| Left unit | Sense | Right unit | Relation type | Relation name | Document | Tagger | Area | Notes |
Horrek dakarren arriskua zera da: adostasuna lortzeko ezinbestekoa den arbitrarietatea, maila baterainokoa behintzat, eta adituek terminologiari ematen dioten erabilera erreala orekatu behar izan arren, eten egin daitekeela. | <-- | Kasu horretan, normalizazioa ez bakarrik ez litzateke eraginkorra izango, are gehiago, bete gabe utziko lituzke bere helburuak.
| elaboration | N-S | TERM19_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Egungo gizartean bi joera nabarmentzen dira, eta kontrajarriak, itxura batean. | <-- | Alde batetik, gero eta indartsuagoa da nazioarteko harmonizazioa lortu beharra, ekonomian, politikan eta kultura eta gizarte gaietan etenik gabe sortzen ari diren loturak eta elkarren arteko trukaketak eraginda; eta bestetik, aniztasuna onartu beharra, eta, ondorioz, norbanakoen izaeraren berrespena, giza bizitzako arlo guztietan agertzen ari den moduan.
| elaboration | N-S | TERM19_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Egungo gizartean bi joera nabarmentzen dira, eta kontrajarriak, itxura batean. Alde batetik, gero eta indartsuagoa da nazioarteko harmonizazioa lortu beharra, ekonomian, politikan eta kultura eta gizarte gaietan etenik gabe sortzen ari diren loturak eta elkarren arteko trukaketak eraginda; eta bestetik, aniztasuna onartu beharra, eta, ondorioz, norbanakoen izaeraren berrespena, giza bizitzako arlo guztietan agertzen ari den moduan. | <-- | Terminologiak berak ere, gizartearekin lotuta dagoen jarduera denez, uztartu egin behar ditu joera orokor horiek, eransten zaizkien beste batzuekin batera, hala nola: teknologien aurrerakuntza zorabiagarria, zientziak diziplinartekotasunera eta hiperespezializaziora daramatzan bilakaera, eta informazioa elkarren artean berehala trukatu beharra. Alderdi horiek guztiek, espezialitateko terminologiaren gehikuntza kuantitatiboa eragiteaz gain, terminologia lanen ikuspegia ere zabaldu egin dute; eta, egia bada ere ikuspegi berri horrek terminologia aberastu egin duela esatea, zalantzan jarri ditu terminologiaren oinarrizko zenbait kontzeptu: kontzeptu-izendapen bikotearen adierabakartasuna, espezialitateko eremuen kontzeptua, eta normalizazioak terminologian duen eginbeharra.
Nahiz eta gaur egun normalizazioko oinarrizko printzipioek balio osoa gorde komunikazio espezialduaren bermearen bidez (eta elkarrekin zerikusia duten gizarteko sektoreen arteko adostasuna da printzipio horietako bat), terminologiako lan praktikoan, batzuetan, ahaztuxe uzten da normalizazioaren eta gizartearen artean egon behar den lotura estua. Horrek dakarren arriskua zera da: adostasuna lortzeko ezinbestekoa den arbitrarietatea, maila baterainokoa behintzat, eta adituek terminologiari ematen dioten erabilera erreala orekatu behar izan arren, eten egin daitekeela. Kasu horretan, normalizazioa ez bakarrik ez litzateke eraginkorra izango, are gehiago, bete gabe utziko lituzke bere helburuak.
| elaboration | N-S | TERM19_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminologiak berak ere, gizartearekin lotuta dagoen jarduera denez, uztartu egin behar ditu joera orokor horiek, eransten zaizkien beste batzuekin batera, hala nola: teknologien aurrerakuntza zorabiagarria, zientziak diziplinartekotasunera eta hiperespezializaziora daramatzan bilakaera, eta informazioa elkarren artean berehala trukatu beharra. Alderdi horiek guztiek, espezialitateko terminologiaren gehikuntza kuantitatiboa eragiteaz gain, terminologia lanen ikuspegia ere zabaldu egin dute; eta, egia bada ere ikuspegi berri horrek terminologia aberastu egin duela esatea, zalantzan jarri ditu terminologiaren oinarrizko zenbait kontzeptu: kontzeptu-izendapen bikotearen adierabakartasuna, espezialitateko eremuen kontzeptua, eta normalizazioak terminologian duen eginbeharra. | <-- | Nahiz eta gaur egun normalizazioko oinarrizko printzipioek balio osoa gorde komunikazio espezialduaren bermearen bidez (eta elkarrekin zerikusia duten gizarteko sektoreen arteko adostasuna da printzipio horietako bat), terminologiako lan praktikoan, batzuetan, ahaztuxe uzten da normalizazioaren eta gizartearen artean egon behar den lotura estua. Horrek dakarren arriskua zera da: adostasuna lortzeko ezinbestekoa den arbitrarietatea, maila baterainokoa behintzat, eta adituek terminologiari ematen dioten erabilera erreala orekatu behar izan arren, eten egin daitekeela. Kasu horretan, normalizazioa ez bakarrik ez litzateke eraginkorra izango, are gehiago, bete gabe utziko lituzke bere helburuak.
| elaboration | N-S | TERM19_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Irakasleek eta ikasleek, irlanderazko hiztun trebeak izan arren, ez dute aukerarik izan titulu horretarako behar den terminologia teknologiko zabala ezagutzeko. | <-- | Gai guztiak irlanderaz ematen direnez gero, irakasgaian erabilitako terminologia osoak egon behar du eskuragarri irlanderaz.
| elaboration | N-S | TERM23_A3.rs3 | A3 | TERM | |
VOCALL proiektua (Vocational Language Learning for Less Widely Used and Taught Languages - Lanbide Arloetako Hizkuntzaren Ikaskuntza Gutxi Erabiltzen eta Irakasten Diren Hizkuntzetan) Europako Batzordeak finantzatzen du Leonardo da Vinci Programaren barruan. | <-- | Proiektuaren koordinadore da Dublin Hiriko Unibertsitatea (Dublin, Irlanda).
| elaboration | N-S | TERM23_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetan kontzentratzen da proiektua (LWUTL), irlandera barne. | <-- | Informatika, bulego-lana eta eraikuntzako arloetako termino teknikoen glosario eleanizduna biltzen ari da VOCALL, eta horrek esan nahi du arlo horietako irlanderazko termino berri ugari sortzen ari dela.
| elaboration | N-S | TERM23_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Informatika, bulego-lana eta eraikuntzako ikasleentzako hizkuntza ikasteko tresnak egitea da helburua. | <-- | Gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetan kontzentratzen da proiektua (LWUTL), irlandera barne. Informatika, bulego-lana eta eraikuntzako arloetako termino teknikoen glosario eleanizduna biltzen ari da VOCALL, eta horrek esan nahi du arlo horietako irlanderazko termino berri ugari sortzen ari dela.
| elaboration | N-S | TERM23_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Xede hori iristeko, 1994. urteaz geroztik, Deustuko Unibertsitatean Zuzenbidearen inguruko testu doktrinalak itzultzen dihardugu. | <-- | Esperientzia horretan izandako zailtasunak eta, halakorik izanez gero, lorpenak ere azaldu nahi ditugu.
| elaboration | N-S | TERM25_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Testu juridikoen itzulpenari ekiteko, ezinbestekoa da terminologia bera lantzea. | <-- | Euskararen kasuan beharrizan hori areagotu egin da, esparru horretan gure hizkuntzaren egoera ez baita primerakoa, ezta hurrik eman ere.
| elaboration | N-S | TERM25_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Alor zehatz bateko corpus osoan erabili den euskarazko terminologia juridikoa lokalizatu eta aztertzeko metodologiaren berri eman nahi dugu komunikazio honetan. | <-- | Terminologiaren ohiko metodologiaz at, hiru oinetan finkatu dugu gure lana: baliabide informatikoak, corpus-linguistika eta traduktologia.
| elaboration | N-S | TERM28_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Legeen euskal bertsioak gaztelaniazko jatorrizko testuen itzulpenak direnez, erdal testuez baliatu gara, gaztelaniazko terminologia juridikoa aski finkatua eta bildua dagoelakoan, euskal terminoak bilatzeko. | <-- | Bi hizkuntzetako testu guztiak euskarri informatikoan eskuratu ondoren, bi bertsioen alderatzeari, eta paralelizatzeari ekin diogu, eduki bereko testu-zatiak zenbaki bereko paragrafoan ager daitezen bietan. Ondoren aplikazio berezi baten bidez, aldez aurretik prestaturiko gaztelaniazko zerrenda bateko termino garrantzitsuenen agerpenak, bere testuinguru-paragrafo osoarekin, eta zenbaki bereko euskal bertsioko paragrafoarekin, lortu ditugu. Ondoren, euskarazko paragrafoetan, erdal terminoaren eduki baliokidea daraman segmentua lokalizatu dugu, eta guztia, datu-base erlazional batera eraman. Honela, jakin ahal izan dugu zein diren agertzen eta agertzen ez diren terminoak, zuzenbideko zein alorretakoak diren, zenbaterainoko finkapen-maila aurkitzen den euskal termino horietan, zein den gaztelaniazko terminoen euskal segmentu baliokideen egitura sintaktikoa, eta oraindik burutu gabe dagoen azterketa lexikologiko baten bidez, termino horien zenbait alderdi lexikogenetiko aztertzeko parada dugu.
| elaboration | N-S | TERM28_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Legeriak -legea dagoenez zuzenbidearen hastapenean- zuzenbideko terminologia osoan duen garrantzian oinarrituz, Eusko Legebiltzarreko legegintza-produkzio osoa hartu dugu aztergai. | <-- | Legeen euskal bertsioak gaztelaniazko jatorrizko testuen itzulpenak direnez, erdal testuez baliatu gara, gaztelaniazko terminologia juridikoa aski finkatua eta bildua dagoelakoan, euskal terminoak bilatzeko. Bi hizkuntzetako testu guztiak euskarri informatikoan eskuratu ondoren, bi bertsioen alderatzeari, eta paralelizatzeari ekin diogu, eduki bereko testu-zatiak zenbaki bereko paragrafoan ager daitezen bietan. Ondoren aplikazio berezi baten bidez, aldez aurretik prestaturiko gaztelaniazko zerrenda bateko termino garrantzitsuenen agerpenak, bere testuinguru-paragrafo osoarekin, eta zenbaki bereko euskal bertsioko paragrafoarekin, lortu ditugu. Ondoren, euskarazko paragrafoetan, erdal terminoaren eduki baliokidea daraman segmentua lokalizatu dugu, eta guztia, datu-base erlazional batera eraman. Honela, jakin ahal izan dugu zein diren agertzen eta agertzen ez diren terminoak, zuzenbideko zein alorretakoak diren, zenbaterainoko finkapen-maila aurkitzen den euskal termino horietan, zein den gaztelaniazko terminoen euskal segmentu baliokideen egitura sintaktikoa, eta oraindik burutu gabe dagoen azterketa lexikologiko baten bidez, termino horien zenbait alderdi lexikogenetiko aztertzeko parada dugu.
| elaboration | N-S | TERM28_A3.rs3 | A3 | TERM | |
eta baita informatikaren aldetik ere | <-- | (zein egitura eduki behar luke terminologiako datu-base batek? Zein erlazio jaso behar lituzke? Zein da hiztegi bateko unitatea?).
| elaboration | N-S | TERM29_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hala da, terminologiako datu-baseak diseinatzeak eta kudeatzeak hainbat arazo dakar bai teoria eta metodologiaren aldetik | <-- | (nola adierazi terminoa? Ba al da gutxieneko adierazpenik? Nola sailkatu terminoak?),
| elaboration | N-S | TERM29_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Informatikak hizkuntzako datuak gorde eta, aurrerago, tratatzeko aukera eman zigunetik, terminologiak teknologi berrikuntzetara egokitu behar izan du etengabe. Horrek amaieragabeko erronka ekarri izan dio -eta oraindik ere hala dakarkio- terminologo eta informatikoen elkarlanari. | <-- | Hala da, terminologiako datu-baseak diseinatzeak eta kudeatzeak hainbat arazo dakar bai teoria eta metodologiaren aldetik (nola adierazi terminoa? Ba al da gutxieneko adierazpenik? Nola sailkatu terminoak?), eta baita informatikaren aldetik ere (zein egitura eduki behar luke terminologiako datu-base batek? Zein erlazio jaso behar lituzke? Zein da hiztegi bateko unitatea?).
| elaboration | N-S | TERM29_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Joera guztietako adituak dabiltza terminoak sortzen, dagoen terminologia aldatzen, termino batzuk arkaikotzat ematen edo baztertutako terminoak esanahi berriekin birsartzen. | <-- | Badirudi adituen eginbeharreko bat dela neologismoak sortzea, erretronimoak (berrezarpen lexikalak) sartzea, terminoak itzultzea, terminoak baliozkotzea eta, nahiko zeharka, euren espezialitateetako terminologia-bildumak egitea edo egiten laguntzea.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. | <-- | Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: | <-- | gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ezagutza-prozesaketa terminoa hezkuntza, prestakuntza, irakaskuntza eta ikaskuntza, arazoak konpontzea, eta abarren moduko ekintza parekoak garatzeko erabil dezakegu. Terminologia espezializatuen bildumen eskuragarritasunaren menpe dago ezagutza prozesaketa. Hori egia da, batez ere haurraren hezkuntza-urteetan, hasberriaren edo berriro prestatzen ari denaren hasierako ikasketetan: gizakiaren edozein ekintzarekin zerikusia daukaten gertakariak, printzipioak, teoriak eta esperientziak (ezagutza) asimilatu egiten dira eta gero irakasteko, ikasteko, arazoak konpontzeko eta abarretarako erabiltzen da. | <-- | Liburuetan, egunkarietan, iraganeko esperientzia ez-artikulatuan eskuratzen den "material gordina" terminoen bidez komunikatu behar da, zeinen esanahiak ondo definituta baitaude eta adituek sarritan erabiliko baitituzte.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Azken hamar urteotan hiztun ugariko hizkuntzetako terminologia-bilketak egiten ibili gara, adibidez, ingelesean, alemanieran eta gazteleran. | <-- | Aldi berean, metodo horiek hizkuntza minorizatuei egokitzen saiatu gara, adibidez, galeserari, norvegierari, flandeserari eta katalanari.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminologia-kudeaketa (terminoak biltzea, aztertzea, baliozkotzea eta antolatzea) oso garrantzitsua da informazioa ezagutza ulergarri eta aplikagarri bilakatzeko. | <-- | Joera guztietako adituak dabiltza terminoak sortzen, dagoen terminologia aldatzen, termino batzuk arkaikotzat ematen edo baztertutako terminoak esanahi berriekin birsartzen. Badirudi adituen eginbeharreko bat dela neologismoak sortzea, erretronimoak (berrezarpen lexikalak) sartzea, terminoak itzultzea, terminoak baliozkotzea eta, nahiko zeharka, euren espezialitateetako terminologia-bildumak egitea edo egiten laguntzea.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. | <-- | Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hala ere, gizaki adituek egiten dituzte bilketak, azterketak eta baliozkotzeak. | <-- | Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminologia-kudeaketa (terminoak biltzea, aztertzea, baliozkotzea eta antolatzea) oso garrantzitsua da informazioa ezagutza ulergarri eta aplikagarri bilakatzeko. Joera guztietako adituak dabiltza terminoak sortzen, dagoen terminologia aldatzen, termino batzuk arkaikotzat ematen edo baztertutako terminoak esanahi berriekin birsartzen. Badirudi adituen eginbeharreko bat dela neologismoak sortzea, erretronimoak (berrezarpen lexikalak) sartzea, terminoak itzultzea, terminoak baliozkotzea eta, nahiko zeharka, euren espezialitateetako terminologia-bildumak egitea edo egiten laguntzea. Zientzia modernoa, gaur egungo aisia eta dibertsioa, enpresa berritzaileak, euren enkarnazio zaharrengatik nabaritzen dira, ez bakarrik ondasun, zerbitzu edo tresnen bidez, bai eta zientziak, arteak eta kultura, eta negozioak eta enpresak deskribatzeko erabiltzen duten terminologiaren bidez ere. | <-- | Terminologia-kudeaketa, oro har, eskulana da eta motibaturiko dokumentalistengan, itzultzaileengan eta terminologoengan bermatzen da; azken horrek beste bien funtzioa betetzen du. Termino espezializatuak artxibatzearekin eta aurkeztearekin lotuta dauden biltegiratze- eta berreskuratze-lan batzuk arindu dituzte gaur egun terminologia kudeatzeko sistemek. Hala ere, gizaki adituek egiten dituzte bilketak, azterketak eta baliozkotzeak. Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino.
Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Termino espezializatuak artxibatzearekin eta aurkeztearekin lotuta dauden biltegiratze- eta berreskuratze-lan batzuk arindu dituzte gaur egun terminologia kudeatzeko sistemek. Hala ere, gizaki adituek egiten dituzte bilketak, azterketak eta baliozkotzeak. Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino. | <-- | Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. | <-- | Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. | <-- | Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. | <-- | Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminologia-kudeaketa, oro har, eskulana da eta motibaturiko dokumentalistengan, itzultzaileengan eta terminologoengan bermatzen da; azken horrek beste bien funtzioa betetzen du. | <-- | Termino espezializatuak artxibatzearekin eta aurkeztearekin lotuta dauden biltegiratze- eta berreskuratze-lan batzuk arindu dituzte gaur egun terminologia kudeatzeko sistemek. Hala ere, gizaki adituek egiten dituzte bilketak, azterketak eta baliozkotzeak. Hiztun ugariko hizkuntzetan, datu-base terminologikoak behar dituzten eta horiek sortzeko dirua inbertitzeko prest dauden pertsona-kopuru handia egongo denaren esperantzak bermatzen du terminologia-kudeaketaren lan garestia. Hiztun gutxiago dauzkaten hizkuntzetan ez da hori gertatzen. Kasu horietan, terminologia-kudeaketa hizkuntza plangintzaren lanarekin lotzen da sarritan. Lan horrek, era berean, motibazio politikoak eta, askotan, emozio-karga bat ere badauzka. Hizkuntza minorizatuetan, terminologiakudeaketak gizakiengan daukan menpekotasuna handiagoa da beste hizkuntza batzuetan baino.
Terminologia-kudeaketaren automatizazioa ez da programa informatikoak idaztea besterik gabe, lan hori, berez, zaila izan arren. Automatizazio hori egiteko jakin egin behar da zelan idazten diren adituen testuak, gizakiak zelan konpontzen diren arlo espezializatuen semantikarekin, diskurtsoaren ereduak zelan aldatzen diren testuaren egilearen eta irakurleen beharrizanen arabera. Hizkuntza minorizatuetan idatzitako testuak eta hizkuntza minorizatuei buruzko testuak ez dira erraz lortzen eta badirudi zaila dela arlo horietan azterketak eta datu-bilketak egiten hasteko inor konbentzitzea. Zelanbait, idazketa espezializatua "idazketa teknikoa" terminoarekin lotuta dago, makinekin zerikusia daukan diskurtso-eredu bat. Horren ondorioz, ez du lortzen hizkuntzaren eredu matematiko baten arabera esaldiak aztertzeari edo testuetan ikono kulturalak bilatzeari, lan abstraktuagoak baitira, ematen zaien estatus bera.
| elaboration | N-S | TERM30_A3.rs3 | A3 | TERM | |
baina oraindik giza laguntza behar izaten da automatikoki hautatutako terminologiaren artean azken aukeraketa egiteko. | <-- | Horren adibide gisa, tresna hauek aipa daitezke: LEXTER (Bourigault, 92) AT&Tko Termight (Church & Dagan, 94) IBMko TERMS (Justeson & Katz, 95) NPtool (Arpper, 95).
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Azken urteotan testu teknikoetatik terminologia automatikoki erauzteko tresnak ari dira garatzen zenbait hizkuntzatarako, baina oraindik giza laguntza behar izaten da automatikoki hautatutako terminologiaren artean azken aukeraketa egiteko. Horren adibide gisa, tresna hauek aipa daitezke: LEXTER (Bourigault, 92) AT&Tko Termight (Church & Dagan, 94) IBMko TERMS (Justeson & Katz, 95) NPtool (Arpper, 95). | <-- | Aplikazio-eremuak bi multzo handitan bana daitezke: informazioa indexatzeko eta terminoen glosategiak eraikitzeko.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
eragozpen gehiago topatuko dugu ondoko hiru arrazoiengatik: | <-- | bateratze-prozesua bukatzeke izateagatik, egindako ikerketak murritzak direlako eta hizkuntza eranskaria izateagatik.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Terminoaren definizio formal eta osoa lortzea lan neketsua da eta horretan datza lanen atal garrantzitsu bat: terminoen ezaugarriak mugatzea. Corpusetatik termino teknikoak lortzeko konbinatu ohi dira NLPko teknikak (ezagumendu linguistikoan oinarritutakoak) eta teknika estatistikoak. | <-- | 2.1. Teknika linguistikoak
Teknika linguistikoak erabiltzen dira batez ere terminoen hasierako selekzioa egiteko. Horretarako, eredu morfosintaktikoak erabili ohi direnez gero, komenigarria da testua analizaturik edukitzea edo gutxienez etiketatua. Tresna linguistikoen kalitateak baldintzatuko ditu, hein handi batean behintzat, tresnaren emaitzak. Hala ere, proiektu batzuetan ez da analisi morfologikorik edo sintaktikorik egiten (Su et al., 96).
Analisi morfologikoarekin eta desanbiguazioarekin lotuta dago lematizazioa. Flexio konplexuko hizkuntzetan hitz-forma bakarrik tratatzeak emaitza kaxkarrak ekarriko ditu eta lematizazioa ezinbestekoa izango da. Ezagumendu linguistikoa funtsezkoa da terminoen normalizazioan ere; termino batzuk beste luzeago batzuen baitan egon daitezkeenez, haien artean diskriminatu egin behar baita.
2.2 .Teknika estatistikoak
Eredu linguistikoari jarraitzen dioten balizko terminoak murrizteko erabili ohi dira metodo estatistikoak proiektu gehienetan. Aplikatutako metodoak asko aldatzen dira proiektuaren arabera: sinpleena izango litzateke maiztasun absolutu minimo bat eskatzea (Justeson & Katz, 95), baina orokorrean formula probabilistiko anitz konbinatzen dira.
2.3. Emaitzak
Lortzen diren emaitzak ez dira oraindik beharko liratekeenak erauzketa zeharo automatikoa egiteko. Oreka bilatu behar da estaldura (recall) eta doitasunaren artean (precision). Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Aplikatutako metodoak asko aldatzen dira proiektuaren arabera: | <-- | sinpleena izango litzateke maiztasun absolutu minimo bat eskatzea (Justeson & Katz, 95), baina orokorrean formula probabilistiko anitz konbinatzen dira.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. | <-- | % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Oreka bilatu behar da estaldura (recall) eta doitasunaren artean (precision). | <-- | Oreka horretan estaldurari lehentasuna ematen zaio atzetik terminologia murrizteko pertsona bat badago. % 95 inguruko estaldura lortzeko doitasuna % 50-era jaitsi ohi da, eta doitasuna % 85 ingurukoa izan dadin estaldura % 35era ere ez da iristen.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Tresna horiek prest dauden bitartean termino teknikoen modelizazioari ekin behar diogu, hau da murriztu behar ditugu termino teknikoen ezaugarriak. Horretarako dauden hiztegi teknikoetan oinarritu, eta teknika estatistikoak erabiliz, eredu nagusiak lortu behar dira. | <-- | Emaitzarik ez badugu ere, eredua izen-sintagmarena baino zabalagoa izango dela susmatzen dugu.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
IXA taldearen asmoa da euskararako mota honetako tresna bat garatzea. Horretarako analizatzaile morfologikoa jadanik prest dago (Alegria et al., 96), lematizatzaile/etiketatzaile bat bukatzear dago (Aduriz et al., 96) eta azaleko sintaxiari ere ekin diogu. | <-- | Tresna horiek prest dauden bitartean termino teknikoen modelizazioari ekin behar diogu, hau da murriztu behar ditugu termino teknikoen ezaugarriak. Horretarako dauden hiztegi teknikoetan oinarritu, eta teknika estatistikoak erabiliz, eredu nagusiak lortu behar dira. Emaitzarik ez badugu ere, eredua izen-sintagmarena baino zabalagoa izango dela susmatzen dugu. Beste aldetik, termino teknikoak hautatzerakoan barneko deklinabidekasua erabakigarria izan daiteke.
| elaboration | N-S | TERM31_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Termino-banku hori termino berriak erabiltzeko, biltzeko eta gordetzeko irizpideak ematen dituen erakunde batean egon beharko luke. Komunikazio honen gaia izango da zelan jarri martxan terminoen asmatzaile automatizatu bat eta termino-banku baten zati osagai bilakatu. | <-- | Asmatzaile horrek datu-baseak erabiliko ditu, adibidez, dauden terminoen definizioen corpusak, arau sintaktikoen oinarria, lexikoiak (teknikoak eta orokorrak), morfemen datu-baseak (Yuan et al., eskuizkribua), txinerako hitz-eraketarako arauak (Lu 1975). Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten.
| elaboration | N-S | TERM32_A3.rs3 | A3 | TERM | |
LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. | <-- | Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten.
| elaboration | N-S | TERM32_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. | <-- | LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten.
| elaboration | N-S | TERM32_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Asmatzaile horrek datu-baseak erabiliko ditu, adibidez, dauden terminoen definizioen corpusak, arau sintaktikoen oinarria, lexikoiak (teknikoak eta orokorrak), morfemen datu-baseak (Yuan et al., eskuizkribua), txinerako hitz-eraketarako arauak (Lu 1975). | <-- | Osagaiak hauek izango dira: egitura-aztertzaile bat, oinarritzat silabak hartzen dituen eraldatzaile bat (letraldaketa egiteko) eta asmatzaile bat. LDOCE esperientzian Alshawi-k erabilitako kontzeptuari jarraitzea eta hitzen ingelesezko definizioekin lan egitea da oinarrizko ideia. Definizio horien egitura-azterketatik gakohitzak ateratzen dira, txinerara hitzez-hitzezko itzulpena egin ahal izateko. Gero, txinerazko gako-hitzen itzulpenak asmatzailean prozesatzen dira, txinerazko morfemen datu-baseak eta txinerazko hitz-eraketarako arauak erabiliz. Ondorioa itzulpen alternatiboak izango dira, gizaki adituek aukera dezaten.
| elaboration | N-S | TERM32_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. | <-- | Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea).
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. | <-- | Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'?
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. | <-- | Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; | <-- | Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ezaguna da izenondo erreferentzialek sekulako arazoak sortzen dizkietela edozein testu euskaratu behar duten itzultzaileei. | <-- | Askotan jarri da agerian hainbat bide erabili behar direla inguruko hizkuntzen izenondo erreferentzialen euskal ordainak lortzeko (Ensunza, 1989; Loinaz, 1995) baina edonola, idazle/itzultzailearen zuhurtasunaren, intuizio onaren edota estetika-zentzuaren azpian uzten da neurri handian kasu bakoitzean erabili behar den baliabidearen aukeraketa.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; | <-- | azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: | <-- | 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantilinfantin bezalako bikoteak dituzte.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). | <-- | Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantilinfantin bezalako bikoteak dituzte.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. | <-- | Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantilinfantin bezalako bikoteak dituzte.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. | <-- | Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'?
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. | <-- | Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. | <-- | Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. | <-- | Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude. | <-- | Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. | <-- | Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude.
Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Edonola, benetan erreferentzialak diren izenondoen artean ere, modifikatzen duten izenarekin duten harremanagatik (Bosque, 1989; 1992; Bosque eta Picallo, 1994), bi mota bereiz daitezke: | <-- | alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'?
Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante.
Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude.
Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Zenbait izenondo erreferentzial izen elkartuen bidez euskara badaitezke ere, garbi dago bide honek ez dituela izenondo erreferentzial guztien ordainak eskaintzen. | <-- | Non dago muga? Predikatu-/ez-predikatu izaeran, argumentu-/eremu- /jabego-harremanean edo beste nonbait al datza gakoa? Izenondoaren jatorrian dagoen izenaren mugatu/mugagabe, bizidun/bizigabe, zenbakarri/zenbakaitza bezalako tasunek ba al dute nolabaiteko eraginik? Modifikatua den izena ekintza-, ondorio- edo objektu-izena izateak ba al du eraginik ezintasun horretan? Zein dira erdal izenondo erreferentzial bat ezinbestean mailegatu behar izatera eraman gaitzaketen baldintzak? Noiz erabili ohi ditugu euskal izenlagunak erdal izenondoak ordezkatzeko?
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Lan honetan, harreman unibertsal horietako bakoitza euskaraz zein baliabideren bidez adieraz daitekeen eta baliabide bakoitzaren mugak (gaur egun behintzat) non egon daitezkeen finkatzen saiatuko gara: | <-- | Euskal atzizki izenondo-sortzaileen bidez, zein motatako izenondoak sor daitezke? Zenbait izenondo erreferentzial izen elkartuen bidez euskara badaitezke ere, garbi dago bide honek ez dituela izenondo erreferentzial guztien ordainak eskaintzen. Non dago muga? Predikatu-/ez-predikatu izaeran, argumentu-/eremu- /jabego-harremanean edo beste nonbait al datza gakoa? Izenondoaren jatorrian dagoen izenaren mugatu/mugagabe, bizidun/bizigabe, zenbakarri/zenbakaitza bezalako tasunek ba al dute nolabaiteko eraginik? Modifikatua den izena ekintza-, ondorio- edo objektu-izena izateak ba al du eraginik ezintasun horretan? Zein dira erdal izenondo erreferentzial bat ezinbestean mailegatu behar izatera eraman gaitzaketen baldintzak? Noiz erabili ohi ditugu euskal izenlagunak erdal izenondoak ordezkatzeko?
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ezaguna da izenondo erreferentzialek sekulako arazoak sortzen dizkietela edozein testu euskaratu behar duten itzultzaileei. Askotan jarri da agerian hainbat bide erabili behar direla inguruko hizkuntzen izenondo erreferentzialen euskal ordainak lortzeko (Ensunza, 1989; Loinaz, 1995) baina edonola, idazle/itzultzailearen zuhurtasunaren, intuizio onaren edota estetika-zentzuaren azpian uzten da neurri handian kasu bakoitzean erabili behar den baliabidearen aukeraketa. | <-- | Izenondo erreferentzialak izenetatik eratorritakoak izaten dira beti baina askotan, jatorria eta izaera erreferentziala nahasi eta zaku berean sartzen dira erabat predikatiboak diren izenondoak, zalantzarik gabe erreferentzial hutsak diren izenondoekin. Ingeleserako Levi-k (1978) garbi utzi du izenetik eratorriak diren baina ezaugarri semantiko eta sintaktiko desberdinak dituzten bi izenondo-mota bereizteko beharra: 'nominal nonpredicating adjectives' eta 'denominal adjectives'; azkenekoak -y, -fill eta -ous bezalako atzizkien bidez eratorritakoak dira eta haien gramatika-kategoria ezezik, haien predikatuizaera ere jasoko lukete atzizkitik. 'Nominal nonpredicating adjectives' sailean sartuko liratekeenak berriz, kategoriaz izenondoak izanik ere, izenen antzeko jokaera sintaktikoa izango lukete: linguistic difficulties / language difficulties. Gaztelaniaren kasuan Bosque-k (1989) defenditu duen bezala, badira izenondo erreferentzialak nekez ematen dituzten atzizki izenondo-sortzaileak (-esco, -oso, -ino) eta izenondo erreferentzialak eman ohi dituztenak (-al, -ar, -ario, -ico). Frantsesez ere atzizki desberdinak erabili ohi dira izenondo erreferentzialak eta predikatiboak sortzeko eta ondorioz, familial-familier eta infantilinfantin bezalako bikoteak dituzte. Edonola, benetan erreferentzialak diren izenondoen artean ere, modifikatzen duten izenarekin duten harremanagatik (Bosque, 1989; 1992; Bosque eta Picallo, 1994), bi mota bereiz daitezke: alde batetik modifikatzen duten izena ekintza- edo ondorio-izena denean, askotan gertatzen da izenondo erreferentziala izen horren argumentua izatea. Adibidez, decisión presidencial ezinbestean izango da presidenteak erabakitakoa eta extracción dental hortz edo hagin baten ateratzearen ekintza. Bistan da azken kasuan dental izenondoa extraer aditzaren osagarri zuzenaren parekoa dela eta euskaraz izen elkartu sintetikoak hautagai bikainak direla hauetarako (hortz-ateratzea). decisión presidencial ostera, nekez egingo dugu presidente-erabaki eta presidentearen erabaki aukeratuko dugu ia zalantzarik gabe. Zein da desberdintasun honen arrazoia, izen elkartuaren mugatzailearen 'subjektutasuna' ala elementu horren 'mugatutasuna'?
Bestetik, izenondo erreferentzialek modifikatzen dutena (argurmentu-egiturarik gabeko objektu-)izena denean, izenaren eta izenondoaren arteko harremana ezin aurresan daiteke; hiztegigileek -ri dagokion perifrasiaren bidez definitzen duten esparru-harremana edo jabego-harremana dugu orduan. Adibidez, hilo dental hortzak garbitzeko erabiltzen den haria da eta euskaraz, hortzetako haria nahiago genuke seguruenik hortz-haria baino. Azkenik, fonetikaren esparruan erabiltzen den consonante dental multzorako kontsonante horzkaria erabiltzen da eta ez hortz-kontsonante.
Laburbilduz, unibertsala da izenen eta haien modifikatzaileen artean egon daitezkeen harremanen sailkapena: predikatu-izaera duten modifikatzaileak alde batetik eta izaera erreferentziala duten modifikatzaileak bestetik. Gainera, azken multzo honen barruan izenaren argumentuak diren modifikatzaileak eta izenarekin jabego- edo eremu-harremana dutenak daude.
Harreman horiek gramatika-kategoria desberdinen bidez adieraz daitezke hizkuntza batean eta beste batean: izenondoen bidez, preposizio- edo posposizio-sintagmen bidez, izen elkartuen bidez e.a. Esate baterako, ingeleseko marginal adjektiboak erabilera erreferentziala eta predikatiboa ditu hurrenez hurren marginal note eta marginal case multzoetan; gaztelaniaz berriz, erabilera erreferentziala eta predikatiboa bereizten dituzte, nota al margen eta caso marginal eginez. Euskararako, 'Elhuyar hiztegian' albo-ohar edo marjinako ohar aurki daiteke erabilera erreferentzialerako baina bazterreko kasu bezalako adibideak erabilera predikatiborako. Edonola, zenbait hizkuntzatan, deskribaturiko hiru esparruak estaltzen dituzten izenondoak daude; Levi-ren adibideak gogoraraziko ditugu horretarako: musical voice, musical criticism, musical comedy.
| elaboration | N-S | TERM34_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; | <-- | adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Horretarako, bada, Interneten neologia sortzeko eragina duten zenbait puntu landuko ditugu.
Interneti buruzko terminoak azkar sortu eta zabaltzen dira, eta hedapen handia lortzen dute, hizkuntza guztiak erlojupeko bene-benetako lasterketa batean bailebiltzan. Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira.
Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain —Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da—, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute. | <-- | Zelako terminologia sortzen ari da? Zeintzuk dira lexikoaren sorkuntzan gailentzen ari diren sistemak? Ezaugarri berdin eta komun bat daukate hizkuntza guztiek: terminoak ingelesez sortzen dira, eta mailegu moduan sartzen dira beste hizkuntzetan. Nola erantzuten dute hizkuntza hartzaileek? Nola lantzen dute Interneteko terminologia? Termino al dira termino itxurako guztiak? Izendatzeko benetako premiei erantzuten al diete? Edo, aldiz, lexikoaren sorkuntzan asko eta asko ez ote dira sentsazionalismoan erori eta azkar galduko direnak?
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ezaugarri berdin eta komun bat daukate hizkuntza guztiek: | <-- | terminoak ingelesez sortzen dira, eta mailegu moduan sartzen dira beste hizkuntzetan.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. | <-- | Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira.
Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain —Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da—, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain —Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da—, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. | <-- | Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira. | <-- | Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain —Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da—, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Interneti buruzko terminoak azkar sortu eta zabaltzen dira, eta hedapen handia lortzen dute, hizkuntza guztiak erlojupeko bene-benetako lasterketa batean bailebiltzan. | <-- | Egia da, bai, termino berrien sorkuntza abiadura ikaragarrian dabil, informatikako teknologia eta, orokorrean, telekomunikazioetako teknologia aurreratu eta eraberritzen den martxa berean. Ezaugarri hori aurrerakuntza zientifiko eta teknikoan berdin agertzen bada ere, eta, beraz, terminologiako neologiaren ezaugarri bada, landutako arloa berezia denez, berari dagokion neologiari berezitasun batzuk ezartzen dizkio, eta kontuan hartzekoak dira.
Alde batetik, Interneteko terminoak ezagutarazteko erabiltzen den kateak, beraz, sareak berak, terminologia azkar zabaltzeaz gain —Interneteko informazioa (ia) bat-batean lortzen da—, hedapen luze-zabala du oso, munduko edozein bazterrera heltzen baita. Are gehiago, edozein tokitatik biltzen dira terminoak, baita komentatu eta haztatu ere; adibidez, Interneti buruzko terminoen glosarioak zabaltzen dira Web askotan, eta izendegietarako proposamenak egin ere bai, eta erabiltzaileek botoa eman ahal izaten diete. Ondorioz, funts funtsezko arazo baten aurrean aurkitzen gara: espezialitateko eremuaren mugak gainditzen dituela Interneteko terminologiak (espezialitatera mugatzen da, definizioz, lexiko zientifiko eta teknikoa), eta erabilera orokorreko hizkeran sartzen dela indartsu; horrela, bai sarearen erabiltzaile heterogeneoek (edozein espezialitatekoek zein espezialitaterik gabekoek), bai prentsa irakurri edo komunikabideei arreta jartzen dietenek, guztiok erabiltzen dute.
| elaboration | N-S | TERM38_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Proiektuaren helburua lanbide-heziketako ikasleentzako hizkuntza ikasteko baliabide batzuk sortzea da, informatika, bulego-lan eta elektronikaren esparruetan | <-- | eta, batez ere, gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetara zuzenduta, kasu honetan, irlandera, portugesa eta grekoa.
| elaboration | N-S | TERM39_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gutxi erabili eta irakasten diren hizkuntzen kasuan, lexiko-banku eta terminologi bankuen moduko idatzizko baliabideak ez dira behar bezala garatu ikasleentzako laguntzatresna izan daitezkeen aldetik. | <-- | Eta hori gogoan hartuta, eta multimedia bidezko CALL izeneko halako egitura baten barruan, esparru horietako bitako termino teknikoekin glosario eleanitzak egin ditugu, partaideen hizkuntzetan.
| elaboration | N-S | TERM39_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gutxi erabili eta irakasten diren hizkuntzen kasuan, lexiko-banku eta terminologi bankuen moduko idatzizko baliabideak ez dira behar bezala garatu ikasleentzako laguntzatresna izan daitezkeen aldetik. Eta hori gogoan hartuta, eta multimedia bidezko CALL izeneko halako egitura baten barruan, esparru horietako bitako termino teknikoekin glosario eleanitzak egin ditugu, partaideen hizkuntzetan. | <-- | Tresna hori, gaur egun oraindik prototipoa dena, proiektuko hizkuntza guztietarako berbera izango da, eta hizkuntza nork bere kontura ikasteko tresna gisa merkaturatuko dugu, bai atzerriko hizkuntza (2H) ikasi behar dutenentzat, bai lehen hizkuntza (1H) ikasteko arazoak dituztenentzat ere, lanbide-heziketan eta aipatutako esparruetan, beti ere.
| elaboration | N-S | TERM39_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Proiektuaren helburua lanbide-heziketako ikasleentzako hizkuntza ikasteko baliabide batzuk sortzea da, informatika, bulego-lan eta elektronikaren esparruetan eta, batez ere, gutxi erabiltzen eta irakasten diren hizkuntzetara zuzenduta, kasu honetan, irlandera, portugesa eta grekoa. | <-- | Gutxi erabili eta irakasten diren hizkuntzen kasuan, lexiko-banku eta terminologi bankuen moduko idatzizko baliabideak ez dira behar bezala garatu ikasleentzako laguntzatresna izan daitezkeen aldetik. Eta hori gogoan hartuta, eta multimedia bidezko CALL izeneko halako egitura baten barruan, esparru horietako bitako termino teknikoekin glosario eleanitzak egin ditugu, partaideen hizkuntzetan. Tresna hori, gaur egun oraindik prototipoa dena, proiektuko hizkuntza guztietarako berbera izango da, eta hizkuntza nork bere kontura ikasteko tresna gisa merkaturatuko dugu, bai atzerriko hizkuntza (2H) ikasi behar dutenentzat, bai lehen hizkuntza (1H) ikasteko arazoak dituztenentzat ere, lanbide-heziketan eta aipatutako esparruetan, beti ere.
| elaboration | N-S | TERM39_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Agirietako informatika juridikoa datu-base juridikoen inguruan dago oinarrituta. | <-- | Datu-base horietan hiru agiri-mota aurkitzen dira batez ere, zuzenbidearen hiru iturri nagusien arabera, hain zuzen: jurisprudentzia, legegintza eta autoreen doktrina.
| elaboration | N-S | TERM40_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. | <-- | Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu.
| elaboration | N-S | TERM40_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Datu-base batzuk publikoak eta beste batzuk pribatuak dira. | <-- | Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu.
| elaboration | N-S | TERM40_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Agirietako informatika juridikoa datu-base juridikoen inguruan dago oinarrituta.
Datu-base horietan hiru agiri-mota aurkitzen dira batez ere, zuzenbidearen hiru iturri nagusien arabera, hain zuzen: jurisprudentzia, legegintza eta autoreen doktrina. | <-- | Datu-base batzuk publikoak eta beste batzuk pribatuak dira. Gure herrialdean, datubase publiko bakarra INFORMATIKA JURIDIKOKO SISTEMA ARGENTINARRA da, Estatuko Justizi Ministerioaren mende dagoena. Gaur egun, base horrek 510.000 agiri baino gehiago ditu.
| elaboration | N-S | TERM40_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du | <-- | (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean);
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Lan hori, Madrilgo Hezkuntza Ministeritzak diruz babesturiko Configuración morfológica y estructura argumental: léxico y diccionario izeneko proiektuaren barruan egin da, ikuspuntu hirukoitz baten barruan. | <-- | Lehenik, atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpen-prozesuak aztertu dira hiru hizkuntzetan, bereziki eratorpen-oinarri modura aditza dutenak edo eratorri modura aditza ematen dutenak arakatuz; ondorioz, bi desberdintasun nagusi aurkitu dira: euskararen barruan atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpenen arteko, eta euskal eratorrien eta eratorri erromanikoen artekoa. Bigarrenik, bi desberdintasun horietarako azalpen teoriko bat bilatu eta aurkitu da. Hirugarrenik, azalpen teoriko horrek lexikogintzan eman dezakeen laguntza finkatzen saiatu gara.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Honek laguntza paregabea emango du gaurko lexikogintzan: | <-- | des1 hoja2 r ?hosto2 gabe1 tu bezalako saioetatik haruntzago, kontutan hartu beharko dugu hostoak2 galdu/kendu1 bezalako aukera, baina bereziki, pozoin-du 'envenenar', bigun-du 're-blandecerse', lerro-ka-tu 'a-linear', irin-ez-ta-tu 'en-harinar', lur-reratu 'a-terrizar' direlako "jauziak" estandartzat hartu beharko dira, a-, des-, en-, es-, in- edo re bezalako aurrizkien ordainak aurkitzerakoan bide emankorrak eriden nahi baditugu.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: | <-- | eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). | <-- | Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik).
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: | <-- | Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. | <-- | Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Edozein azalpen teorikok argitu behar dituen bi desberdintasunak, zehazkiago, hauexek dira: a) euskarak atzizki ugari baditu ere, oso aurrizki gutxi dauka, eta b) desoreka hori ez dago inola ere hizkuntza erromanikoetan. | <-- | Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Hitzaldi honek azken hiru urteotan lau unibertsitate hauen taldeek egindako ikerkuntzaren ondorioetako batzuk azaltzeko helburua izango luke. Lan hori, Madrilgo Hezkuntza Ministeritzak diruz babesturiko Configuración morfológica y estructura argumental: léxico y diccionario izeneko proiektuaren barruan egin da, ikuspuntu hirukoitz baten barruan. Lehenik, atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpen-prozesuak aztertu dira hiru hizkuntzetan, bereziki eratorpen-oinarri modura aditza dutenak edo eratorri modura aditza ematen dutenak arakatuz; ondorioz, bi desberdintasun nagusi aurkitu dira: euskararen barruan atzizki eta aurrizkien bidezko eratorpenen arteko, eta euskal eratorrien eta eratorri erromanikoen artekoa. Bigarrenik, bi desberdintasun horietarako azalpen teoriko bat bilatu eta aurkitu da. Hirugarrenik, azalpen teoriko horrek lexikogintzan eman dezakeen laguntza finkatzen saiatu gara. Komunikazio honek, azalpen teorikoa eta ondorio lexikografikoak laburbilduko lituzke batez ere. | <-- | Edozein azalpen teorikok argitu behar dituen bi desberdintasunak, zehazkiago, hauexek dira: a) euskarak atzizki ugari baditu ere, oso aurrizki gutxi dauka, eta b) desoreka hori ez dago inola ere hizkuntza erromanikoetan. Gure hipotesiak, euskararen eta hizkuntza erromanikoen ezaugarri sintaktiko bat morfologiaraino estrapolatuko du: eratorpenean ere euskarak egituraren burua edo gunean eskuinaldean jartzen du, eta hizkuntza erromanikoek ezkerraldean. Hau hobeto azaltzeko, kontutan hartu behar da hizkuntza erromanikoen aurrizkiek bi eratara jokatzen dutela: buru baten modifikatzaile modura jokatzen dutenak, buru horren ezkerraldean ager daitezke (refer / rehacer, desfer / deshacer, predir / predecir), eta buru modura jokatzen dutenak ere, lehenengo gunean kokatzen dira, osagarria eskuinaldean hartzen baitute (eslomar-se / desplomarse, desfullar / deshojar). Lehenengo kasuan, aurrizkiak buruaren zehaztasun bat adierazten du (predecir eratorria, decir oinarriburuaren zehaztasun bat da: aurretik esan, baina esan, azken finean); bigarren kasuan, aurrizkia bera da burua, osagarria eratorpen-oinarria delarik; izan ere, Prehistoria ez da historia oinarri-osagarriaren zehaztasun bat, oinarria (historia) ez den bestelako gauza bat baizik). Euskarak bere aldetik, lehenengo eredua baino ez dauka eskuragarri, bi ikuspegitatik egiazta daitekeenaren arabera: Lehenik, erromantikoetan aurreko era bietara jokatzen duen des- atzizki mailegatuak, desegin eratorrian, egin oinarri-buruaren modifikatzaile modura jokatzen du aurrean kokatuz (egitearen alderantzizkoa), baina aurrizki-osagarria/oinarriburua eredua aurkitu nahi dugunean (deshojar), desostatu gaizki eginda dagoela beha daiteke nonbait; ber-/bir- 're-' eta ez- 'in-/des-' aurrizkiek ere, horrelaxe jokatzen dute.
| elaboration | N-S | TERM50_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Geografiaren normalizazioa egoera eskasean aurkitzen da EAEn eta Nafarroan, gure inguruan egunero geografiako lexikoa erabiltzerakoan ikus daitekeen anarkiak azaltzen duen moduan: mapak, bideetako errotulazioa, testu liburuak, komunikabideak, etabar. | <-- | Bakoitzak bere aburuen araberako geografiako terminologia erabiltzen du, eta horrela, egoera nahasia da, eta koherentziarik gabea.
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Nazio Batuek geografiako izenen normalizaziorako 1967an Genoan egindako Lehenengo Biltzarrean gomendioak egin zituzten geografiako terminologiari buruz eta glosarioak egiteko. | <-- | Entitate geografikoen izaeraren azterketari buruzkoa da 19A gomendioa: "Eskualde jakin batean entitate geografikoek izena badute, entitate horien izaerari buruzko azterketei ekiteko gomendioa egiten da; baita entitate horiek izendatzeko erabilitako hitzen esanahi desberdinei buruz ere..."
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du". | <-- | Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca...
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela. | <-- | Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
2.- "Normalizatutako" termino geografikoa edonola esleitzen da: | <-- | adibidez, Deustuko auzoan bi "etorbide" aurkitzen dira, eta egia esan, ez lukete termino bera eduki behar: Avenida Ramón y Cajal (kalea) eta Avenida Lehendakari Agirre (etorbidea).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
3.- Ez dago geografiako terminologia normalizaturik: | <-- | adibidez, "avenida" terminoa itzultzeko "ibilbidea", "etorbidea", "pasealekua" etab. erabiltzen dira, udal bakoitzaren arabera, edo "pico" itzultzeko, "gailur", "haitzorrotza", "haizpunta", "mokorra", "mokoa", "punta", "tontorra"... ikerketa egin duen pertsonaren edo erakundearen arabera (DEIKER, Elhuyar, Nafarroako Gobernua, Euskaltzaindia...).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Donostian aurkeztu nuen txostena joan zen azaroan Euskararen Aholku Batzordearen baitan Toponimiako Batzorde Bereziak egindako lehenengo bileran. | <-- | Geografiako terminologia normalizatzeko premia, eta zehatzago esanda, toponimiarekin loturik dagoen terminologia normalizatzeko premia, EAEko toponimia normalizatzeko lanak egitean sortu zen, azken hamar urteotan Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuak egiten diharduen lanen barruan. Geografiaren normalizazioa egoera eskasean aurkitzen da EAEn eta Nafarroan, gure inguruan egunero geografiako lexikoa erabiltzerakoan ikus daitekeen anarkiak azaltzen duen moduan: mapak, bideetako errotulazioa, testu liburuak, komunikabideak, etabar. Bakoitzak bere aburuen araberako geografiako terminologia erabiltzen du, eta horrela, egoera nahasia da, eta koherentziarik gabea.
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. | <-- | Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du".
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du".
Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca... | <-- | Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela.
Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). | <-- | Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela.
Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailordetzako Ikerketa eta Informaziorako Zuzendaritzak eskatu zidan txosten baten edukian oinarritzen da, hain zuzen, Nazioarteko Terminologia Biltzarrean aurkeztu nahi dudan komunikazioa. | <-- | Donostian aurkeztu nuen txostena joan zen azaroan Euskararen Aholku Batzordearen baitan Toponimiako Batzorde Bereziak egindako lehenengo bileran.
Geografiako terminologia normalizatzeko premia, eta zehatzago esanda, toponimiarekin loturik dagoen terminologia normalizatzeko premia, EAEko toponimia normalizatzeko lanak egitean sortu zen, azken hamar urteotan Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuak egiten diharduen lanen barruan. Geografiaren normalizazioa egoera eskasean aurkitzen da EAEn eta Nafarroan, gure inguruan egunero geografiako lexikoa erabiltzerakoan ikus daitekeen anarkiak azaltzen duen moduan: mapak, bideetako errotulazioa, testu liburuak, komunikabideak, etabar. Bakoitzak bere aburuen araberako geografiako terminologia erabiltzen du, eta horrela, egoera nahasia da, eta koherentziarik gabea.
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Komunikazioan landuko ditugun alderdiak zehaztu baino lehen, toponimo kontzeptuaren definizioa emango dugu, geografiako terminoarekin duen loturari dagokionean. | <-- | Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du".
Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca... Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela.
Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?).
| elaboration | N-S | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailordetzako Ikerketa eta Informaziorako Zuzendaritzak eskatu zidan txosten baten edukian oinarritzen da, hain zuzen, Nazioarteko Terminologia Biltzarrean aurkeztu nahi dudan komunikazioa.
Donostian aurkeztu nuen txostena joan zen azaroan Euskararen Aholku Batzordearen baitan Toponimiako Batzorde Bereziak egindako lehenengo bileran.
Geografiako terminologia normalizatzeko premia, eta zehatzago esanda, toponimiarekin loturik dagoen terminologia normalizatzeko premia, EAEko toponimia normalizatzeko lanak egitean sortu zen, azken hamar urteotan Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuak egiten diharduen lanen barruan. Geografiaren normalizazioa egoera eskasean aurkitzen da EAEn eta Nafarroan, gure inguruan egunero geografiako lexikoa erabiltzerakoan ikus daitekeen anarkiak azaltzen duen moduan: mapak, bideetako errotulazioa, testu liburuak, komunikabideak, etabar. Bakoitzak bere aburuen araberako geografiako terminologia erabiltzen du, eta horrela, egoera nahasia da, eta koherentziarik gabea. | <-- | Nazio Batuek geografiako izenen normalizaziorako 1967an Genoan egindako Lehenengo Biltzarrean gomendioak egin zituzten geografiako terminologiari buruz eta glosarioak egiteko.
Entitate geografikoen izaeraren azterketari buruzkoa da 19A gomendioa: "Eskualde jakin batean entitate geografikoek izena badute, entitate horien izaerari buruzko azterketei ekiteko gomendioa egiten da; baita entitate horiek izendatzeko erabilitako hitzen esanahi desberdinei buruz ere..."
Komunikazioan landuko ditugun alderdiak zehaztu baino lehen, toponimo kontzeptuaren definizioa emango dugu, geografiako terminoarekin duen loturari dagokionean.
Definizioz, toponimoa edo izen geografikoa hauxe da: "izen propio bat da, eta osagai espezifiko bat dauka, eta gehienetan, baita osagai komun edo orokor bat ere. Entitate geografikoaren izaera orokorrean hartuta identifikatzen du azken osagai horrek, eta osagai espezifikoak, aldiz, modu partikularrean identifikatzen du".
Esate baterako, Peña de Anboto, Avenida Ramón y Cajal, RÃo Ibaizabal, Alto de la Horca... Toponimo definizioa bera da termino geografikoaren garrantzia ikusarazten diguna; are gehiago, toponimoen normalizazio lanetan bi bertsio proposatzen direla kontuan hartzen bada (euskara eta gaztelera). Horrek esan nahi du, hala, oso goitik hartuta, osagai orokorra itzuli egin daitekeela, eta osagai espezifikoa bat ere aldatu gabe utzi behar dela.
Adibidez, goian aipatutako toponimoak honela normalizatuko lirateke euskaraz: Anbotoko atxa, Ramón y Cajal etorbidea (?), Ibaizabal, La Horca gaina (?).
Jarraian zenbait gogoeta puntu aipatutako ditugu eskuetan darabilgun gai honen gainean:
1.- Ez dugu ezagutzen osagai orokor askoren esanahi zehatza: "alto", "gaina" (bortua, mendia, gailurra...).
2.- "Normalizatutako" termino geografikoa edonola esleitzen da: adibidez, Deustuko auzoan bi "etorbide" aurkitzen dira, eta egia esan, ez lukete termino bera eduki behar: Avenida Ramón y Cajal (kalea) eta Avenida Lehendakari Agirre (etorbidea).
3.- Ez dago geografiako terminologia normalizaturik: adibidez, "avenida" terminoa itzultzeko "ibilbidea", "etorbidea", "pasealekua" etab. erabiltzen dira, udal bakoitzaren arabera, edo "pico" itzultzeko, "gailur", "haitzorrotza", "haizpunta", "mokorra", "mokoa", "punta", "tontorra"... ikerketa egin duen pertsonaren edo erakundearen arabera (DEIKER, Elhuyar, Nafarroako Gobernua, Euskaltzaindia...).
Aurkezpen horren ondoren, komunikazioak gai hauek hartuko ditu:
1.- Arazoen analisia "geografiako terminologiaren erabiltzailearen" ikuspuntutik.
2.- Toponimia normalizatzeko lanen barruan geografiako terminologia normalizatzeak daukan garrantzia eta hori egiteko dagoen premia. Nazio Batuen gomendioak eta espezialistenak bilduko dira.
3.- Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuak toponimia normalizatzeko lanetan termino geografikoari eman zaion tratamendua laburbilduko da.
4.-Ondorioak. Galderak eta iradokizunak.
| elaboration | N-N | TERM51_A3.rs3 | A3 | TERM | |