta daude. Beste batzuk Olalla Perez eta Asier Zugarramurdi garatzen ari diren tesi lanen parte dira. | <-- | Gai guztiak Donostiako Materialen Fisika Saila, DIPC eta Centro Mixto CS IC-UPV erakundeetako partaideekin lankidetzan garatzen dira. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | Beginning | kasu | Zientzia | |
| Gure ikerketaren helburu nagusia nanoegituren propietate elektronikoak zein propietate dinamikoak teorikoki aztertzea da, isolaturik edo azalen gainean daudenean. | <-- | Nanoegitura hauek garrantzitsuak dira material berrien edo gailu nanoelektroniko berrien diseinurako, alde batetik, baina bestetik interesgarriak dira oinarrizko ikuspegitik, beraietan jokabide kuantikoa azaltzen baita. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Esperimentalki frogatu denez, STS tunel espektroskopiarekin adibidez, garaiera jakina duten irlek maizago agertzen dira besteak baino. Jokabide bitxi horren arrazoia hauxe da: irletako elektroiak konfinatuta daude azalarekiko norabide perpendikularrean. | <-- | Haien egoerak putzu kuantikoak edo QWS (Quantum Well States) deitzen dira, eta ondorio nabariak dituzte propietate askotan, adibidez supereroankortasunean. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Alde batetik nanoharien, nanoirlen edo xafla mehen (zenbait plano atomiko hazten direnean era kontrolatuan azal baten gainean) egitura atomikoak eta propietate dinamikoak aztertzen ditugu. Nanohari metalikoetan tamainako efektu kuantikoak eta garraio elektronikoa aztertu ditugu. Gure ikerketaren motibazioa 90. hamarkadan garatutako MCB J (Mechanically Controllable Break-Junction) teknikarekin egindako esperimentuak dira. Egiturako eta garraio elektronikoko kalkuluetan DFT (Density Functional Theory) teoria, "multigrid" metodoekin, eta WPP (Wave-Packet Propagation) metodoa erabili ditugu. | <-- | Aztertu dugun beste sistema irla metalikoak dira, plano atomiko gutxi batzuk azalen gainean hazten direnean, bereziki Pb irlak Cu(111) azalaren gainean. Esperimentalki frogatu denez, STS tunel espektroskopiarekin adibidez, garaiera jakina duten irlek maizago agertzen dira besteak baino. Jokabide bitxi horren arrazoia hauxe da: irletako elektroiak konfinatuta daude azalarekiko norabide perpendikularrean. Haien egoerak putzu kuantikoak edo QWS (Quantum Well States) deitzen dira, eta ondorio nabariak dituzte propietate askotan, adibidez supereroankortasunean. Sistema honen energia aztertu dugu dimentsio bakarreko eredua eta DFT baliatuz, baina baita ere ab-initio tekniken bidez, VASP kodearekin. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Kasu honetan gure abiapuntua energi galerako Mikroskopia Elektronikoko (EELS ) esperimentuak izan dira alde batetik, eta bestetik mikroskopia optikoak. Esperimentu hauetan plamoiak kitzikatzen dira nanoegituretan, hau da dentsitate elektronikoaren erresonantziak, nanoegituraren eta beraren inguruaren menpekoak direnak. Bereziki sorta elektronikoaren inguruan gertatzen diren partikula metalikoen koaleszentzia fenomenoetan interesaturik gaude. Arlo honen barruan "nanoshell" eta dimeroen elkarrekintza argiarekin aztertzen ari gara. Problema hauek interes handikoak dira nanoplasmonikaren arlo berrian. | <-- | Azterketa teorikoan Maxwell-en ekuazioak sistema konplexuetan ebatzi behar dira eta horretarako BE M (Boundary Element Method) delako metodoa erabiltzen dugu. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bestaldetik, nanoegituren erantzun elektromagnetikoaz aritu gara, hain zuen ere sorta elektronikoarekin eta argiarekin duten interakzioaz. | <-- | Kasu honetan gure abiapuntua energi galerako Mikroskopia Elektronikoko (EELS ) esperimentuak izan dira alde batetik, eta bestetik mikroskopia optikoak. Esperimentu hauetan plamoiak kitzikatzen dira nanoegituretan, hau da dentsitate elektronikoaren erresonantziak, nanoegituraren eta beraren inguruaren menpekoak direnak. Bereziki sorta elektronikoaren inguruan gertatzen diren partikula metalikoen koaleszentzia fenomenoetan interesaturik gaude. Arlo honen barruan "nanoshell" eta dimeroen elkarrekintza argiarekin aztertzen ari gara. Problema hauek interes handikoak dira nanoplasmonikaren arlo berrian. Azterketa teorikoan Maxwell-en ekuazioak sistema konplexuetan ebatzi behar dira eta horretarako BE M (Boundary Element Method) delako metodoa erabiltzen dugu. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure ikerketaren helburu nagusia nanoegituren propietate elektronikoak zein propietate dinamikoak teorikoki aztertzea da, isolaturik edo azalen gainean daudenean. Nanoegitura hauek garrantzitsuak dira material berrien edo gailu nanoelektroniko berrien diseinurako, alde batetik, baina bestetik interesgarriak dira oinarrizko ikuspegitik, beraietan jokabide kuantikoa azaltzen baita. Bi ikerketa lerro desberdinak bereiz ditzakegu. Alde batetik nanoharien, nanoirlen edo xafla mehen (zenbait plano atomiko hazten direnean era kontrolatuan azal baten gainean) egitura atomikoak eta propietate dinamikoak aztertzen ditugu. Nanohari metalikoetan tamainako efektu kuantikoak eta garraio elektronikoa aztertu ditugu. Gure ikerketaren motibazioa 90. hamarkadan garatutako MCB J (Mechanically Controllable Break-Junction) teknikarekin egindako esperimentuak dira. Egiturako eta garraio elektronikoko kalkuluetan DFT (Density Functional Theory) teoria, "multigrid" metodoekin, eta WPP (Wave-Packet Propagation) metodoa erabili ditugu. Aztertu dugun beste sistema irla metalikoak dira, plano atomiko gutxi batzuk azalen gainean hazten direnean, bereziki Pb irlak Cu(111) azalaren gainean. Esperimentalki frogatu denez, STS tunel espektroskopiarekin adibidez, garaiera jakina duten irlek maizago agertzen dira besteak baino. Jokabide bitxi horren arrazoia hauxe da: irletako elektroiak konfinatuta daude azalarekiko norabide perpendikularrean. Haien egoerak putzu kuantikoak edo QWS (Quantum Well States) deitzen dira, eta ondorio nabariak dituzte propietate askotan, adibidez supereroankortasunean. Sistema honen energia aztertu dugu dimentsio bakarreko eredua eta DFT baliatuz, baina baita ere ab-initio tekniken bidez, VASP kodearekin. Bestaldetik, nanoegituren erantzun elektromagnetikoaz aritu gara, hain zuen ere sorta elektronikoarekin eta argiarekin duten interakzioaz. Kasu honetan gure abiapuntua energi galerako Mikroskopia Elektronikoko (EELS ) esperimentuak izan dira alde batetik, eta bestetik mikroskopia optikoak. Esperimentu hauetan plamoiak kitzikatzen dira nanoegituretan, hau da dentsitate elektronikoaren erresonantziak, nanoegituraren eta beraren inguruaren menpekoak direnak. Bereziki sorta elektronikoaren inguruan gertatzen diren partikula metalikoen koaleszentzia fenomenoetan interesaturik gaude. Arlo honen barruan "nanoshell" eta dimeroen elkarrekintza argiarekin aztertzen ari gara. Problema hauek interes handikoak dira nanoplasmonikaren arlo berrian. Azterketa teorikoan Maxwell-en ekuazioak sistema konplexuetan ebatzi behar dira eta horretarako BE M (Boundary Element Method) delako metodoa erabiltzen dugu. | <-- | Aipaturiko gai batzuk Eduardo Ogandok 2004. urtean defendatu zuen tesian, "Quantum size effects and stability of nanostructures", bilduta daude. Beste batzuk Olalla Perez eta Asier Zugarramurdi garatzen ari diren tesi lanen parte dira. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure ikerketaren helburu nagusia nanoegituren propietate elektronikoak zein propietate dinamikoak teorikoki aztertzea da, isolaturik edo azalen gainean daudenean. Nanoegitura hauek garrantzitsuak dira material berrien edo gailu nanoelektroniko berrien diseinurako, alde batetik, baina bestetik interesgarriak dira oinarrizko ikuspegitik, beraietan jokabide kuantikoa azaltzen baita. | <-- | Bi ikerketa lerro desberdinak bereiz ditzakegu. Alde batetik nanoharien, nanoirlen edo xafla mehen (zenbait plano atomiko hazten direnean era kontrolatuan azal baten gainean) egitura atomikoak eta propietate dinamikoak aztertzen ditugu. Nanohari metalikoetan tamainako efektu kuantikoak eta garraio elektronikoa aztertu ditugu. Gure ikerketaren motibazioa 90. hamarkadan garatutako MCB J (Mechanically Controllable Break-Junction) teknikarekin egindako esperimentuak dira. Egiturako eta garraio elektronikoko kalkuluetan DFT (Density Functional Theory) teoria, "multigrid" metodoekin, eta WPP (Wave-Packet Propagation) metodoa erabili ditugu. Aztertu dugun beste sistema irla metalikoak dira, plano atomiko gutxi batzuk azalen gainean hazten direnean, bereziki Pb irlak Cu(111) azalaren gainean. Esperimentalki frogatu denez, STS tunel espektroskopiarekin adibidez, garaiera jakina duten irlek maizago agertzen dira besteak baino. Jokabide bitxi horren arrazoia hauxe da: irletako elektroiak konfinatuta daude azalarekiko norabide perpendikularrean. Haien egoerak putzu kuantikoak edo QWS (Quantum Well States) deitzen dira, eta ondorio nabariak dituzte propietate askotan, adibidez supereroankortasunean. Sistema honen energia aztertu dugu dimentsio bakarreko eredua eta DFT baliatuz, baina baita ere ab-initio tekniken bidez, VASP kodearekin. Bestaldetik, nanoegituren erantzun elektromagnetikoaz aritu gara, hain zuen ere sorta elektronikoarekin eta argiarekin duten interakzioaz. Kasu honetan gure abiapuntua energi galerako Mikroskopia Elektronikoko (EELS ) esperimentuak izan dira alde batetik, eta bestetik mikroskopia optikoak. Esperimentu hauetan plamoiak kitzikatzen dira nanoegituretan, hau da dentsitate elektronikoaren erresonantziak, nanoegituraren eta beraren inguruaren menpekoak direnak. Bereziki sorta elektronikoaren inguruan gertatzen diren partikula metalikoen koaleszentzia fenomenoetan interesaturik gaude. Arlo honen barruan "nanoshell" eta dimeroen elkarrekintza argiarekin aztertzen ari gara. Problema hauek interes handikoak dira nanoplasmonikaren arlo berrian. Azterketa teorikoan Maxwell-en ekuazioak sistema konplexuetan ebatzi behar dira eta horretarako BE M (Boundary Element Method) delako metodoa erabiltzen dugu. | elaborazioa | N-S | ZTF11-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Material adimenduak (SMART MATER IALS ) kanpo-kinada fisiko edo kimiko batzuen aurrean era itzulgarrian eta kontrolatuan erantzuteko gai diren materialak dira, | <-- | bere propietateren bat aldatuz, luzeera, adibidez. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | End | adibidez | Zientzia | |
| Material adimenduak (SMART MATER IALS ) kanpo-kinada fisiko edo kimiko batzuen aurrean era itzulgarrian eta kontrolatuan erantzuteko gai diren materialak dira, bere propietateren bat aldatuz, luzeera, adibidez. | <-- | Forma-memoria duten aleazioak (SMA) eta forma-memoria ferromagnetiko duten aleazioak (FSMA), mota hauetako material batzuk dira, jatorrizko forma gogoratu eta berreskuratzeko gai direnak, nahiz eta deformazio-prozesu bat jasan izan. Deformazio-prozesu hau, eremu magnetikoa edota tenperatura aldaketaren ondorioz gerta daiteke. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Material hauen sentikortasuna dela eta, sentsoreak eta eragingailuak diseinatzeko erabil daitezke, baita adimendun sistemak eta estrukturak konfiguratzeko ere, egokiak edo hoberenak diren baldintzetara moldatuz. | <-- | Propietate hau dela eta, eragingailua SMA elementu bakar batez osa daiteke, eta horrek, abantaila garrantzitsua suposatzen du mekatronika teknologian eta robotikan dagoen miniaturizazio joera kontutan izanik. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Material adimenduak (SMART MATER IALS ) kanpo-kinada fisiko edo kimiko batzuen aurrean era itzulgarrian eta kontrolatuan erantzuteko gai diren materialak dira, bere propietateren bat aldatuz, luzeera, adibidez. Forma-memoria duten aleazioak (SMA) eta forma-memoria ferromagnetiko duten aleazioak (FSMA), mota hauetako material batzuk dira, jatorrizko forma gogoratu eta berreskuratzeko gai direnak, nahiz eta deformazio-prozesu bat jasan izan. Deformazio-prozesu hau, eremu magnetikoa edota tenperatura aldaketaren ondorioz gerta daiteke. | <-- | Material hauen sentikortasuna dela eta, sentsoreak eta eragingailuak diseinatzeko erabil daitezke, baita adimendun sistemak eta estrukturak konfiguratzeko ere, egokiak edo hoberenak diren baldintzetara moldatuz. Propietate hau dela eta, eragingailua SMA elementu bakar batez osa daiteke, eta horrek, abantaila garrantzitsua suposatzen du mekatronika teknologian eta robotikan dagoen miniaturizazio joera kontutan izanik. Hala ere, material hauen fase-transizioa histeretikoa denez, zehaztasun txikiko mugimenduak kontrolatu ahal izateko kontrol seinalearen esfortzu handiak beharrezkoak izaten dira. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Hala ere, lehenago esan den bezala, material hauek duten histeresiak kontrola zailtzen du. | <-- | Histeresiaren efektuak kontrol eskeman sartuz, sistema kontrolatzeko egin beharreko esfortzuak nabarmenki gutxitzen dira. Sare Neuronal bat trebatu da alderantzizko histeresia inplementatzeko asmoz, sistema osoa era linealean jokatu dezan. Esfortzuen hobekuntzak posizionatze-gailuen fidagarritasuna eta iraunkortasuna handiagotzea inplikatzen du. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa lan-ildo honetan, material hauen uzkurdura eta erlaxazioa zehaztasunez kontrolatzeko bideak proposatu ditugu. | <-- | Kontrol esperimentu ugari egin dira garatutako zenbait gailu esperimentaletan, mugimendu zorrotza sor dezakeen SMA materialak eragingailu bezala erabiltzeko benetako aukerak ikertuz. Lortutako emaitza esperimentalek SMA materialaren kasuan, mikra bateko zehaztazunezko higidura lor daitekeela erakusten dute, beti ere posizio sentsore egoki bat erabiliz gero, LVDT a esaterako. FSMA materialarekin ordea, zehaztasun nanometrikoa lortu da. Hala ere, lehenago esan den bezala, material hauek duten histeresiak kontrola zailtzen du. Histeresiaren efektuak kontrol eskeman sartuz, sistema kontrolatzeko egin beharreko esfortzuak nabarmenki gutxitzen dira. Sare Neuronal bat trebatu da alderantzizko histeresia inplementatzeko asmoz, sistema osoa era linealean jokatu dezan. Esfortzuen hobekuntzak posizionatze-gailuen fidagarritasuna eta iraunkortasuna handiagotzea inplikatzen du. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa lan-ildo honetan, material hauen uzkurdura eta erlaxazioa zehaztasunez kontrolatzeko bideak proposatu ditugu. Kontrol esperimentu ugari egin dira garatutako zenbait gailu esperimentaletan, mugimendu zorrotza sor dezakeen SMA materialak eragingailu bezala erabiltzeko benetako aukerak ikertuz. Lortutako emaitza esperimentalek SMA materialaren kasuan, mikra bateko zehaztazunezko higidura lor daitekeela erakusten dute, beti ere posizio sentsore egoki bat erabiliz gero, LVDT a esaterako. FSMA materialarekin ordea, zehaztasun nanometrikoa lortu da. Hala ere, lehenago esan den bezala, material hauek duten histeresiak kontrola zailtzen du. Histeresiaren efektuak kontrol eskeman sartuz, sistema kontrolatzeko egin beharreko esfortzuak nabarmenki gutxitzen dira. Sare Neuronal bat trebatu da alderantzizko histeresia inplementatzeko asmoz, sistema osoa era linealean jokatu dezan. Esfortzuen hobekuntzak posizionatze-gailuen fidagarritasuna eta iraunkortasuna handiagotzea inplikatzen du. | <-- | Lan-ildo berriak bi dira bereziki. Alde batetik, SMA materialak mugimendu zorrotza sor dezakeen eragingailu bezala erabiltzeko benetako aukerak ikertu ondoren, eta eragingailu bat diseinatu ondoren, materiala bera sentsore bezala erabiltzea aukera bat da, hau da, hariaren erresistenzia neurtuz uzkurdura ondorioztatu, beste sentsore baten beharrik ez izateko. Eta bestetik, eragingailu hauek elementu hauskorrak hartzeko erabil daitezkela kontutan izanik, eta mikromekatronika arloaren aplikazio batzuentzako posizioa soilik kontrolatzea nahikoa ez denez, elementua hartzean eragingailuak egindako indarra kontrolatzea ere derrigorrezkoa izaten da. Horrexegatik, lan-ildo berri bat eragingailuetan indar-kontrola egitean datza. | elaborazioa | N-S | ZTF12-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Telekomunikazio sistema baten transmititutako seinalearen kalitatea, nagusiki, transmisio-kateetako potentzia-anplifikadoreek sortzen duten distortsioaren araberakoa da. | <-- | gainera, zirkuitu hauek sistema osoaren kontsumo totalaren parte oso garrantzitsu baten eragile dira. | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | Beginning | gainera | Zientzia | |
| Eraginkortasun handiko eta distortsio-baxuko anplifikadoreen beharrak, besteak beste, anplifikadore zein transmisoreetarako linealizazio teknikak sustatu ditu. | <-- | Gaur egun, lan hauei dagozkien aplikazioak interes estrategikokoak dira: telefonia mugikorra, WLAN, VSAT sistemak, Wireless Broadband... | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | Middle | besteak beste | Zientzia | |
| Zentzu honetan, gure ikerkuntza taldeak mikrouhin-zirkuituen dinamika ez-linealaren arloan etengabeko lana egin du azken urte hauetan zehar. Lan hauen emaitza izan da polo-zero identifikazioan oinarritutako egonkortasun analisirako tekniken garapena. | <-- | Ikerkuntza lerro honetan eman diren aurrerapausoetan berebiziko garrantzia izan du gure saileko beste jakintza arloetako ikertzaileekin egindako lankidetzak (zehazki Josu Jugo eta Ibone Lizarraga, Sistemen Ingeniaritza eta Automatika arlokoak). | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Telekomunikazio sistema baten transmititutako seinalearen kalitatea, nagusiki, transmisio-kateetako potentzia-anplifikadoreek sortzen duten distortsioaren araberakoa da. Gainera, zirkuitu hauek sistema osoaren kontsumo totalaren parte oso garrantzitsu baten eragile dira. Honegatik, ekipamendu mugikor edo espazioratutako ekipamenduetan potentzia-anplifikadoreen errendimenduaren optimizazioa ezinbestekoa da bateriaren iraupena luzatzeko. | <-- | Eraginkortasun handiko eta distortsio-baxuko anplifikadoreen beharrak, besteak beste, anplifikadore zein transmisoreetarako linealizazio teknikak sustatu ditu. Gaur egun, lan hauei dagozkien aplikazioak interes estrategikokoak dira: telefonia mugikorra, WLAN, VSAT sistemak, Wireless Broadband... | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gainera, etorkizuneko haririk gabeko komunikazio-sistemen garapenean, potentzia-anplifikadoreek birkonfigurazio dinamikorako aukera izan beharko dute aplikazio ezberdinetara egokitzeko. | <-- | Honela izanda, potentzia-anplifikadorearen multi-banda funtzionamendua ahalbidetzeko egokitzapen-sare birkonfiguragarriak behar izango dira. MEMS-ek dituzten egokitze, isolamendu eta integrazio ezaugarriak direla eta, egokitzapen-sare birkonfiguragarrien inplementaziorako RF-ko MEMS-ak erabiltzea soluzio berria, erakargarria eta potentzialki oso eraginkorra da. | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure ikerkuntza taldearen helburu nagusia, komunikazioetarako RF eta mikrouhin anplifikadore eta transmisoreen analisi, diseinu, fabrikazio eta testerako teknologien azterketa eta garapena da, baita ere sistema hauen karakterizazioa, ereduztatzea eta simulazioa seinale-konplexuen presentzian. | <-- | Telekomunikazio sistema baten transmititutako seinalearen kalitatea, nagusiki, transmisio-kateetako potentzia-anplifikadoreek sortzen duten distortsioaren araberakoa da. Gainera, zirkuitu hauek sistema osoaren kontsumo totalaren parte oso garrantzitsu baten eragile dira. Honegatik, ekipamendu mugikor edo espazioratutako ekipamenduetan potentzia-anplifikadoreen errendimenduaren optimizazioa ezinbestekoa da bateriaren iraupena luzatzeko. Eraginkortasun handiko eta distortsio-baxuko anplifikadoreen beharrak, besteak beste, anplifikadore zein transmisoreetarako linealizazio teknikak sustatu ditu. Gaur egun, lan hauei dagozkien aplikazioak interes estrategikokoak dira: telefonia mugikorra, WLAN, VSAT sistemak, Wireless Broadband... Bestalde, espero ez diren seinaleen edo portaera oszilakorren agerpena arazo oso kritikoa da maiztasun altuko potentzia-anplifikadoreen diseinatzaileentzat. Ezinbestekoa da diseinu-fasean portaera hauen agerpena aurreikusi ahal izatea (ohiko CAD tresnen bidez) eta portaera hauek aztertzeko aukera izatea anplifikadorearen lan-eremu osoan. Era honetan, iragarpen fidagarri bati esker, portaera hauek ezabatzeko estrategiak hasierako diseinu faseetatik aplika daitezke, anplifikadoreen diseinu eta garapen zikloak nabarmenki laburtuz. Zentzu honetan, gure ikerkuntza taldeak mikrouhin-zirkuituen dinamika ez-linealaren arloan etengabeko lana egin du azken urte hauetan zehar. Lan hauen emaitza izan da polo-zero identifikazioan oinarritutako egonkortasun analisirako tekniken garapena. Ikerkuntza lerro honetan eman diren aurrerapausoetan berebiziko garrantzia izan du gure saileko beste jakintza arloetako ikertzaileekin egindako lankidetzak (zehazki Josu Jugo eta Ibone Lizarraga, Sistemen Ingeniaritza eta Automatika arlokoak). Gainera, etorkizuneko haririk gabeko komunikazio-sistemen garapenean, potentzia-anplifikadoreek birkonfigurazio dinamikorako aukera izan beharko dute aplikazio ezberdinetara egokitzeko. Honela izanda, potentzia-anplifikadorearen multi-banda funtzionamendua ahalbidetzeko egokitzapen-sare birkonfiguragarriak behar izango dira. MEMS-ek dituzten egokitze, isolamendu eta integrazio ezaugarriak direla eta, egokitzapen-sare birkonfiguragarrien inplementaziorako RF-ko MEMS-ak erabiltzea soluzio berria, erakargarria eta potentzialki oso eraginkorra da. Bukatzeko, komunikazio sistemetan zarataren eragina kontuan hartu beharreko gai garrantzitsua da. Alor honetan, gure ikerkuntza taldearen helburu nagusiak bi dira. Alde batetik, anplifikadore eta nahasgailuen zarata-figuraren neurketen zehaztasuna hobetzea, eta beste alde batetik, zirkuitu eta sistemetan (anplifikadore, osziladore eta nahasgailuetan bereziki) seinalearen presentzian anplitude-zarata eta fase-zarata neurtu ahal izateko tekniken garapena. | elaborazioa | N-S | ZTF13-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Euskokantauriar Arroaren Kretazeo ertaineko (orain dela 125-100 milioi urte) bilakaera Bizkaiko Golkoaren irekitze-prozesuaren ondorioa da. | <-- | Garai hartan metaturiko sedimentuek erregistratu zituzten arroan izandako prozesuak eta kontrol nagusiak, besteen artean tektonika, sedimentazioa eta fluidoen ihesak. | elaborazioa | N-S | ZTF14-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Iturriei zerien fluidoak hidrokarburotan (metano eta petrolio) aberatsak zirenez mikroorganismo kimiosintetikoek hidrokarburoen oxidazio anaerobikoa eragin zuten sulfatoaren erredukzioaren bitartez, eta honen ondorioz karbonato autigenikoak hauspeatu ziren bertan. Karbonato hauei lotuta fauna kimiosinbiotikoen fosilak (bibalbioak batez ere) agertu dira. Karbonato autigenikoen azterketa multidisziplinarraren bitartez interpretatu ahal izan da ihes egindako fluidoen eta fluxuen ezaugarriak zeintzuk ziren, hala nola fluidoen tenperatura, hidrokarburo-aberastasuna, hidrokarburo motak (metano edo petrolio), hidrokarburoen jatorria eta fluxuen intentsitatea. | <-- | Aipatu fluxu eta fluidoen ezaugarriak zehazteko zenbait analisi mota egin ditugu karbonato autigenikoetan, esate baterako analisi paleontologikoak, petrologikoak, geokimiko inorganikoak (karbono eta oxigeno isotopo egonkorrak) eta geokimiko organikoak (karbono isotopo egonkorrak). | elaborazioa | N-S | ZTF14-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Itsaspeko sedimentuen baitatik fluidoek ihes egin zuten Kretazeo ertaineko zenbait alditan, garaiko itsas hondo anoxikoan iturriak sortu zirelarik. | <-- | Iturriei zerien fluidoak hidrokarburotan (metano eta petrolio) aberatsak zirenez mikroorganismo kimiosintetikoek hidrokarburoen oxidazio anaerobikoa eragin zuten sulfatoaren erredukzioaren bitartez, eta honen ondorioz karbonato autigenikoak hauspeatu ziren bertan. Karbonato hauei lotuta fauna kimiosinbiotikoen fosilak (bibalbioak batez ere) agertu dira. Karbonato autigenikoen azterketa multidisziplinarraren bitartez interpretatu ahal izan da ihes egindako fluidoen eta fluxuen ezaugarriak zeintzuk ziren, hala nola fluidoen tenperatura, hidrokarburo-aberastasuna, hidrokarburo motak (metano edo petrolio), hidrokarburoen jatorria eta fluxuen intentsitatea. Aipatu fluxu eta fluidoen ezaugarriak zehazteko zenbait analisi mota egin ditugu karbonato autigenikoetan, esate baterako analisi paleontologikoak, petrologikoak, geokimiko inorganikoak (karbono eta oxigeno isotopo egonkorrak) eta geokimiko organikoak (karbono isotopo egonkorrak). | elaborazioa | N-S | ZTF14-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Erdi Kretazeoko erregistro estratigrafikoa osatzen duten arroken azterketaren bitartez, ipar ertzeko unez-unezko paleogeografia ezagutzea dugu helburu, hots, garai hartako ingurune sedimentarioen ezaugarriak eta beren banaketa espaziala zehaztea. Xede hau lortzearren erabili ditugun metodo eta teknika nagusiak ondokoak dira: zutabe estratigrafikoen altxaketa eta korrelazioa, fazie-analisia, paleokorronteen neurketa, karbonatozko mikrofazieen analisia, unitate estratigrafikoen bereizketa eta dataketa (fosilak), eta arkitektura deposizionalaren zehaztea. | <-- | Itsaspeko sedimentuen baitatik fluidoek ihes egin zuten Kretazeo ertaineko zenbait alditan, garaiko itsas hondo anoxikoan iturriak sortu zirelarik. Iturriei zerien fluidoak hidrokarburotan (metano eta petrolio) aberatsak zirenez mikroorganismo kimiosintetikoek hidrokarburoen oxidazio anaerobikoa eragin zuten sulfatoaren erredukzioaren bitartez, eta honen ondorioz karbonato autigenikoak hauspeatu ziren bertan. Karbonato hauei lotuta fauna kimiosinbiotikoen fosilak (bibalbioak batez ere) agertu dira. Karbonato autigenikoen azterketa multidisziplinarraren bitartez interpretatu ahal izan da ihes egindako fluidoen eta fluxuen ezaugarriak zeintzuk ziren, hala nola fluidoen tenperatura, hidrokarburo-aberastasuna, hidrokarburo motak (metano edo petrolio), hidrokarburoen jatorria eta fluxuen intentsitatea. Aipatu fluxu eta fluidoen ezaugarriak zehazteko zenbait analisi mota egin ditugu karbonato autigenikoetan, esate baterako analisi paleontologikoak, petrologikoak, geokimiko inorganikoak (karbono eta oxigeno isotopo egonkorrak) eta geokimiko organikoak (karbono isotopo egonkorrak). | elaborazioa | N-S | ZTF14-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Onddoak bizidun heterotroak dira eta ekosistemetako sare konplexuetan parte-hartzen dute, bereziki lurtarretan. | <-- | bertan, onddoek betetzen dituzten funtzioen garrantzia aho batez onartzen da gaur egun. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | Beginning | bertan | Zientzia | |
| Mota honetako lanek, arazo taxonomikoei ez ezik, bestelako galdera zailagoei ere erantzutea dute helburu, hala nola, espezieen biogeografia, taldearen filogenia, eta abar. | <-- | Ikerkuntza lerro honetan kokatzen ditugu "Interconexiones biogeográficas de los Corticiáceos (Aphyllophorales, Basidiomycota) macaronésicos (I.N. M.T. Telleria RJB, Madrid) proiektua, eta Ibai Olariaga egiten ari den" Estudio biosistemático del orden Cantharellales de la Península Ibérica" doktoretza-tesia. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Onddoak bizidun heterotroak dira eta ekosistemetako sare konplexuetan parte-hartzen dute, bereziki lurtarretan. Bertan, onddoek betetzen dituzten funtzioen garrantzia aho batez onartzen da gaur egun. | <-- | Funtzio aipagarrienak hauexek dira: sinbiosietako partaidetza, materia organikoaren mineralizazioan eta deskonposaketan eragile nagusienetarikoak, lurraren eraketa eta atxikipena erraztu eta elikagai iturria, besteak beste (Trappe & Luoma, 1992). | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Lerro honetako lanak korologikoak eta deskriptiboak dira oinarrian, baina azken urteetan, eta "Flora Micológica Ibérica" proiektua ardatz hartuta, cantharellaleak edo teleforazeo erresupinatuak bezalako kortiziazeo talde konkretuen azterketa biosistematikoa egiten ari gara. | <-- | Mota honetako lanek, arazo taxonomikoei ez ezik, bestelako galdera zailagoei ere erantzutea dute helburu, hala nola, espezieen biogeografia, taldearen filogenia, eta abar. Ikerkuntza lerro honetan kokatzen ditugu "Interconexiones biogeográficas de los Corticiáceos (Aphyllophorales, Basidiomycota) macaronésicos (I.N. M.T. Telleria RJB, Madrid) proiektua, eta Ibai Olariaga egiten ari den" Estudio biosistemático del orden Cantharellales de la Península Ibérica" doktoretza-tesia. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Zerbait baloratzeko lehendabizi ezagutu egin behar dela kontuan hartuta, Mikologia taldea bere hastapenetatik ari da onddoen, eta bereziki Basidiomikotoen, biodibertsitatea aztertzen duen lerroa garatzen, Euskal Autonomi Erkidegoan zein penintsula mailan. | <-- | Lerro honetako lanak korologikoak eta deskriptiboak dira oinarrian, baina azken urteetan, eta "Flora Micológica Ibérica" proiektua ardatz hartuta, cantharellaleak edo teleforazeo erresupinatuak bezalako kortiziazeo talde konkretuen azterketa biosistematikoa egiten ari gara. Mota honetako lanek, arazo taxonomikoei ez ezik, bestelako galdera zailagoei ere erantzutea dute helburu, hala nola, espezieen biogeografia, taldearen filogenia, eta abar. Ikerkuntza lerro honetan kokatzen ditugu "Interconexiones biogeográficas de los Corticiáceos (Aphyllophorales, Basidiomycota) macaronésicos (I.N. M.T. Telleria RJB, Madrid) proiektua, eta Ibai Olariaga egiten ari den" Estudio biosistemático del orden Cantharellales de la Pení
nsula Ibérica" doktoretza-tesia. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Mota honetako lanak oinarrizkoak eta ezinbestekoak dira kudeaketa eta kontserbazio planak garatzeko. | <-- | Arlo honetan aipatzekoak dira E. Sarrionandiak burututako "Estudio de las micocenosis de macromicetos de los encinares del País Vasco" izenburua duen doktoretza-tesia, eta N. Rodriguez-en "Estudio de la Comunidad ectomicorríca de las plantaciones de Quercus rubra L. Su caracterización, dinámica y aplicación en silvicultura", azken kasu hontan ikuspuntu aplikatuagoarekin eta M.K. Dunabeitiaren kolaborazioaz egindakoa. Lerro berean, eta erabilpen desberdina duten inguruetako onddo-komunitateak aztertzeko helburuarekin "Análisis de la biodiversidad de los macromicetos de la Reserva de la Biosfera de Urdaibai. E influencia de los usos del suelo en la comunidad fúngica" proiektua garatu da. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikasketa mikozenologikoek ekosistemen biodibertsitateari buruzko informazio orokorra eskaintzen dute eta baita bere kontserbazio egoerari buruzko informazioa ere. | <-- | Mota honetako lanak oinarrizkoak eta ezinbestekoak dira kudeaketa eta kontserbazio planak garatzeko. Arlo honetan aipatzekoak dira E. Sarrionandiak burututako "Estudio de las micocenosis de macromicetos de los encinares del País Vasco" izenburua duen doktoretza-tesia, eta N. Rodriguez-en "Estudio de la Comunidad ectomicorrícica de las plantaciones de Quercus rubra L. Su caracterización, dinámica y aplicación en silvicultura", azken kasu hontan ikuspuntu aplikatuagoarekin eta M.K. Dunabeitiaren kolaborazioaz egindakoa. Lerro berean, eta erabilpen desberdina duten inguruetako onddo-komunitateak aztertzeko helburuarekin "Análisis de la biodiversidad de los macromicetos de la Reserva de la Biosfera de Urdaibai. E influencia de los usos del suelo en la comunidad fúngica" proiektua garatu da. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Onddo komunitateen ikasketa da taldearen ikerkuntza lerroetako beste bat. | <-- | Ikasketa mikozenologikoek ekosistemen biodibertsitateari buruzko informazio orokorra eskaintzen dute eta baita bere kontserbazio egoerari buruzko informazioa ere. Mota honetako lanak oinarrizkoak eta ezinbestekoak dira kudeaketa eta kontserbazio planak garatzeko. Arlo honetan aipatzekoak dira E. Sarrionandiak burututako "Estudio de las micocenosis de macromicetos de los encinares del País Vasco" izenburua duen doktoretza-tesia, eta N. Rodriguez-en "Estudio de la Comunidad ectomicorrícica de las plantaciones de Quercus rubra L. Su caracterización, dinámica y aplicación en silvicultura", azken kasu hontan ikuspuntu aplikatuagoarekin eta M.K. Dunabeitiaren kolaborazioaz egindakoa. Lerro berean, eta erabilpen desberdina duten inguruetako onddo-komunitateak aztertzeko helburuarekin "Análisis de la biodiversidad de los macromicetos de la Reserva de la Biosfera de Urdaibai. E influencia de los usos del suelo en la comunidad fúngica" proiektua garatu da. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azken finean, ingurumen-hitzamenetako helburuak lortzeko berebiziko garrantzia duten ekintzak baitira. | <-- | Euskal Autonomi Erkidegoko onddoen kontserbazioa eta dibertsitatea lelopean 10 panel landu eta eratu dira, eta horrez gain, Euskal Autonomi Erkidegoko eta Cantabriako mehatxatutako onddoen behin-behineko Zerrneda Gorria ere egin da. Ildo beretik Cesar San Juan soziologoarekin elkarlanean ''Análisis socio-ambiental de la utilización de los recursos micológicos en el territorio histórico de Bizkaia'' izenburua duen proiektua burutu da. | elaborazioa | N-S | ZTF15-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bada zientziaren esparru bat, bereziki egokia, material berrien garapena sustatzen duten diziplina arteko interakzioak aztertzeko: Materialak izeneko esparrua, hain zuzen. | <-- | Azterketa horien funtsa, konposizioa, egitura, propietateak eta konposatuak bukaerako produktuan izango duten aplikazioa zehaztea da. | elaborazioa | N-S | ZTF16-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| 1. Solido mikroporotsuak, hau da, beren konposizioan eraikin ezorganikoari lotuta (hibridoak) edo ez lotuta (template) dauden molekula organikoak dituztenak, barne-porositatea edo ehundura-porositatea duten materialen balizko aitzindariak izan daitezke. | <-- | Fase horiek, zeolitak, eta oro har, zeotipoak bezala erabil daitezke: gasen banaketa industri-prozesuetan, molekulak hautatzeko edota prozesu katalitikoetan. Halaber, solido mikroporotsu horien egituretan protonatuak dauden diamina organikoen ordez, Li+ edo Na+ bezalako katioi alkalino txikiak gehitzeak eroaletasun ionikoen fenomenoa errazten du. horrela, bada, materialok, aurrez, energia eraginkor, berriztagarri eta garbiaren eremura bidera daitezke. | elaborazioa | N-S | ZTF16-GS.rs3 | GS | Multiple | horrela, bada... bi multzo | Zientzia | |
| Bada zientziaren esparru bat, bereziki egokia, material berrien garapena sustatzen duten diziplina arteko interakzioak aztertzeko: Materialak izeneko esparrua, hain zuzen. Azterketa horien funtsa, konposizioa, egitura, propietateak eta konposatuak bukaerako produktuan izango duten aplikazioa zehaztea da. Izan ere, gure talde honen erronka nagusia ikertutako materialok etorkizunean izan litzateketen aplikazioak zehaztea da. Gure azterketek era askotakoak dira: hasi fosfato, fosfito, vanadato, selenito eta arseniatoetatik eta industriarako bereziki interesgarriak izan litezkeen aplikazio magnetikoak, eroaleak, katalitikoak, magnetoerresistiboak edo elektrokimikoak izan ditzaketen oxido mistoen mikroegituren, morfologiaren eta ezaugarri termomekanikoen azterketaraino. Horrela, bada, talde honen aztergaiak bi multzotan sailka ditzakegu: 1. Solido mikroporotsuak, hau da, beren konposizioan eraikin ezorganikoari lotuta (hibridoak) edo ez lotuta (template) dauden molekula organikoak dituztenak, barne-porositatea edo ehundura-porositatea duten materialen balizko aitzindariak izan daitezke. Fase horiek, zeolitak, eta oro har, zeotipoak bezala erabil daitezke: gasen banaketa industri-prozesuetan, molekulak hautatzeko edota prozesu katalitikoetan. Halaber, solido mikroporotsu horien egituretan protonatuak dauden diamina organikoen ordez, Li+ edo Na+ bezalako katioi alkalino txikiak gehitzeak eroaletasun ionikoen fenomenoa errazten du. Horrela, bada, materialok, aurrez, energia eraginkor, berriztagarri eta garbiaren eremura bidera daitezke. 2. Azken urteotan oxido solidozko erregai zelulen (SO FC) teknologiak aurrerapen handia bizi izan du energia garbia sortzeko sistema legez. Testuinguru horretan, ikerketa talde honen jarduerak ardatz bi hauek ditu nagusi: batetik, beren ezaugarri elektrokimikoak hobetze aldera, material berriak sintetizatzea; bestetik, elektrodo berriak diseinatzeko asmoz, erregai zelulen portaera elektrokimikoa eta zelula osatzen duten materialen karakterizazioa aztertzea. Epe luzera planteatu diren helburuak eta lan-ildoa, besteak beste, honexetara bideratu dira: teknologia honetan baliatzen diren materialen kostua gutxitzera, tenperatura baxuagoetan lan egitea ahalbidetzen duten materialak aztertzera eta, azkenik, lortutakoen iraunkortasuna handitzera, hots, teknologia honekin batera sortzen diren arazoak murriztera; izan ere, gerora, teknologia hau errazago merkaturatu ahal izatea ekarriko du horrek. | <-- | Gure ikerketa-taldeak (IMACR IS/MAKRISI) hainbat unibertsitate (UC , UAB , ULL ), Teknologia Zentro (Ikerlan, Cidetec) eta Instituturekin (CS IC, Madril eta Bartzelona) ditu harremanak; hartara, ikerketa zientifiko-teknologikoak areagotzeko bideaz gain, ikerketa-gaitasun handia eta teknologia berriak garatzeko modua ere eskaintzen du. | elaborazioa | N-S | ZTF16-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure azterketek era askotakoak dira: hasi fosfato, fosfito, vanadato, selenito eta arseniatoetatik eta industriarako bereziki interesgarriak izan litezkeen aplikazio magnetikoak, eroaleak, katalitikoak, magnetoerresistiboak edo elektrokimikoak izan ditzaketen oxido mistoen mikroegituren, morfologiaren eta ezaugarri termomekanikoen azterketaraino. | <-- | Horrela, bada, talde honen aztergaiak bi multzotan sailka ditzakegu: 1. Solido mikroporotsuak, hau da, beren konposizioan eraikin ezorganikoari lotuta (hibridoak) edo ez lotuta (template) dauden molekula organikoak dituztenak, barne-porositatea edo ehundura-porositatea duten materialen balizko aitzindariak izan daitezke. Fase horiek, zeolitak, eta oro har, zeotipoak bezala erabil daitezke: gasen banaketa industri-prozesuetan, molekulak hautatzeko edota prozesu katalitikoetan. Halaber, solido mikroporotsu horien egituretan protonatuak dauden diamina organikoen ordez, Li+ edo Na+ bezalako katioi alkalino txikiak gehitzeak eroaletasun ionikoen fenomenoa errazten du. Horrela, bada, materialok, aurrez, energia eraginkor, berriztagarri eta garbiaren eremura bidera daitezke. 2. Azken urteotan oxido solidozko erregai zelulen (SO FC) teknologiak aurrerapen handia bizi izan du energia garbia sortzeko sistema legez. Testuinguru horretan, ikerketa talde honen jarduerak ardatz bi hauek ditu nagusi: batetik, beren ezaugarri elektrokimikoak hobetze aldera, material berriak sintetizatzea; bestetik, elektrodo berriak diseinatzeko asmoz, erregai zelulen portaera elektrokimikoa eta zelula osatzen duten materialen karakterizazioa aztertzea. Epe luzera planteatu diren helburuak eta lan-ildoa, besteak beste, honexetara bideratu dira: teknologia honetan baliatzen diren materialen kostua gutxitzera, tenperatura baxuagoetan lan egitea ahalbidetzen duten materialak aztertzera eta, azkenik, lortutakoen iraunkortasuna handitzera, hots, teknologia honekin batera sortzen diren arazoak murriztera; izan ere, gerora, teknologia hau errazago merkaturatu ahal izatea ekarriko du horrek. | elaborazioa | N-S | ZTF16-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Izan ere, gure talde honen erronka nagusia ikertutako materialok etorkizunean izan litzateketen aplikazioak zehaztea da. | <-- | Gure azterketek era askotakoak dira: hasi fosfato, fosfito, vanadato, selenito eta arseniatoetatik eta industriarako bereziki interesgarriak izan litezkeen aplikazio magnetikoak, eroaleak, katalitikoak, magnetoerresistiboak edo elektrokimikoak izan ditzaketen oxido mistoen mikroegituren, morfologiaren eta ezaugarri termomekanikoen azterketaraino. Horrela, bada, talde honen aztergaiak bi multzotan sailka ditzakegu: 1. Solido mikroporotsuak, hau da, beren konposizioan eraikin ezorganikoari lotuta (hibridoak) edo ez lotuta (template) dauden molekula organikoak dituztenak, barne-porositatea edo ehundura-porositatea duten materialen balizko aitzindariak izan daitezke. Fase horiek, zeolitak, eta oro har, zeotipoak bezala erabil daitezke: gasen banaketa industri-prozesuetan, molekulak hautatzeko edota prozesu katalitikoetan. Halaber, solido mikroporotsu horien egituretan protonatuak dauden diamina organikoen ordez, Li+ edo Na+ bezalako katioi alkalino txikiak gehitzeak eroaletasun ionikoen fenomenoa errazten du. Horrela, bada, materialok, aurrez, energia eraginkor, berriztagarri eta garbiaren eremura bidera daitezke. 2. Azken urteotan oxido solidozko erregai zelulen (SO FC) teknologiak aurrerapen handia bizi izan du energia garbia sortzeko sistema legez. Testuinguru horretan, ikerketa talde honen jarduerak ardatz bi hauek ditu nagusi: batetik, beren ezaugarri elektrokimikoak hobetze aldera, material berriak sintetizatzea; bestetik, elektrodo berriak diseinatzeko asmoz, erregai zelulen portaera elektrokimikoa eta zelula osatzen duten materialen karakterizazioa aztertzea. Epe luzera planteatu diren helburuak eta lan-ildoa, besteak beste, honexetara bideratu dira: teknologia honetan baliatzen diren materialen kostua gutxitzera, tenperatura baxuagoetan lan egitea ahalbidetzen duten materialak aztertzera eta, azkenik, lortutakoen iraunkortasuna handitzera, hots, teknologia honekin batera sortzen diren arazoak murriztera; izan ere, gerora, teknologia hau errazago merkaturatu ahal izatea ekarriko du horrek. | elaborazioa | N-S | ZTF16-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Konposatu-multzo hauek, oxido mistoak, trantsizio-metalen fosfato eta fosfitoak eta nanopartikula funtzionalizatuak dira, | <-- | hauek guztiak garrantzi teknologikoko propietate elektriko eta magnetikoak azaltzen dituztelarik. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | Beginning | hauek guztiak | Zientzia | |
| Talde honek burututako lana materialen arloan kokatuta dago eta hiru konposatu-multzoen lorpena, karakterizazioa eta propietateen azterketa ditu helburu. Konposatu-multzo hauek, oxido mistoak, trantsizio-metalen fosfato eta fosfitoak eta nanopartikula funtzionalizatuak dira, hauek guztiak garrantzi teknologikoko propietate elektriko eta magnetikoak azaltzen dituztelarik. | <-- | bestalde, lantaldeak esperientzia handia du materialen sintesian bai egoera solidoan (sintesi zeramikoa, liofilizazioa, sintesi hidrotermala...) bai disoluzioan (sol-gela, mikroemulsioa, poliolen teknika), eta berauen karakterizazioan, teknika espektroskopikoen eta mikroskopikoen bidez (UM-ikuskorra, TEM-a, SEM-a...), difrakzio-tekniken bidez eta propietate magnetikoen azterketaren bidez (SQUID-a eta EPR-a). | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | Beginning | bestalde | Zientzia | |
| Talde honek burututako lana materialen arloan kokatuta dago eta hiru konposatu-multzoen lorpena, karakterizazioa eta propietateen azterketa ditu helburu. | <-- | Konposatu-multzo hauek, oxido mistoak, trantsizio-metalen fosfato eta fosfitoak eta nanopartikula funtzionalizatuak dira, hauek guztiak garrantzi teknologikoko propietate elektriko eta magnetikoak azaltzen dituztelarik. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bestetik, Ln2Ti2O7 formulako titanatoak adibide adierazgarrienak dira sistema magnetikoen frustrazio geometrikoren fenomenoaren barnean. | <-- | Gure lanak anisotropia launa duen pirokloro antiferromagnetikoaren sisteman du interesa, hain zuzen, Er2Ti2O7 oxidoan. Hauxe, TN ~ 1K tenperaturan ordenatzen da, ez-konbentzionala den dinamikako egoeran, eta gure helburua egoera ordenatua eta dinamikaren jatorria ulertzea da. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | Middle | hain zuzen | Zientzia | |
| Talde honek burututako lana materialen arloan kokatuta dago eta hiru konposatu-multzoen lorpena, karakterizazioa eta propietateen azterketa ditu helburu. Konposatu-multzo hauek, oxido mistoak, trantsizio-metalen fosfato eta fosfitoak eta nanopartikula funtzionalizatuak dira, hauek guztiak garrantzi teknologikoko propietate elektriko eta magnetikoak azaltzen dituztelarik. Bestalde, lantaldeak esperientzia handia du materialen sintesian bai egoera solidoan (sintesi zeramikoa, liofilizazioa, sintesi hidrotermala...) bai disoluzioan (sol-gela, mikroemulsioa, poliolen teknika), eta berauen karakterizazioan, teknika espektroskopikoen eta mikroskopikoen bidez (UM-ikuskorra, TEM-a, SEM-a...), difrakzio-tekniken bidez eta propietate magnetikoen azterketaren bidez (SQUID-a eta EPR-a). | <-- | Ln1-xAxM1-yM'yO3 motako oxido mistoek (Ln = lantanidoa; A = katioi dibalentea; M = Mn, Fe; M' = trantsizio-metala) perovskita motako egitura erakusten dute, baita magnetorresistentziaren balio altuak eta propietate magnetiko bereziak (exchange bias) ere. A2BB?O6 motako perovskita bikoitzak ere ikertu dira (A = lantanidoak edo lurralkalinoak; B eta B? = trantsizio-metalak). Konposatu hauen interesa azaltzen duten magnetorresistentzian datza, ohiko manganitek erakusten dituzten Curie tenperaturak baino tenperatura altuagoak neurtu baitira, eta hauxe garrantzi handikoa izan daiteke aplikazio teknologikoei begira. Bestetik, Ln2Ti2O7 formulako titanatoak adibide adierazgarrienak dira sistema magnetikoen frustrazio geometrikoren fenomenoaren barnean. Gure lanak anisotropia launa duen pirokloro antiferromagnetikoaren sisteman du interesa, hain zuzen, Er2Ti2O7 oxidoan. Hauxe, TN ~ 1K tenperaturan ordenatzen da, ez-konbentzionala den dinamikako egoeran, eta gure helburua egoera ordenatua eta dinamikaren jatorria ulertzea da. Bestetik, trantsizio-metalen fosfato, fosfito eta artseniatoak sintetizatu dira, horrela, baldintza hidrotermal leunetan eta diaminen presentzian, material mikroporodun hibrido inorganiko-organiko lortu dira. Konposatu hauek 1D, 2D edo 3D motako egiturak izan ditzakete eta oxoanioien bidez zabaldutako elkarrekintza antiferromagnetiko ahulak erakusten dituzte. Cr(III) eta Mo(III) ioien metafosfatoak berriz elkarrekintza antiferromagnetiko sendoak erakusten dituzte eta EPR espektro interesgarriak. Bestalde, d elementuen hidroxifosfato eta hidroxiartseniatoak jokabide magnetiko berezia duten mineral sintetikoak dira eta batzuk neurgaitzak izango dira. Azkenik, nanopartikulen gaineko ikerlana Au, Ag, Cu, Fe3O4 eta FeS NP-en gainazaleko funtzionalizazioan datza, ingurunea aldatu ondoren elkarrekintza magnetikoak aztertzeko asmoz, eta inguru biologikoetan ere erabiltzeko asmoz. Disoluzioetako sintesi-bideen hobetzeak Au-SR , Ag-SR eta Cu-SR NP-en lorpena ahalbideratu digu. Guzti hauek berezko ezaugarri ferromagnetikoak dituzte eta orain arte onartutako kontzeptuak eztabaidagarri bilakatu dira, hala nola, Au-aren ferromagnetismoa. Magnetitaren NP funtzionalizatuak, eremu magnetikoen eraginez, NP magnetikoen edo magnetikoki markatutako unitate biologikoen garraiorako edota inmobilizaziorako baliagarriak izan daitezkeen ikertu nahi dugu. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Konposatu hauek 1D, 2D edo 3D motako egiturak izan ditzakete eta oxoanioien bidez zabaldutako elkarrekintza antiferromagnetiko ahulak erakusten dituzte. Cr(III) eta Mo(III) ioien metafosfatoak berriz elkarrekintza antiferromagnetiko sendoak erakusten dituzte eta EPR espektro interesgarriak. | <-- | Bestalde, d elementuen hidroxifosfato eta hidroxiartseniatoak jokabide magnetiko berezia duten mineral sintetikoak dira eta batzuk neurgaitzak izango dira. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bestetik, trantsizio-metalen fosfato, fosfito eta artseniatoak sintetizatu dira, horrela, baldintza hidrotermal leunetan eta diaminen presentzian, material mikroporodun hibrido inorganiko-organiko lortu dira. | <-- | Konposatu hauek 1D, 2D edo 3D motako egiturak izan ditzakete eta oxoanioien bidez zabaldutako elkarrekintza antiferromagnetiko ahulak erakusten dituzte. Cr(III) eta Mo(III) ioien metafosfatoak berriz elkarrekintza antiferromagnetiko sendoak erakusten dituzte eta EPR espektro interesgarriak. Bestalde, d elementuen hidroxifosfato eta hidroxiartseniatoak jokabide magnetiko berezia duten mineral sintetikoak dira eta batzuk neurgaitzak izango dira. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Disoluzioetako sintesi-bideen hobetzeak Au-SR , Ag-SR eta Cu-SR NP-en lorpena ahalbideratu digu. | <-- | Guzti hauek berezko ezaugarri ferromagnetikoak dituzte eta orain arte onartutako kontzeptuak eztabaidagarri bilakatu dira, hala nola, Au-aren ferromagnetismoa. | elaborazioa | N-S | ZTF17-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikertzen ari den materialaren muga batzuk gainditu behar dira bere ezarpen komerziala lortzeko, | <-- | batez ere, bere eroankortasun intrinsekoa apala areagotu behar da. | elaborazioa | N-S | ZTF18-GS.rs3 | GS | Beginning | batez ere | Zientzia | |
| Honen ondoren, beste karakterizazio mota bat behar da, aplikaziotik gertuagokoa. | <-- | Lan hau CIDETEC fundazioa eta CEGASA ren arteko lankidetzaren bidez egiten da. | elaborazioa | N-S | ZTF18-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Konposite hauek prestatzeko, emaitza bikainak lortu dituen sintesi metodo berri bat egokitu da, liofilizazioa. | <-- | Sintesian sortutako ikatzak eroankortasuna indartzen du, eta partikulen tamaina kontrolatzen du ere, garraiatza elektronikoa eta litioaren difusioa errazten. | elaborazioa | N-S | ZTF18-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Honen ondoren, beste karakterizazio mota bat behar da, aplikaziotik gertuagokoa. Lan hau CIDETEC fundazioa eta CEGASA ren arteko lankidetzaren bidez egiten da. | <-- | Karakterizazio elektrokimikoa bi zentro hauen instalazioetan egiten da, eta teknika hauetaz osatua dago: boltanperometria ziklikoa, ziklaketau galbanostatikoa eta, material onenekin, botoi-pilak eta prototipoen fabrikazioa. | elaborazioa | N-S | ZTF18-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerketa-ildo hau, solido egoeraren kimika aztertzen duen taldean sortu da. Bere helburua LiFePO4 materialaren optimizazioa da, litio-ioi bateria komertzialetan konposatu hau katodo moduan erabiltzeko. | <-- | Gaur egun erabiltzen de katodoarekin, LiCoO2-rekin konparatuta (LiCoO2), aukeratu den konposatua ez da kutsagarria, energi densitate handia dauka, seguruagoa da, eta pisu baxuagoa eta prezio hobea ditu. Ikertzen ari den materialaren muga batzuk gainditu behar dira bere ezarpen komerziala lortzeko, batez ere, bere eroankortasun intrinsekoa apala areagotu behar da. Helburu hau lortzeko sintesi metodo batzuk saiatu dira LiFePO4/C konpositeak sortzeko: zeramikoa, sol-gela, geruza meheak laser ablazioaren bidez, etabar. Konposite hauek prestatzeko, emaitza bikainak lortu dituen sintesi metodo berri bat egokitu da, liofilizazioa. Sintesian sortutako ikatzak eroankortasuna indartzen du, eta partikulen tamaina kontrolatzen du ere, garraiatza elektronikoa eta litioaren difusioa errazten. Prestatutako materialak zenbait tekniken bidez aztertzen dira: X-izpien difrakzioa, oinarrizko analisiak, Raman eta infragorri espektroskopia, suszeptibilitate magnetikoa, EPR, Mossbauer, inpedanzia elektrokimikoa eta transmisio eta ekorketa mikroskopia. Teknika hauen guztien medio, materialen purutasuna, konposizioa, morfologia eta propietate elektriko eta magnetikoak ezagutzen dira. Honen ondoren, beste karakterizazio mota bat behar da, aplikaziotik gertuagokoa. Lan hau CIDETEC fundazioa eta CEGASA ren arteko lankidetzaren bidez egiten da. Karakterizazio elektrokimikoa bi zentro hauen instalazioetan egiten da, eta teknika hauetaz osatua dago: boltanperometria ziklikoa, ziklaketau galbanostatikoa eta, material onenekin, botoi-pilak eta prototipoen fabrikazioa. Unibertsitatean egindako karakterizazioan lortutako datuekin, CIDETEC en eta CEGASA n egindako testen emaitzak osatzen eta ulertzen dira. EnpresaK, Zentro Teknologikoak eta Unibertsitateak sortutako elkarlanak ikerkuntza aberesten du. | elaborazioa | N-S | ZTF18-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| katodotik pasarazten den airearen oxigenoak, kanpoko zirkuitutik heltzen diren elektroiekin erreakzionatzean oxido ioiak sortzen dira. | <-- | Ioi hauek elektrolitotik zehar anodorantz mugitzen dira eta anodoan erregaiarekin erreakzionatzen dute kanpoko zirkuitura aterako diren elektroiak sortzeko, aldi berean, ura eta beroa sortzen dira. Era honetan, energia etengabe lor daiteke. | elaborazioa | N-S | ZTF19-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| SOFC pilek bi elektrodo dauzkate, katodoa eta anodoa, elektrolito solido batez banatuta. | <-- | SOFC pilen funtzionamendua oso erraza da: katodotik pasarazten den airearen oxigenoak, kanpoko zirkuitutik heltzen diren elektroiekin erreakzionatzean oxido ioiak sortzen dira. Ioi hauek elektrolitotik zehar anodorantz mugitzen dira eta anodoan erregaiarekin erreakzionatzen dute kanpoko zirkuitura aterako diren elektroiak sortzeko, aldi berean, ura eta beroa sortzen dira. Era honetan, energia etengabe lor daiteke. | elaborazioa | N-S | ZTF19-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Materialen arloan kokatutako ikerlan honek, SOFC (Solid Oxide Fuel Cells) motako erregai-piletan erabil daitezkeen perovskita egitura (ABO 3) duten oxido mistoen ikerketa du helburu, oxido hauen sintesia, karakterizazioa eta propietate elektriko eta magnetikoen ikerketa, hain zuzen. | <-- | Erregai-pilak, erregaiak energia elektriko zuzen bilakatzen duten gailu elektrokimikoak dira. SOFC pilek bi elektrodo dauzkate, katodoa eta anodoa, elektrolito solido batez banatuta. SOFC pilen funtzionamendua oso erraza da: katodotik pasarazten den airearen oxigenoak, kanpoko zirkuitutik heltzen diren elektroiekin erreakzionatzean oxido ioiak sortzen dira. Ioi hauek elektrolitotik zehar anodorantz mugitzen dira eta anodoan erregaiarekin erreakzionatzen dute kanpoko zirkuitura aterako diren elektroiak sortzeko, aldi berean, ura eta beroa sortzen dira. Era honetan, energia etengabe lor daiteke. | elaborazioa | N-S | ZTF19-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| honela, ingurumen urtarrean agertzen diren hainbat konposatu kimikok animali urtarren hazkuntzan, jokamoldean, ugalketan eta funtzio immunean eragin kaltegarriak sor ditzakete, sistema endokrinoarekin interferitzearen bidez. | <-- | Horrela, sistema endokrinoaren funtzioan eragiten duten eta ondorioz, organismo baten edo bere ondorengoen, edo bere (azpi)populazioen osasuna kaltetu dezaketen konposatu hauei "disruptore endokrino" izena ematen zaie. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | Beginning | honela | Zientzia | |
| Beraz, Urdaibain alkilfenolek izan dezaketen garrantziagatik, UPV/EHUko UNESCO Katedrak SICAES (2008-2009) izeneko bigarren proiektu bat abiarazi du. | <-- | bertan, gure taldeak, UPV/EHUko Kimika Analitikoa eta Kimika Organikoa II-ko taldeekin elkarlana hasi du. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | Beginning | bertan | Zientzia | |
| Aipatu azterketa guztietan, biomarkatzaileen bateria bat erabiltzen dugu, | <-- | tartean, bitelogenina (emeen espezifikoa den proteina eta xenoestrogenizitate eta feminizazio markatzaile gisa erabiltzen dena) mailen aldaketak, aromatasa (hormona estrogenikoen sintesia eragiten duen entzima) genearen adierazpen mailen aldaketak eta gonadaren histologia azterketak burutzen dira. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Tresna hauek biojarraipen programetan eta konposatu kimikoen ustekabeko isurketen aurrean erabil daitezke, | <-- | EB k diruz lagundutako PRAG MA proiektuan (2006-2007) aztertu genuen bezala. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Laborategian zein Euskal itsasadarretan BZIT taldeak 90. hamarkadan egin dituen ikerketa lanetan, ingurumen-kutsatzaileek organismo urtarren ugalketa ahalmenean eragin dezaketela frogatu da. Mekanismo anitz dela bide eman daitezke efektuak ugalketan. Honela, ingurumen urtarrean agertzen diren hainbat konposatu kimikok animali urtarren hazkuntzan, jokamoldean, ugalketan eta funtzio immunean eragin kaltegarriak sor ditzakete, sistema endokrinoarekin interferitzearen bidez. Horrela, sistema endokrinoaren funtzioan eragiten duten eta ondorioz, organismo baten edo bere ondorengoen, edo bere (azpi)populazioen osasuna kaltetu dezaketen konposatu hauei "disruptore endokrino" izena ematen zaie. EB k diruz lagundutako BEE P proiektuaren baitan (2001-2004), gure taldeak hainbat disruptore endokrinoren eraginak aztertu zituen zebra-arrain eta muskuiluetan. Azterturiko konposatuen artean alkilfenolak, pestizidak, plastifikatzaileak, petrolioaren eratorriak, hormona sintetikoak eta konposatu polibrominatuak zeuden. Era berean, 2003tik aurrera Galiza eta Bizkaiko Golkoko hainbat muskuilu populazioen ziklo gametogenikoa aztertu genuen (MEC -ak diruz lagundutako PRESTE PSE proiektua eta ETORTE K-IMPRES proiektua, 2003-2007) eta gametoen garapenean zenbait alterazio aurkitu genituen. 2004.eko martxoan muskuilu hermafroditen ez-ohiko kopuru altua aurkitu genuen Urdaibaiko Biosferaren Erreserban. Hau dela eta, UPV/EHUko UNESCO Katedrak diruz lagundutako DERB IUR proiektua abiarazi zen (2007-2008). Bere helburu nagusia, Urdaibain disruptore endokrino potentzialen presentzia eta molusku bibalbioetan zein arrainetan sortu zitzaketen aldaketak determinatzea zen. Proiektuaren emaitzek muskuiluetan alterazioak baieztatu dituzte eta Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruko arrainetan (lazunak) intersexaren prebalentzia altua erakutsi dute. Gainera, Bartzelonako CS ICak burututako analisi kimikoetan, nonilfenol (disruptore endokrino garrantzitsua eta EB k argitaratutako substantzia prioritarioen zerrendan agertzen dena) maila altuak neurtu dira arrainen behazunean. Beraz, Urdaibain alkilfenolek izan dezaketen garrantziagatik, UPV/EHUko UNESCO Katedrak SICAES (2008-2009) izeneko bigarren proiektu bat abiarazi du. Bertan, gure taldeak, UPV/EHUko Kimika Analitikoa eta Kimika Organikoa II-ko taldeekin elkarlana hasi du. SICAES proiektuaren helburua nonilfenol-isomero berrien karakterizazio xenoestrogenikoa burutzea da. Honetarako, estrogeno-hartzaileetan oinarrituriko in vitro gene reporter motako saiakerak (YES ) eta zebra-arrainekin in vivo esperimentuak burutuko dira. Aipatu azterketa guztietan, biomarkatzaileen bateria bat erabiltzen dugu, tartean, bitelogenina (emeen espezifikoa den proteina eta xenoestrogenizitate eta feminizazio markatzaile gisa erabiltzen dena) mailen aldaketak, aromatasa (hormona estrogenikoen sintesia eragiten duen entzima) genearen adierazpen mailen aldaketak eta gonadaren histologia azterketak burutzen dira. Gainera, hormona-hartzaileen gene reporter motako saiakeren bidezko azterketak egiten dihardugu in vitro. Tresna hauek biojarraipen programetan eta konposatu kimikoen ustekabeko isurketen aurrean erabil daitezke, EB k diruz lagundutako PRAG MA proiektuan (2006-2007) aztertu genuen bezala. | <-- | azkenik esan, berriki Kantabriako Unibertsitateko, eta Bartzelonako CS IC-eko ikertzaile taldeekin eta ingenieritza entrepresa batekin elkarlanean hasi garela, hirietako hondakin-uren eta paper-lantegietako isurketen eragina ikertzen transplantaturiko muskuiluetan. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | Beginning | azkenik esan | Zientzia | |
| Mekanismo anitz dela bide eman daitezke efektuak ugalketan. | <-- | Honela, ingurumen urtarrean agertzen diren hainbat konposatu kimikok animali urtarren hazkuntzan, jokamoldean, ugalketan eta funtzio immunean eragin kaltegarriak sor ditzakete, sistema endokrinoarekin interferitzearen bidez. Horrela, sistema endokrinoaren funtzioan eragiten duten eta ondorioz, organismo baten edo bere ondorengoen, edo bere (azpi)populazioen osasuna kaltetu dezaketen konposatu hauei "disruptore endokrino" izena ematen zaie. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Laborategian zein Euskal itsasadarretan BZIT taldeak 90. hamarkadan egin dituen ikerketa lanetan, ingurumen-kutsatzaileek organismo urtarren ugalketa ahalmenean eragin dezaketela frogatu da. | <-- | Mekanismo anitz dela bide eman daitezke efektuak ugalketan. Honela, ingurumen urtarrean agertzen diren hainbat konposatu kimikok animali urtarren hazkuntzan, jokamoldean, ugalketan eta funtzio immunean eragin kaltegarriak sor ditzakete, sistema endokrinoarekin interferitzearen bidez. Horrela, sistema endokrinoaren funtzioan eragiten duten eta ondorioz, organismo baten edo bere ondorengoen, edo bere (azpi)populazioen osasuna kaltetu dezaketen konposatu hauei "disruptore endokrino" izena ematen zaie. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Laborategian zein Euskal itsasadarretan BZIT taldeak 90. hamarkadan egin dituen ikerketa lanetan, ingurumen-kutsatzaileek organismo urtarren ugalketa ahalmenean eragin dezaketela frogatu da. Mekanismo anitz dela bide eman daitezke efektuak ugalketan. Honela, ingurumen urtarrean agertzen diren hainbat konposatu kimikok animali urtarren hazkuntzan, jokamoldean, ugalketan eta funtzio immunean eragin kaltegarriak sor ditzakete, sistema endokrinoarekin interferitzearen bidez. Horrela, sistema endokrinoaren funtzioan eragiten duten eta ondorioz, organismo baten edo bere ondorengoen, edo bere (azpi)populazioen osasuna kaltetu dezaketen konposatu hauei "disruptore endokrino" izena ematen zaie. EB k diruz lagundutako BEE P proiektuaren baitan (2001-2004), gure taldeak hainbat disruptore endokrinoren eraginak aztertu zituen zebra-arrain eta muskuiluetan. | <-- | Azterturiko konposatuen artean alkilfenolak, pestizidak, plastifikatzaileak, petrolioaren eratorriak, hormona sintetikoak eta konposatu polibrominatuak zeuden. Era berean, 2003tik aurrera Galiza eta Bizkaiko Golkoko hainbat muskuilu populazioen ziklo gametogenikoa aztertu genuen (MEC -ak diruz lagundutako PRESTE PSE proiektua eta ETORTE K-IMPRES proiektua, 2003-2007) eta gametoen garapenean zenbait alterazio aurkitu genituen. 2004.eko martxoan muskuilu hermafroditen ez-ohiko kopuru altua aurkitu genuen Urdaibaiko Biosferaren Erreserban. Hau dela eta, UPV/EHUko UNESCO Katedrak diruz lagundutako DERB IUR proiektua abiarazi zen (2007-2008). Bere helburu nagusia, Urdaibain disruptore endokrino potentzialen presentzia eta molusku bibalbioetan zein arrainetan sortu zitzaketen aldaketak determinatzea zen. Proiektuaren emaitzek muskuiluetan alterazioak baieztatu dituzte eta Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruko arrainetan (lazunak) intersexaren prebalentzia altua erakutsi dute. Gainera, Bartzelonako CS ICak burututako analisi kimikoetan, nonilfenol (disruptore endokrino garrantzitsua eta EB k argitaratutako substantzia prioritarioen zerrendan agertzen dena) maila altuak neurtu dira arrainen behazunean. Beraz, Urdaibain alkilfenolek izan dezaketen garrantziagatik, UPV/EHUko UNESCO Katedrak SICAES (2008-2009) izeneko bigarren proiektu bat abiarazi du. Bertan, gure taldeak, UPV/EHUko Kimika Analitikoa eta Kimika Organikoa II-ko taldeekin elkarlana hasi du. SICAES proiektuaren helburua nonilfenol-isomero berrien karakterizazio xenoestrogenikoa burutzea da. Honetarako, estrogeno-hartzaileetan oinarrituriko in vitro gene reporter motako saiakerak (YES ) eta zebra-arrainekin in vivo esperimentuak burutuko dira. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gainera, hormona-hartzaileen gene reporter motako saiakeren bidezko azterketak egiten dihardugu in vitro. | <-- | Tresna hauek biojarraipen programetan eta konposatu kimikoen ustekabeko isurketen aurrean erabil daitezke, EB k diruz lagundutako PRAG MA proiektuan (2006-2007) aztertu genuen bezala. | elaborazioa | N-S | ZTF2-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Candida albicans animalia homeotermoetarako ohizko oportunista den onddo patogenoa da. | <-- | Legamia honek odolez sakabanatzeko gaitasuna dauka arazo larriak sortuz inmunokonprometituak dauden pazienteengan. | elaborazioa | N-S | ZTF20-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azken urte hauetan C. albicans-ek parte hartzen duen gaixotasun hepatosplenikoen kasuen frekuentzia igotzen ari da minbizia duten pazienteengan (Bodey et al; 2002). | <-- | Hormako proteinak eta manoproteinak Candida albicans-en antigeno nagusienak dira eta horrexegatik beren ikerketa beharrezkoa da parte hartzen duten prozesu guztiak ezagutzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF20-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Candida albicans animalia homeotermoetarako ohizko oportunista den onddo patogenoa da. Legamia honek odolez sakabanatzeko gaitasuna dauka arazo larriak sortuz inmunokonprometituak dauden pazienteengan. | <-- | Azken urte hauetan C. albicans-ek parte hartzen duen gaixotasun hepatosplenikoen kasuen frekuentzia igotzen ari da minbizia duten pazienteengan (Bodey et al; 2002). Hormako proteinak eta manoproteinak Candida albicans-en antigeno nagusienak dira eta horrexegatik beren ikerketa beharrezkoa da parte hartzen duten prozesu guztiak ezagutzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF20-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Konpentsazio/toxikotasun-erantzun hauetako asko transkripzio mailan daude erregulatuta, gene-sare espezifikoak gain edo azpierregulatuz. | <-- | Azken urteotan, positiboki edo negatiboki erregulaturiko geneak, esposizio zehatzen zein egoera patologikoen diagnostiko direnak, biomarkatzaile molekular bihurtu dira, ingurumen toxikologiaren ikerkuntzaren lehenengo lerroan, ingurumenaren osasuna aztertzeko tresna gisa erabiltzen direlarik. | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Animaliek, toxikoak diren konposatu kimikoen aurrean erantzuten dute, bizi direneko ingurumen naturalaren aldaketen aurrean moldatzen diren modu berean, eta konpentsazio-mekanismoak garatzen dituzte. Mekanismo hauen bidez tratamenduari aurre egiteko gai ez badira, organismoek efektu toxikoak jasan ditzakete. | <-- | Konpentsazio/toxikotasun-erantzun hauetako asko transkripzio mailan daude erregulatuta, gene-sare espezifikoak gain edo azpierregulatuz. Azken urteotan, positiboki edo negatiboki erregulaturiko geneak, esposizio zehatzen zein egoera patologikoen diagnostiko direnak, biomarkatzaile molekular bihurtu dira, ingurumen toxikologiaren ikerkuntzaren lehenengo lerroan, ingurumenaren osasuna aztertzeko tresna gisa erabiltzen direlarik. | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| BZIT ikerketa-taldea RT-PCR eta in situ hibridazioa erabiltzen aritu da besteak beste, metal (metalotioneinak muskuilu eta zizareetan), hidrokarburo aromatiko polizikliko (CY P1A1 arrainetan), peroxisomen proliferatzaile (AO X1 eta PPAR? muskuilu eta arrainetan) edo xenoestrogenoen (bitelogenina eta CY P19 arrainetan) esposizioaren diagnostiko diren geneen espresioa kuantifikatzeko. | <-- | kasu gehienetan, sekuentzia geniko horiek gure laborategian azterturiko espezie behaleetan ezezagunak zirenez, klonatu ditugu, ebolutiboki kontserbaturiko geneen guneekiko diseinaturiko hasle andeatuak erabiliz eta PCR bidez (EB-k diruz lagundutako BEEP proiektua, 2001-2004; MEC-ek diruz lagundutako BIOMTOOLS proiektua, 2002-2005 eta PRESTEPSE proiektua, 2004-2007 eta Eusko Jaurlaritzaren ETORTEK IMPRES proiektua, 2003-2007). | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | Beginning | kasu gehienetan | Zientzia | |
| zentzu honetan, FISHtoTXIPS eta ITSAS onTXIP izeneko SAIOTEK proiektuetan (2006-2008) toxikologikoki esanguratsua den eta 175 generen espresio mailak saio bakarrean aztertzea ahalbidetuko duen dentsitate baxuko mikrotxipa garatu dugu Chelon labrosus lazunean. | <-- | Anelido, muskuilu eta arrainetan xenobiotikoen eraginpeko esposizio-biomarkatzaile molekular berriak eta espezifikoagoak aurkitzeko helburuarekin, mikrotxipak aplikatu ditugu hurrengo espezieetan: Mytilus galloprovincialis muskuiluan (1746 gene, MEC-ek diruz lagundutako CANCER MAR proiektua, 2006-2009), Scophthalmus maximus erreboiloan (2745 gene, EB-k diruz lagundutako PRAG MA proiektua, 2006-2007) edo Lumbricus rubellus zizarean (11000 gene, Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ETORTEK BERRILUR-II proiektua, 2006-2008). | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | Beginning | zentzu honetan | Zientzia | |
| Biomarkatzaile "konbentzionalez" gain, hau da, zenbait xenobiotikoren eraginpean erregulatzen diren gene ezagunez gain, gene-sareak aztertzen dituzten ekoizpen altuko transkriptoma-ikerketek, ehunka zein milaka gene aldi berean jarraitzeko abantaila eskaintzen dute, konposatu kimikoek eragin ditzaketen eta patogenesian (minbizia, zoldura, ugalketa, garapen, zein portaera mailako alterazioak eta abar) inplikatuta egon daitezkeen geneen arteko elkarrekintza-sareak azaleraziz. | <-- | Zentzu honetan, FISHtoTXIPS eta ITSAS onTXIP izeneko SAIOTEK proiektuetan (2006-2008) toxikologikoki esanguratsua den eta 175 generen espresio mailak saio bakarrean aztertzea ahalbidetuko duen dentsitate baxuko mikrotxipa garatu dugu Chelon labrosus lazunean. Anelido, muskuilu eta arrainetan xenobiotikoen eraginpeko esposizio-biomarkatzaile molekular berriak eta espezifikoagoak aurkitzeko helburuarekin, mikrotxipak aplikatu ditugu hurrengo espezieetan: Mytilus galloprovincialis muskuiluan (1746 gene, MEC-ek diruz lagundutako CANCER MAR proiektua, 2006-2009), Scophthalmus maximus erreboiloan (2745 gene, EB-k diruz lagundutako PRAG MA proiektua, 2006-2007) edo Lumbricus rubellus zizarean (11000 gene, Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ETORTEK BERRILUR-II proiektua, 2006-2008). | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| BZIT ikerketa-taldea RT-PCR eta in situ hibridazioa erabiltzen aritu da besteak beste, metal (metalotioneinak muskuilu eta zizareetan), hidrokarburo aromatiko polizikliko (CY P1A1 arrainetan), peroxisomen proliferatzaile (AO X1 eta PPAR? muskuilu eta arrainetan) edo xenoestrogenoen (bitelogenina eta CY P19 arrainetan) esposizioaren diagnostiko diren geneen espresioa kuantifikatzeko. Kasu gehienetan, sekuentzia geniko horiek gure laborategian azterturiko espezie behaleetan ezezagunak zirenez, klonatu ditugu, ebolutiboki kontserbaturiko geneen guneekiko diseinaturiko hasle andeatuak erabiliz eta PCR bidez (EB-k diruz lagundutako BEEP proiektua, 2001-2004; MEC-ek diruz lagundutako BIOMTOOLS proiektua, 2002-2005 eta PRESTEPSE proiektua, 2004-2007 eta Eusko Jaurlaritzaren ETORTEK IMPRES proiektua, 2003-2007). | <-- | Biomarkatzaile "konbentzionalez" gain, hau da, zenbait xenobiotikoren eraginpean erregulatzen diren gene ezagunez gain, gene-sareak aztertzen dituzten ekoizpen altuko transkriptoma-ikerketek, ehunka zein milaka gene aldi berean jarraitzeko abantaila eskaintzen dute, konposatu kimikoek eragin ditzaketen eta patogenesian (minbizia, zoldura, ugalketa, garapen, zein portaera mailako alterazioak eta abar) inplikatuta egon daitezkeen geneen arteko elkarrekintza-sareak azaleraziz. Zentzu honetan, FISHtoTXIPS eta ITSAS onTXIP izeneko SAIOTEK proiektuetan (2006-2008) toxikologikoki esanguratsua den eta 175 generen espresio mailak saio bakarrean aztertzea ahalbidetuko duen dentsitate baxuko mikrotxipa garatu dugu Chelon labrosus lazunean. Anelido, muskuilu eta arrainetan xenobiotikoen eraginpeko esposizio-biomarkatzaile molekular berriak eta espezifikoagoak aurkitzeko helburuarekin, mikrotxipak aplikatu ditugu hurrengo espezieetan: Mytilus galloprovincialis muskuiluan (1746 gene, MEC-ek diruz lagundutako CANCER MAR proiektua, 2006-2009), Scophthalmus maximus erreboiloan (2745 gene, EB-k diruz lagundutako PRAG MA proiektua, 2006-2007) edo Lumbricus rubellus zizarean (11000 gene, Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako ETORTEK BERRILUR-II proiektua, 2006-2008). | elaborazioa | N-S | ZTF3-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Peroxisomen proliferatzaileek konposatu kimikoen talde heterogeneoa osatzen dute. Hauen artean, karraskariak bezalako espezie sentikorretan gibeleko tumoreak sortzeagatik ezagunak diren ingurumeneko hainbat kutsatzaile daude. | <-- | Prozesu hauek hartzaile nuklearren (peroxisomen proliferatzaileek aktibaturiko hartzaileak, PPAR ) aktibazio bidezko mekanismo ez-genotoxikoen bidez gertatzen dira. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | Beginning | hauen artean | Zientzia | |
| Aipatu konposatuen eragin preneoplasikoak eta neoplasikoak histologikoki, histokimikoki, biokimikoki eta gene-adierazpen mailan molekularki ikertzen ari gara arrain eta moluskuetan. | <-- | Ahalegin berezia egiten dihardugu kartzinogenesiaren markatzaile goiztiarrak diren entzimen markatzaile histokimikoen eta geneen adierazpen-sinadura espezifikoen garapenean. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Egin diren lehenengo zelai-lanetan, Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruan, Arriluzeko kirol-kaian eta Ondarruko kaian lazunak lagindu dira. | <-- | Laborategi-azterketen barruan, lazunak eta muskuiluak azido perfluorooktanoikoaren eta Prestige-ak isuritako fuel-olioaren antzeko olio baten pean mantendu dira. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Peroxisomen proliferatzaileek konposatu kimikoen talde heterogeneoa osatzen dute. | <-- | Hauen artean, karraskariak bezalako espezie sentikorretan gibeleko tumoreak sortzeagatik ezagunak diren ingurumeneko hainbat kutsatzaile daude. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Kartzinogenesi kimikoaren inguruan BZIT ikerketa-taldeak duen interesa, 90. hamarkadan organismo urtarren peroxisomen karakterizazioaren eta peroxisomen proliferazioaren gainean egin ziren azterketetan abiatzen da (UPV/EHU, 1995-1998; Akzio integratu hispano-alemaniarrak, 1996-1997; MEC , 1996-1999 eta 2000-2002; EB ko BEE P, 2001-2004 proiektuen bidez finantziatua). | <-- | Peroxisomen proliferatzaileek konposatu kimikoen talde heterogeneoa osatzen dute. Hauen artean, karraskariak bezalako espezie sentikorretan gibeleko tumoreak sortzeagatik ezagunak diren ingurumeneko hainbat kutsatzaile daude. Prozesu hauek hartzaile nuklearren (peroxisomen proliferatzaileek aktibaturiko hartzaileak, PPAR ) aktibazio bidezko mekanismo ez-genotoxikoen bidez gertatzen dira. Bestalde, hidrokarburo polizikliko aromatikoak (PAHak) genotoxiko eta kartzinogenikoak dira eta aril hidrokarburo-hartzailearen bitartez dihardute. Zelai- zein laborategi-ikerketek, PAH eta minbiziaren agerpenaren artean erlazio zuzena dagoela erakutsi dute arrainetan eta zenbait molusku espezietan. Hala ere, kartzinogenesi kimikoa eragiten duten mekanismoak oso gutxi ikertu dira arrainetan, arrain espezie eredugarrietan salbu, eta ia erabat ezezagunak dira moluskuetan. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Helburu hau lortu nahian, hurbilketa multidisziplinarra darabilgu kartzinogeno kimiko genotoxikoen (PAH eredugarriak) zein ez-genotoxikoen (peroxisomen proliferatzaile eta disruptore endokrino eredugarriak) ahalmen preneoplasikoa eta neoplasikoa aztertzeko. | <-- | Aipatu konposatuen eragin preneoplasikoak eta neoplasikoak histologikoki, histokimikoki, biokimikoki eta gene-adierazpen mailan molekularki ikertzen ari gara arrain eta moluskuetan. Ahalegin berezia egiten dihardugu kartzinogenesiaren markatzaile goiztiarrak diren entzimen markatzaile histokimikoen eta geneen adierazpen-sinadura espezifikoen garapenean. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Honen guztiaren azken helburua, maila molekular eta zelularrean gertatzen diren aldaketak kalte patologikoen agerpenari lotzea da, | <-- | azken hauek OS PAR Komisioak zein ICES erakundeak garaturiko protokoloak jarraituz sailkatzen direlarik. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | Beginning | azken hauek | Zientzia | |
| Proiektuaren oinarria da: 1) ingurumen kutsatuetan, adb kaietan, bizi diren arrain eta molusku populazioen zelai-ikerketak burutzea edo minbizi-tasa altua duten populazioak ikertzea eta 2) arrain eta moluskuak kartzinogeno kimikoen eraginpean jarriko direneko laborategi-esperimentuak burutzea. Egin diren lehenengo zelai-lanetan, Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruan, Arriluzeko kirol-kaian eta Ondarruko kaian lazunak lagindu dira. Laborategi-azterketen barruan, lazunak eta muskuiluak azido perfluorooktanoikoaren eta Prestige-ak isuritako fuel-olioaren antzeko olio baten pean mantendu dira. Bestalde, erreboiloak eta muskuiluak estirenoaren eta 2 motako fuel-olioaren pean mantendu dira, hurrenez hurren, Brest-eko unibertsitatean (Frantzia) eta IRIS entrepresan, Stavanger (Norvegia) burututako esperimentuetan, EB -k diruz lagundutako PRAGMA proiektuaren (2006-2007) baitan. | <-- | Une honetan, laborategi saiakera gehiago ditugu martxan arrain espezie eredugarria den zebra arraina erabiliz. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Proiektuaren oinarria da: 1) ingurumen kutsatuetan, adb kaietan, bizi diren arrain eta molusku populazioen zelai-ikerketak burutzea edo minbizi-tasa altua duten populazioak ikertzea eta 2) arrain eta moluskuak kartzinogeno kimikoen eraginpean jarriko direneko laborategi-esperimentuak burutzea. | <-- | Egin diren lehenengo zelai-lanetan, Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruan, Arriluzeko kirol-kaian eta Ondarruko kaian lazunak lagindu dira. Laborategi-azterketen barruan, lazunak eta muskuiluak azido perfluorooktanoikoaren eta Prestige-ak isuritako fuel-olioaren antzeko olio baten pean mantendu dira. Bestalde, erreboiloak eta muskuiluak estirenoaren eta 2 motako fuel-olioaren pean mantendu dira, hurrenez hurren, Brest-eko unibertsitatean (Frantzia) eta IRIS entrepresan, Stavanger (Norvegia) burututako esperimentuetan, EB -k diruz lagundutako PRAGMA proiektuaren (2006-2007) baitan. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Beraz, MEC -ek diruz lagundutako CANCER MAR ikerketa-proiektuaren barruan (2006-2009), gure helburu nagusia da arrainen hepatokartzinomen eta moluskuen leukemiaren zein neoplasia gonadalaren garapenean gertatzen diren mekanismo zelularrak eta molekularrak sakonago ezagutzea. Helburu hau lortu nahian, hurbilketa multidisziplinarra darabilgu kartzinogeno kimiko genotoxikoen (PAH eredugarriak) zein ez-genotoxikoen (peroxisomen proliferatzaile eta disruptore endokrino eredugarriak) ahalmen preneoplasikoa eta neoplasikoa aztertzeko. Aipatu konposatuen eragin preneoplasikoak eta neoplasikoak histologikoki, histokimikoki, biokimikoki eta gene-adierazpen mailan molekularki ikertzen ari gara arrain eta moluskuetan. Ahalegin berezia egiten dihardugu kartzinogenesiaren markatzaile goiztiarrak diren entzimen markatzaile histokimikoen eta geneen adierazpen-sinadura espezifikoen garapenean. Honetaz gain, ekosistema itsastar eta estuarinoetan ingurumeneko kutsatzaileek sortarazten dituzten kalteak aztertzeko asmoarekin, DNA -mikrotxip espezifikoak garatzen ari gara lazun eta muskuiluetan. Honen guztiaren azken helburua, maila molekular eta zelularrean gertatzen diren aldaketak kalte patologikoen agerpenari lotzea da, azken hauek OS PAR Komisioak zein ICES erakundeak garaturiko protokoloak jarraituz sailkatzen direlarik. | <-- | Proiektuaren oinarria da: 1) ingurumen kutsatuetan, adb kaietan, bizi diren arrain eta molusku populazioen zelai-ikerketak burutzea edo minbizi-tasa altua duten populazioak ikertzea eta 2) arrain eta moluskuak kartzinogeno kimikoen eraginpean jarriko direneko laborategi-esperimentuak burutzea. Egin diren lehenengo zelai-lanetan, Gernikako hondakin-uren araztegiaren inguruan, Arriluzeko kirol-kaian eta Ondarruko kaian lazunak lagindu dira. Laborategi-azterketen barruan, lazunak eta muskuiluak azido perfluorooktanoikoaren eta Prestige-ak isuritako fuel-olioaren antzeko olio baten pean mantendu dira. Bestalde, erreboiloak eta muskuiluak estirenoaren eta 2 motako fuel-olioaren pean mantendu dira, hurrenez hurren, Brest-eko unibertsitatean (Frantzia) eta IRIS entrepresan, Stavanger (Norvegia) burututako esperimentuetan, EB -k diruz lagundutako PRAGMA proiektuaren (2006-2007) baitan. Une honetan, laborategi saiakera gehiago ditugu martxan arrain espezie eredugarria den zebra arraina erabiliz. | elaborazioa | N-S | ZTF4-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Horrez gain, partikula horien erabilpen komertzialak kezka handia sortu du, zuzenean euren sakabanaketa zabala ekar baitezake, bai (1) industri isurketen zein etxeko hondakinen erreken bitartez, eta baita ere (2) norberaren zaintzan zein fuel-katalizatzaileen moduko erabilpen orokorreko bestelako produktuen bitartez. | <-- | Horrelako sakabanaketa zabalak ingurumen zein giza-osasunaren gainean izan ditzakeen ondorioak ez dira oraindik ezagutzen. | elaborazioa | N-S | ZTF5-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| NANO RETO X-en helburu gidaria da osasunaren eta ingurumenaren gainean injinerututako metal-nanopartikulek dituzten efektuei dagozkien zalantza zientifikoak argitzeko ahalegintze globala izango dena ezagumendu berriez hornitzea, zein industriak eta gobernuek nanomaterial horien arrisku-ebaluaketari ekiten hasteko informazio berriaren corpusa eta tresna berri bat eskaintzea. | <-- | NANORETO X-ek honako bost gako-galdera hauei erantzun nahi die: (1) Ingurumenak nola aldaraz litzake bertan askatutako nanopartikulen ezaugarri fisikokimikoak eta bioerreakzionagarritasuna? (2) Nola eragin lezake horrek ugaztunen zelulekin eta organismo urtarrekin zein beraien zelulekin interakzionatzeko eta euren baitan sartzeko partikula horiek duten gaitasuna (bioeskuragarritasuna); eta bioeskuragarritasun horrek toxikotasuna sorraraziko ote luke? (3) Ba al dago ezaugarri fisikokimikoei dagokien erreaktibotasun eta/edo toxikotasun zelularraren patroi zehatzen bat (adb. aktibitate hierarkia bat)? (4) Aurreko hiru jiteak ikertzean atzemandako baldintzen zein konbinaketak sorraraziko luke arriskua giza-osasunean eta ingurumenean? (5) Nola inkorporatu liteke informazio guzti hori arrisku-ebaluaketarako eredu batean? | elaborazioa | N-S | ZTF5-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Testuinguru honetan, BZIT taldeak, E. Valsami-Jones (Natural History Museum, London) Dr.-ak zuzentzen duen EB -ko 7. FP-ko NANORETO X (2008-2012) ikerketa-proiektuan lanean dihardu. | <-- | NANO RETO X-en helburu gidaria da osasunaren eta ingurumenaren gainean injinerututako metal-nanopartikulek dituzten efektuei dagozkien zalantza zientifikoak argitzeko ahalegintze globala izango dena ezagumendu berriez hornitzea, zein industriak eta gobernuek nanomaterial horien arrisku-ebaluaketari ekiten hasteko informazio berriaren corpusa eta tresna berri bat eskaintzea. NANORETO X-ek honako bost gako-galdera hauei erantzun nahi die: (1) Ingurumenak nola aldaraz litzake bertan askatutako nanopartikulen ezaugarri fisikokimikoak eta bioerreakzionagarritasuna? (2) Nola eragin lezake horrek ugaztunen zelulekin eta organismo urtarrekin zein beraien zelulekin interakzionatzeko eta euren baitan sartzeko partikula horiek duten gaitasuna (bioeskuragarritasuna); eta bioeskuragarritasun horrek toxikotasuna sorraraziko ote luke? (3) Ba al dago ezaugarri fisikokimikoei dagokien erreaktibotasun eta/edo toxikotasun zelularraren patroi zehatzen bat (adb. aktibitate hierarkia bat)? (4) Aurreko hiru jiteak ikertzean atzemandako baldintzen zein konbinaketak sorraraziko luke arriskua giza-osasunean eta ingurumenean? (5) Nola inkorporatu liteke informazio guzti hori arrisku-ebaluaketarako eredu batean? Gure taldeak NANORETO Xen dituen betebehar nagusiak hauexek dira: (1) muskuilu eta zebra arrainek nanopartikulak in vivo nola hartzen dituzten ikertzea eta autometalografia, X-izpien mikroanalisia zein mikroskopia elektronikoa erabiliz nanopartikulak barneratzeko mekanismoak eta bidezidorrak ezagutzea, (2) zelula mailako kalteak muskuilu eta zebra arrainetan (lisosomen mintzen egonkortasuna, liseri-guruinaren/gibelaren, gonadaren zein zakatzen histopatologia, metalotioneinen indukzioa, geneen adierazpen mailak, estres oxidatiboa) eta organismo mailako kalteak muskuiluetan (hilkortasuna) zehaztea, (3) nanopartikulen barneratzea zein erreakzionagarritasuna in vitro ikertzea eta toxikotasun-mekanismo posibleak aurkizea, muskuiluen hemozitoen eta zakatz-zelulen kultibo primarioak erabiliz, eta (4) metal-nanopartikulen genotoxikotasuna (mikronukleoen saiakuntza, Kometa saiakuntza) eta kartzinogenesia (lesio preneoplasiko eta neoplasikoen detekzioa, histologiaren, entzima-markatzaile goiztiarren eta gene-adierazpenaren soslai aldaketen bitartez) aztertzea. | elaborazioa | N-S | ZTF5-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gaixotasunaren eragilea HD genearen CAG hirukotearen espantsioa da: | <-- | alelo arruntek hiruko nukleotidoaren 35 errepika baino gutxiago dituzte eta aldiz, 40 CAG errepika baino gehiago dituzten aleloek gaixotasuna eragiten dute. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| HD, 35-45 bitarteko adinean aurkezten den endekapenezko patologia da. | <-- | Gaixotasunaren eragilea HD genearen CAG hirukotearen espantsioa da: alelo arruntek hiruko nukleotidoaren 35 errepika baino gutxiago dituzte eta aldiz, 40 CAG errepika baino gehiago dituzten aleloek gaixotasuna eragiten dute. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Sintomak agertzen diren adina oso aldakorra da. | <-- | Jakina da, CAG errepika zenbakia eta HD gaixotasunaren agerpe-adina alderantziz korrelazionatuta daudela. Hala ere, zenbait ikerketen arabera beste faktore genetiko batzuk, ingurune-faktoreekin batera HDaren agerpen-adinaren aldakortasunaren %30-60aren erantzuleak izango lirateke. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| HD, 35-45 bitarteko adinean aurkezten den endekapenezko patologia da. Gaixotasunaren eragilea HD genearen CAG hirukotearen espantsioa da: alelo arruntek hiruko nukleotidoaren 35 errepika baino gutxiago dituzte eta aldiz, 40 CAG errepika baino gehiago dituzten aleloek gaixotasuna eragiten dute. | <-- | Sintomak agertzen diren adina oso aldakorra da. Jakina da, CAG errepika zenbakia eta HD gaixotasunaren agerpe-adina alderantziz korrelazionatuta daudela. Hala ere, zenbait ikerketen arabera beste faktore genetiko batzuk, ingurune-faktoreekin batera HDaren agerpen-adinaren aldakortasunaren %30-60aren erantzuleak izango lirateke. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Huntington gaixotasuna (HD), nahi gabeko mugimenduak eta desoreka kognitibo eta psikiatrikoak sortzen dituen gaixotasun genetiko autosomiko arraro eta dominantea da. | <-- | HD, 35-45 bitarteko adinean aurkezten den endekapenezko patologia da. Gaixotasunaren eragilea HD genearen CAG hirukotearen espantsioa da: alelo arruntek hiruko nukleotidoaren 35 errepika baino gutxiago dituzte eta aldiz, 40 CAG errepika baino gehiago dituzten aleloek gaixotasuna eragiten dute. Sintomak agertzen diren adina oso aldakorra da. Jakina da, CAG errepika zenbakia eta HD gaixotasunaren agerpe-adina alderantziz korrelazionatuta daudela. Hala ere, zenbait ikerketen arabera beste faktore genetiko batzuk, ingurune-faktoreekin batera HDaren agerpen-adinaren aldakortasunaren %30-60aren erantzuleak izango lirateke. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Transmisio genetikoko azterketak egiteko, indibiduo bakoitzean agertzen diren konbinazio haplotipikoak ezarri behar dira. Helburu hori betetzeko gaixoen eta familiakoen linfozitoetatik erauzitako DNA -rekin PCR , klonazio eta sekuentziazio bidezko ikerketa sakona burutu da. | <-- | Gene aldatzaileei dagokionez, orain arte bi mikrosatelite eta 15 genetako 70 SN P baino gehiago aztertu ditugu. Hainbat programa estatistiko (Haploview, PLINK, SPSS , etab.) erabili ditugu polimorfismo hauen eta gaixotasunaren agerpen adinaren arteko asoziazioa bilatzeko. Lortutako emaitzak etorkizun handikoak dira baina, gaixotasunaren agerpen-adinean duten benetako ekarpena gaixoen lagin- kopurua handituz egiaztatu beharko da. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gure helburua HDaren agerpen-adinaren aldakortasunean parte hartzen duten faktore genetikoen identifikazioa da. Identifikazio honek, gaixotasunaren ezagumendu molekularrean aurrera egitea eta itu terapeutikoak ezartzea baimenduko du. Horretarako, Bizkaiko hiru ospitaleetako (Gurutzeta, Basurto eta Galdakao) klinikoen eta EHU-ko genetikan, bioetikan eta antropologia fisikoan adituak diren ikertzaile taldea eratu dugu. Bizkaiko bertako populazio osasuntsua eta bizkaitarrak ez direnak baina bertan bizi diren populazio osasuntsuarekin aurretiazko analisia egin da. Analisi horretan ikus daiteke ez dagoela ezberdintasunik bi populazioen arteko CAG hirukotearen errepika zenbakian. Bestalde, 27tik 35rako aleloen maiztasuna ("alelo ertainak" deritzonak, alelo hauen ezegonkortasuna de novo mutazioen agerpena sortu dezakete) eta populazio honetan azaldutako gaixotasunaren prebalentzia bat datoz. | <-- | Transmisio genetikoko azterketak egiteko, indibiduo bakoitzean agertzen diren konbinazio haplotipikoak ezarri behar dira. Helburu hori betetzeko gaixoen eta familiakoen linfozitoetatik erauzitako DNA -rekin PCR , klonazio eta sekuentziazio bidezko ikerketa sakona burutu da. Gene aldatzaileei dagokionez, orain arte bi mikrosatelite eta 15 genetako 70 SN P baino gehiago aztertu ditugu. Hainbat programa estatistiko (Haploview, PLINK, SPSS , etab.) erabili ditugu polimorfismo hauen eta gaixotasunaren agerpen adinaren arteko asoziazioa bilatzeko. Lortutako emaitzak etorkizun handikoak dira baina, gaixotasunaren agerpen-adinean duten benetako ekarpena gaixoen lagin- kopurua handituz egiaztatu beharko da. | elaborazioa | N-S | ZTF6-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azkenik, badugu helburu teknologiko bat ere; gaixotasunen progresioan markatzaile gisa erabil daitezkeen polimorfismoen detekzio eta analisirako lanabesen garapena hain zuzen ere. | <-- | Atal hau erreaktibo eta laborategiko protokoloen lorpenean eta datuen gordeketa eta analisirako programa bioinformatikoen garapenean oinarritzen da. | elaborazioa | N-S | ZTF7-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gaur egun Ardien Biriki Adenomatosia eta Maedi Visna delako gaixotasun biriko biren patogeniaren zenbait aspekturen argitzean lan egiten dugu, eta bai abere-hazkuntzan eragin dezaketen gaixotasun infekziosoen ezabapenerako bide berrien irekieran. | <-- | Ardien Biriki Adenomatosiari dagokiola, tartekatze-mutagenesi analisi bat egiten ari gara, ia ardien biriki minbiziaren garapenean eragina izan dezaketen gene berriak detektatu ahal ditugun, eta gene hauen giza ortologoek ere, euren funtzionaltasuna galdu ondoren, tumoreak eragin dezaketen argitzeko. Gainera, ardien genoman Jaagsiekte delako erretrobirus exogenoaren oso antzekoak diren erretrobirus endogenoak egoteak, erretrobirus exogeno eta endogenoen balizko interferentzia aztertzea ahalbidetzen du. | elaborazioa | N-S | ZTF7-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia Saileko Genomika eta Animalien Osasuna taldeko ikerketa-gai nagusia etiologia birikodun gaixotasunen oinarri genetikoaren analisia da. Gure helburu zientifiko nagusiak bi dira: erantzun inmunean eragina izan dezaketen polimorfismo funtzionalen bilaketa, eta ostalariaren Genetikak gaixotasun infekziosoetan eta minbizian izan dezaken eraginaren azterketa. | <-- | Gaur egun Ardien Biriki Adenomatosia eta Maedi Visna delako gaixotasun biriko biren patogeniaren zenbait aspekturen argitzean lan egiten dugu, eta bai abere-hazkuntzan eragin dezaketen gaixotasun infekziosoen ezabapenerako bide berrien irekieran. Ardien Biriki Adenomatosiari dagokiola, tartekatze-mutagenesi analisi bat egiten ari gara, ia ardien biriki minbiziaren garapenean eragina izan dezaketen gene berriak detektatu ahal ditugun, eta gene hauen giza ortologoek ere, euren funtzionaltasuna galdu ondoren, tumoreak eragin dezaketen argitzeko. Gainera, ardien genoman Jaagsiekte delako erretrobirus exogenoaren oso antzekoak diren erretrobirus endogenoak egoteak, erretrobirus exogeno eta endogenoen balizko interferentzia aztertzea ahalbidetzen du. Bestalde, zenbait genomen sekuentziazio osoa dela eta dagoen informazio genomiko eskuragarrian oinarrituta, zenbai espezieren analisi genomikoa egiten ari gara, genoma horietan tartekatutako elementu erretrobirikoak detektatzeko asmoz. Detektatu ondoren, euren dinamika ebolutiboa, adierazpena eta balizko funtzioa karakterizatuko ditugu, beti ere metodo bioinformatikoak erabiliz. Azkenik, badugu helburu teknologiko bat ere; gaixotasunen progresioan markatzaile gisa erabil daitezkeen polimorfismoen detekzio eta analisirako lanabesen garapena hain zuzen ere. Atal hau erreaktibo eta laborategiko protokoloen lorpenean eta datuen gordeketa eta analisirako programa bioinformatikoen garapenean oinarritzen da. | elaborazioa | N-S | ZTF7-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). | <-- | Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Efektu genetiko eta anbientalak hainbat ezaugarrietan ebaluatzeko helburuarekin, bariantza deskonposaketaren analisi unibariatuan oinarrituta dauden programa informatiko espezifiko batzuk (MAN -6, SOLAR ) erabiltzen dira. | <-- | Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Efektu genetiko eta anbientalak hainbat ezaugarrietan ebaluatzeko helburuarekin, bariantza deskonposaketaren analisi unibariatuan oinarrituta dauden programa informatiko espezifiko batzuk (MAN -6, SOLAR ) erabiltzen dira. Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . | <-- | Ezaugarri pareetan fenotipoaren kobariaketa zehazteko, beste 5 parametro kalkulatzea beharrezkoa da (RAD , RSP, RHS, RSB y RRS ), bariantza deskonposaketaren analisi bibariatua erabiliz. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. | <-- | Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| honetarako, 350-400 loci mikrosatelite genotipatuz, genoma osoa aztertzen da. | <-- | Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | Beginning | honetarako | Zientzia | |
| Genotipoari dagokionez, lehendabizi obesitatearekin erlazionaturiko erregio kromosomikoak identifikatzeko eta bibliografian deskribaturiko beste erregio batzuen erlazioa egiaztatzeko ligamendu analisi bat egiten da. | <-- | Honetarako, 350-400 loci mikrosatelite genotipatuz, genoma osoa aztertzen da. Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | Beginning | ri dagokionez | Zientzia | |
| Efektu genetiko eta anbientalak hainbat ezaugarrietan ebaluatzeko helburuarekin, bariantza deskonposaketaren analisi unibariatuan oinarrituta dauden programa informatiko espezifiko batzuk (MAN -6, SOLAR ) erabiltzen dira. Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . Ezaugarri pareetan fenotipoaren kobariaketa zehazteko, beste 5 parametro kalkulatzea beharrezkoa da (RAD , RSP, RHS, RSB y RRS ), bariantza deskonposaketaren analisi bibariatua erabiliz. | <-- | Genotipoari dagokionez, lehendabizi obesitatearekin erlazionaturiko erregio kromosomikoak identifikatzeko eta bibliografian deskribaturiko beste erregio batzuen erlazioa egiaztatzeko ligamendu analisi bat egiten da. Honetarako, 350-400 loci mikrosatelite genotipatuz, genoma osoa aztertzen da. Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Ikerkuntza lerro honen helburuetariko bat, obesitatearekin erlazionatutako ezaugarrietan (antropometrikoak, fisiologikoak eta biokimikoak) jaraunspenezko eskualdaketen patroiak ezagutzea da. Honez gain, obesitatean parte hartzen duten mekanismo molekularren ezagutzan sakontzea dugu xede, horretarako bi jarduera lerro jarraituz: 1. G izentasun fenotipoen zehaztapena Euskadiko populazioan eta ijito etniako familietan. 2. G izentasunarekin asoziazioa edo ligamendua erakusten duten geneak identifikatzea ijito etniako familietan eta Euskadiko populazioan, asoziazio eta ligamendu analisiak erabiliz. | <-- | Ikerketa hauetan nuklear familiak (gurasoak eta seme-alabak) eta konplexuagoak diren pedigriak aztertzen dira. Halaber, jadanik obesitatea diagnostikatua duten indibiduoak ikertzen dira, afekziorik gabeko baina beste ezaugarri guztientzat (sexua, adina, maila sozioekonomikoa...) antzekoak diren subjektuekin alderatuz. Efektu genetiko eta anbientalak hainbat ezaugarrietan ebaluatzeko helburuarekin, bariantza deskonposaketaren analisi unibariatuan oinarrituta dauden programa informatiko espezifiko batzuk (MAN -6, SOLAR ) erabiltzen dira. Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . Ezaugarri pareetan fenotipoaren kobariaketa zehazteko, beste 5 parametro kalkulatzea beharrezkoa da (RAD , RSP, RHS, RSB y RRS ), bariantza deskonposaketaren analisi bibariatua erabiliz. Genotipoari dagokionez, lehendabizi obesitatearekin erlazionaturiko erregio kromosomikoak identifikatzeko eta bibliografian deskribaturiko beste erregio batzuen erlazioa egiaztatzeko ligamendu analisi bat egiten da. Honetarako, 350-400 loci mikrosatelite genotipatuz, genoma osoa aztertzen da. Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Gizentasuna, gorputzean gantz gehiegi izatean datzan osasun arazo bat da. Honen erroan denboran zehar mantendutako balantze energetiko positiboa aurki dezakegu. Azkenaldian, hazkunde nabaria izan du giza populazio askotan, batez ere gehiegizko elikadura eta jarduera fisikoaren ezak eraginda (bizimodu sedentarioa). | <-- | Ikerkuntza lerro honen helburuetariko bat, obesitatearekin erlazionatutako ezaugarrietan (antropometrikoak, fisiologikoak eta biokimikoak) jaraunspenezko eskualdaketen patroiak ezagutzea da. Honez gain, obesitatean parte hartzen duten mekanismo molekularren ezagutzan sakontzea dugu xede, horretarako bi jarduera lerro jarraituz: 1. G izentasun fenotipoen zehaztapena Euskadiko populazioan eta ijito etniako familietan. 2. G izentasunarekin asoziazioa edo ligamendua erakusten duten geneak identifikatzea ijito etniako familietan eta Euskadiko populazioan, asoziazio eta ligamendu analisiak erabiliz. Ikerketa hauetan nuklear familiak (gurasoak eta seme-alabak) eta konplexuagoak diren pedigriak aztertzen dira. Halaber, jadanik obesitatea diagnostikatua duten indibiduoak ikertzen dira, afekziorik gabeko baina beste ezaugarri guztientzat (sexua, adina, maila sozioekonomikoa...) antzekoak diren subjektuekin alderatuz. Efektu genetiko eta anbientalak hainbat ezaugarrietan ebaluatzeko helburuarekin, bariantza deskonposaketaren analisi unibariatuan oinarrituta dauden programa informatiko espezifiko batzuk (MAN -6, SOLAR ) erabiltzen dira. Metodologia honek, ezaugarrien bariantza hainbat osagaietan zatitzea ahalbidetzen du: genetikoak (VAD ), anbiental orokorrak (VSP, VHS, VSB ) eta hondarrak (VRS ). Eredu unibariatu orokorra ekuazio lineal honekin adieraz daiteke: VPH = VAD + VSP+ VSH+ VSB + VRS . Ezaugarri pareetan fenotipoaren kobariaketa zehazteko, beste 5 parametro kalkulatzea beharrezkoa da (RAD , RSP, RHS, RSB y RRS ), bariantza deskonposaketaren analisi bibariatua erabiliz. Genotipoari dagokionez, lehendabizi obesitatearekin erlazionaturiko erregio kromosomikoak identifikatzeko eta bibliografian deskribaturiko beste erregio batzuen erlazioa egiaztatzeko ligamendu analisi bat egiten da. Honetarako, 350-400 loci mikrosatelite genotipatuz, genoma osoa aztertzen da. Analisi honetan lortutako informazioarekin, obesitatearen gaitzikortasunean eragina izan dezaketen geneak identifikatzen dira, beraien funtzioa dela medio. Gene hauetan, eta beste populazioetan asoziazioa eman duten geneetan, SN Pak hautatzen dira, asoziazio analisietan markatzaile modura erabiltzeko. Aukeratutako SN Pen genotipaketa, SN Plex teknologiarekin egiten da, teknologia honek lagin askotan SN P askoren analisia ahalbidetzen baitu. | elaborazioa | N-S | ZTF8-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Bestalde, 1992tik aurrera, sintesi metodo kimikoen erabilerari esker, aplikazio fisikoak (optikoak, katalitikoak, magnetikoak...) dituzten nanopartikulen prestakuntzan aukera ugari azaldu dira. | <-- | Partikulak aske edo aurkitzen direneko inguruneaz banaturik iker daitezke. Azken aukera honetan sistema malgua denez, oso egokia da partikulen arteko elkarrekintza magnetikoak ikertzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Nanoegituratutako objektuak "bulk" sistema eta molekulen arteko zubia osatzen dute, eta hauek, banakako izateak: "cluster"-ak, puntu kuantikoak, nanopartikulak, nanohariak eta nanotutuak; edo ordenamendu, mihiztadura edo supersareen osagai izan daitezke. | <-- | Jakintza-alor ezberdinek elkarlanean egindako ahaleginak, kontzeptu mikroskopiko ugari mundu nanometrikora zabaltzeko aukera eman du, elektronikoak edo nuklearrak diren berrelkartzeen bidez dabiltzan dispositibo ezberdinak diseinatzea ahalbidetuz. Bestalde, 1992tik aurrera, sintesi metodo kimikoen erabilerari esker, aplikazio fisikoak (optikoak, katalitikoak, magnetikoak...) dituzten nanopartikulen prestakuntzan aukera ugari azaldu dira. Partikulak aske edo aurkitzen direneko inguruneaz banaturik iker daitezke. Azken aukera honetan sistema malgua denez, oso egokia da partikulen arteko elkarrekintza magnetikoak ikertzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Nanoteknologia eta nanozientziako ikerkuntzaren barruan, gutxienez maila nanometrikoan dimentsio bat duten nanoegituratutako materialen sintesia, karakterizazioa, esplorazio eta erabilera sartzen dira. | <-- | Nanoegituratutako objektuak "bulk" sistema eta molekulen arteko zubia osatzen dute, eta hauek, banakako izateak: "cluster"-ak, puntu kuantikoak, nanopartikulak, nanohariak eta nanotutuak; edo ordenamendu, mihiztadura edo supersareen osagai izan daitezke. Jakintza-alor ezberdinek elkarlanean egindako ahaleginak, kontzeptu mikroskopiko ugari mundu nanometrikora zabaltzeko aukera eman du, elektronikoak edo nuklearrak diren berrelkartzeen bidez dabiltzan dispositibo ezberdinak diseinatzea ahalbidetuz. Bestalde, 1992tik aurrera, sintesi metodo kimikoen erabilerari esker, aplikazio fisikoak (optikoak, katalitikoak, magnetikoak...) dituzten nanopartikulen prestakuntzan aukera ugari azaldu dira. Partikulak aske edo aurkitzen direneko inguruneaz banaturik iker daitezke. Azken aukera honetan sistema malgua denez, oso egokia da partikulen arteko elkarrekintza magnetikoak ikertzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Azken urteotako aurrerapen teknologiko eta aurkikuntza zientifikoak gero eta konplexutasun maila eta sofistikazio altuagoko sistemak sortzean oinarritu dira, aurrerapen handi honi sistema horien tamaina txikia kontrajartzen zaiolarik. Tamainaren txikitze prozesu hau nanomaterialak deiturikoen agerpenarekin bat dator. | <-- | Nanoteknologia eta nanozientziako ikerkuntzaren barruan, gutxienez maila nanometrikoan dimentsio bat duten nanoegituratutako materialen sintesia, karakterizazioa, esplorazio eta erabilera sartzen dira. Nanoegituratutako objektuak "bulk" sistema eta molekulen arteko zubia osatzen dute, eta hauek, banakako izateak: "cluster"-ak, puntu kuantikoak, nanopartikulak, nanohariak eta nanotutuak; edo ordenamendu, mihiztadura edo supersareen osagai izan daitezke. Jakintza-alor ezberdinek elkarlanean egindako ahaleginak, kontzeptu mikroskopiko ugari mundu nanometrikora zabaltzeko aukera eman du, elektronikoak edo nuklearrak diren berrelkartzeen bidez dabiltzan dispositibo ezberdinak diseinatzea ahalbidetuz. Bestalde, 1992tik aurrera, sintesi metodo kimikoen erabilerari esker, aplikazio fisikoak (optikoak, katalitikoak, magnetikoak...) dituzten nanopartikulen prestakuntzan aukera ugari azaldu dira. Partikulak aske edo aurkitzen direneko inguruneaz banaturik iker daitezke. Azken aukera honetan sistema malgua denez, oso egokia da partikulen arteko elkarrekintza magnetikoak ikertzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |
| Testuinguru honetan kokatuko lirateke gure lanean egin beharreko zereginak, hau da, sintesi modu kimikoen erabileran, batez ere nanopartikula magnetikoak lortzeko aitzindari ezorganiko edo organikoen erredukzioan oinarritutakoetan. Aztertu beharreko konposatuak Cu, Ag eta Au-ren fase metaliko eta intermetalikoak izango dira, nanopartikula huek tiol, alkohol edo amina motako ligandoz funtzionalizatuko direlarik. Modu honetan nanopartikulen arteko pilaketa ekidin egiten da ingurune biologiko batean erabil daitezkeelarik, edo portaera magnetikoa alda daiteke estekatzaile eta gainazal metalikoaren arteko loturarekin jokatuz. Horrela, nanopartikula hauen ezaugarri eta jatorri magnetikoak ondo ezagutzeko, ohiko teknika makroskopikoak erabiltzeaz gain (SQU ID magnetometroa...), mikroegituraren karakterizaziorako erabiltzen diren beste berariazko tekniketara jo beharko da, hala nola, Mossbauer, mikroskopia elektronikoa, edota sinkrotron erradiazioa (EXAFS, XANES , XMCD ). | <-- | azkenik, aipatu ere alkanotiolez inguratutako nanopartikulak oso aitzindari egokiak direla lurrun faseko metaketa teknikaren (CVD ) bitartez propietate erdieroaleak dituzten geruza meheak sortzeko. | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | Beginning | azkenik | Zientzia | |
| Testuinguru honetan kokatuko lirateke gure lanean egin beharreko zereginak, hau da, sintesi modu kimikoen erabileran, batez ere nanopartikula magnetikoak lortzeko aitzindari ezorganiko edo organikoen erredukzioan oinarritutakoetan. | <-- | Aztertu beharreko konposatuak Cu, Ag eta Au-ren fase metaliko eta intermetalikoak izango dira, nanopartikula huek tiol, alkohol edo amina motako ligandoz funtzionalizatuko direlarik. Modu honetan nanopartikulen arteko pilaketa ekidin egiten da ingurune biologiko batean erabil daitezkeelarik, edo portaera magnetikoa alda daiteke estekatzaile eta gainazal metalikoaren arteko loturarekin jokatuz. Horrela, nanopartikula hauen ezaugarri eta jatorri magnetikoak ondo ezagutzeko, ohiko teknika makroskopikoak erabiltzeaz gain (SQU ID magnetometroa...), mikroegituraren karakterizaziorako erabiltzen diren beste berariazko tekniketara jo beharko da, hala nola, Mossbauer, mikroskopia elektronikoa, edota sinkrotron erradiazioa (EXAFS, XANES , XMCD ). | elaborazioa | N-S | ZTF9-GS.rs3 | GS | | | Zientzia | |